تازه همسرش را از دست داده بود. حالا دختر سه‌ساله‌اش شده بود همدم روز و شبش. اما چند ماهی نگذشت که دخترک به بیماری سختی مبتلا شد. پدر به هر دری زد تا کودک سلامتی‌اش را دوباره بدست بیاورد. ولی بیماری جان دخترک را گرفت و او هم فوت کرد. مرد افسرده و گوشه گیر شد. نه کار می‌کرد و نه با کسی رفت‌وآمد می‌کرد. خانواده و دوستانش همه کار کردند تا او را به زندگی عادی برگردانند، اما او ترک دنیا کرده بود. 

یک شب خواب عجیبی دید. گویا در بهشت بود. صف منظمی از فرشتگان کوچک در جاده‌ای طلایی به سوی کاخی مجلل در حرکت بودند. همه فرشته‌های کوچک در حال شادی بودند و شمعی در دست داشتند. شمع همه فرشتگان به جز یکی روشن بود. جلوتر رفت و دید فرشته‌ای که شمعش خاموش است، همان دختر خودش است. دخترک غمگینش را در آغوش گرفت و از او پرسید: فرشته من چرا غمگینی؟ چرا شمع تو خاموش است؟ دخترک به پدرش گفت: بابایی، هر وقت شمع من روشن می‌شود، اشک‌های تو آن را خاموش می‌کند! هر وقت تو گوشه گیر می‌شوی من نیز گوشه گیر می‌شوم. نمی‌توانم همانند بقیه شاد باشم.» 

این روایت را شاید در فضای مجازی خوانده باشید، شاید هم نمونه آن را دوست و آشنا برایتان تعریف کرده باشند. در گزارش های گذشته برایتان با سند و مدرک گفتیم که وقتی عزیزی از دست دادید با خیال راحت گریه و سوگواری کنید. چراکه این حق شماست که تخلیه شوید تا بتوانید به مرحله پذیرش برسید و از پس زندگی بربیایید. اگر خاطرتان باشد یک «اما» هم برای عزاداری آوردیم. گفتیم اگر گریه و سوگواری شما به کفر و چرا و زیر سوال بردن حکمت خدا کشیده شود، آن زمان سوگواری شما مورد رضای خدا نیست و اموات‌تان را نیز در تنگنا قرار می‌دهد.

امروز از حد و حدود گریه و سوگواری را برای اموات مشخص می‌کنیم و می‌گوییم چه پاداشی در صبر بر مصیبت نهفته است. مانند همیشه به نیت اموات‌مان قلم می‌زنیم و این نوشته را چه برای شمایی که خواننده آن هستید و چه برای مایی که نگارنده آن هستیم هدیه می‌کنیم به روح اموات‌مان که دستشان از این دنیا کوتاه است.

جاری شدن اشک به فرموده پیامبر (ص) رحمت است.

اعتراض ممنوع! 

به فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه وقتی عزیزی از دست می‌دهیم؛ قلب بی‌تابی می‌کند و چشم گریان است و محزون می‌شویم، حتی جاری شدن اشک به فرموده پیامبر (ص) رحمت است. اما نباید چیزی که موجب غضب خداوند است را بگوییم. مانند اعتراض به خداوند. متعاقبا رسول اکرم (ص) از دو فریاد ستم، نهی کرده است؛ فریاد به وقت مصیبت و خراشیدن صورت، و گریبان را چاک زدن و فریاد شیطانی.»

حجت الاسلام «محمد جواد پاشایی» کارشناس مذهبی می‌گوید: «گریه طبیعی است یعنی اگر احساس کنیم که خدا از ناراحتی ما ناراحت می‌شود، اشتباه است. مثلا اباعبدالله (ع) مرگ عزیزش به قدری سنگین بود که از دنیا می‌رود، یا مصیبت‌های مختلفی که ائمه یا پیامبر اکرم (ص) داشتند. این غم از دست دادن غم مکروهی نیست. یعنی غمی که بگوییم خدا ناراضی است، نیست. بالاخره انسان وابسته شده است. 

اما توجه به یک نکته خیلی مهم است، توجه به اینکه خداوند این تقدیر را رقم زده است و ما نباید کاری کنیم که خداوند را ناراحت کنیم. بعضی وقت‌ها خدایی نکرده یک غمی است مثل اینکه کسی فرزندش را از دست داده است، شاید بزرگترین غم باشد. تلخ است و آدم ناراحت می‌شود، ولی این نباید به کفرگویی کشیده شود. بعضی‌ها می‌گویند: خدایا تو که می‌خواستی از من او را بگیری چرا دادی! این حرف کفر است. خدا صلاح دانسته است که بگیرد. باید بدانیم که خدایی داریم که اگر از من عزیزم را گرفته یک خیری در کارش بوده است.» 

روایت شده که رقیه دختر پیامبر خدا (ص) در گذشت. زنان گریستند. عُمر، شروع به زدن آن‌ها با تازیانه کرد. پیامبر (ص) به عمر فرمود: «بگذار گریه کنند، و شما زنان هم از شیونِ شیطانی بپرهیزید». سپس فرمود: «هر چه از دل و چشم باشد (یعنی سوز و اشک)، از جانب خدا و رحمت است، و آنچه از دست و زبان باشد (یعنی مو کندن و زدن و خراشیدن صورت و سخنان غیر خداپسندانه گفتن)، از شیطان است».

