کارشناسان بر این اعتقادند که حتی سرریز شدن سد‌ها و پرآبی چشمه‌ها و منابع آبی، نمی‌تواند از ضرورت مدیریت مصرف آب بکاهد و باید همچنان با هدف حفظ منابع آبی و جلوگیری از هدررفت آن اقدامات لازم را انجام داد.

شدت خشکسالی و تبعات آن امسال به گونه‌ای است که مشکلات متعدد ناشی از کاهش بارندگی نه تنها گریبان کشاورزان، باغداران و دامداران این خطه را گرفته است، بلکه این روند تامین به‌هنگام مواد غذایی مورد نیاز مردم را نیز دچار اختلال کرد که البته با مدیریت مصرف، این وضعیت چندان چالش برانگیز نشد.

گرچه اقلیم خشک و نیمه‌خشک خراسان رضوی در ۱۹ سال گذشته تنها حدود ۲ سال بارندگی نسبتا خوب را در کارنامه اقلیمی خود ثبت کرده است، اما امسال یک بار دیگر این استان وارد بحران شدید خشکسالی شد، بنابراین کاهش تولید در تمامی بخش‌ها از جمله زراعی، باغی و دام و طیور این استان، نخستین آثار و پیامد‌های ناشی از خشکسالی بود که در کنار دیگر مشکلات از جمله تورم، افزایش هزینه‌های تولید و کارگری، رشد فزاینده بهای نهاده‌های دامی و کشاورزی و تحریم و موانع وارداتی، زخمی بر پیکر خسته کشاورزی این خطه شد.

آبیاری نوین به معنای آبرسانی به کشتزار و باغ توسط تجهیزات تحت فشار به ۲ شکل قطره‌ای و بارانی است. بازده آبیاری بارانی تا ۷۰ درصد و آبیاری قطره‌ای تا ۹۵ درصد اعلام شده است، به این معنا که با اجرای آبیاری بارانی تنها تا ۲۰ درصد و با آبیاری قطره‌ای تنها تا پنج درصد از آب هدایت شده به زمین کشاورزی تلف می‌شود.

گرچه اقلیم خشک و نیمه‌خشک خراسان رضوی در ۱۹ سال گذشته تنها حدود ۲ سال بارندگی نسبتا خوبی را در کارنامه اقلیمی خود ثبت کرده است، اما امسال یک بار دیگر این استان وارد بحران شدید خشکسالی شداین در حالی است که در آبیاری به روش سنتی حتی با همه روش‌های صرفه جویی، بازده آبیاری حداکثر ۵۰ درصد است و این رقم ضرورت توجه به اجرا و توسعه سامانه‌های نوین آبیاری را بیشتر می‌کند.

خراسان رضوی، رتبه نخست کشور در آبیاری نوین

جعفری جوادی مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: اجرای سامانه‌های نوین آبیاری، تاثیر مهمی در مدیریت مصرف آب بخش کشاورزی را دارد و بر این اساس، حمایت از کشاورزان در این زمینه بسیار مورد توجه است.

او افزود: اهمیت و توجه دادن به این بخش موجب شده است که خراسان رضوی رتبه نخست کشوری را در این زمینه داشته باشد.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: از ابتدای اجرای طرح سامانه‌های آبیاری تحت فشار که از سال ۱۳۷۱ آعاز شده تاکنون ۱۹۶ هزار و ۲۴۳ هکتار از کشتزار‌های استان زیر پوشش این سامانه قرار گرفته است.

جوادی با اشاره به اینکه هم اکنون سامانه‌های نوین آبیاری در سطحی معادل چهار هزار و ۱۱۳ هکتار از زمین‌های کشاورزی استان در دست اجراست، بیان کرد: سال گذشته چهار هزار و ۳۷۶ هکتار از زمین‌های کشاورزی استان زیر پوشش این سامانه قرار گرفته است.

او تصریح کرد: اجرای سامانه‌های نوین آبیاری نه تنها موجب افزایش بهره وری منابع آب و خاک می‌