بین ۲۰ تا ۴۰ روز بعد از داغ دیدن غم‌مان فروکش می‌کند و برایمان عادی‌تر می‌شود.

 نعمت بزرگ فراموشی

وقتی عزیزی از دست می‌دهیم، تا مدت‌ها از لحظه‌ای که چشم‌مان را باز می‌کنیم تا زمانی که به خواب برویم، به او فکر می‌کنیم. به کار‌ها و حرف‌ها و خاطرات‌مان، اما باید حواسمان باشد که فکر و خیال‌ها را مدیریت کنیم، چراکه فکر و خیال که زیاد شود این غم طولانی‌تر می‌شود. وقتی عزیزی از این دنیا می‌رود، بین ۲۰ روز تا ۴۰ روز غم‌مان فروکش می‌کند و برایمان عادی می‌شود، چراکه خداوند یک نعمت بزرگی که به انسان داده و آن نعمت فراموشی و عادت کردن است. 

اگر انسان قادر به فراموشی و عادت کردن نبود، غم از دست دادن عزیز فراموش نمی‌شد و غم‌ها انسان را به نابودی می‌کشاند. معمولا بین مردم رواج دارد که خاک سرد است، این نعمت خداوند است. خداوند این عادت کردن به شرایط را برای ما مقدر کرده است که ما بین این غم‌ها نابود نشویم، چون دنیا، دنیای غم دیدن است. اگر کنار این زمان معمول و دوره پذیرفتن حکمت الهی ما فکر و خیال‌های اشتباه داشته باشیم و افراطی باشیم، این غم طولانی می‌شود. 

اگر خیلی فرد متوفی را دوست دارید باید برایش کاری کنید

هنگامی که عزیزی از دست دادید، یادتان باشد که این مقدرات خداوند متعال است و اگر شما خیلی فرد متوفی را دوست دارید باید برایش کاری کنید. کاری که هم خودتان را سر پا می‌کند و هم عزیزتان را شاد می‌کند. حجت‌الاسلام پاشایی می‌گوید: «اگر برای فردی که از این دنیا رفته است کاری کنید تا روحش شاد شود، سرِ پا می‌شوید. توکل به خداوند این جور وقت‌ها خودش را نشان می‌دهد. خداوند به ازای صبر انسان پاداش می‌دهد و انسان را ارتقا می‌دهد.

برای اینکه هم صبرتان زیاد شود و هم آرام گیرید و هم برای عزیز از دست رفته کاری کرده باشید، قرآن بخوانید. به هیئت و مساجد و روضه بروید و برای ابا عبدالله (ع) گریه کنید. با این کار تحمل غم برایتان آسان‌تر می‌شود. به خدا توکل کنید و بدانید که خدا برای انسان بهترین‌ها را می‌خواهد. خداوند مصلحت والاتری دارد و آسانی بیشتری قرار است برایتان رقم بزند. خودتان را به خداوند بسپارید.» 

رسول گرامی (ص) فرمود: «صبر سه گونه است، پس کسی که در مصیبت صبر کند تا به زیبایی، عزایش را بگذراند، خدا برایش سیصد درجه مقرر دارد که مابین درجه‌ای تا دیگری، چون فاصله زمین تا آسمان باشد؛ و کسی که بر اطاعت خدا صبر کند خدایش ششصد درجه دهد که فاصله درجه‌ای تا دیگری مثل فاصله درون زمین تا عرش باشد و کسیکه در مقابل معصیت صبر و مقاومت ورزد، خدایش نهصد درجه دهد که فاصله درجه‌ای تا دیگری مثل فاصله قعر زمین تا پایان عرش باشد.» 

 اموات در آرامگاه‌شان منتظر شما هستند

حالا که پاداش صبر را فهمیدید، این را ملکه ذهنتان کنید و هنگام مصیبت به خودتان بگویید: به خاطر خدا صبر می‌کنم. همان حرف اباعبدالله (ع) هنگام شهادت حضرت علی اصغر که به خدا گفتند: «خدایا، چون تو می‌بینی برای من آسان است. به خاطر خدا صبر کنم خدا درجات من را بالا می‌برد.» وگرنه اگر نگاه دنیا گرایانه داشته باشیم، گذشتن از این موانع و مصیبت‌ها خیلی سخت و دشوار است. اما اگر توکل به خدا داشته باشید، آرام می‌شوید. 

در پایان یادتان نرود که رفتگان و درگذشتگان، نظاره‌گر شما هستند. آن‌ها هم شما را می‌بینند و هم حرف‌ها و دعاهایتان را می‌شنوند، پس کاری نکنید که روح‌شان آزرده شود. فراموش نکنید که بامداد جمعه است و عزیزان‌تان در آرامگاه‌شان منتظر قدم‌های شما برای دیدار هستند تا هم فاتحه‌ای نثار روحشان شود و هم تجدید دیداری با شما شود.

منبع: فارس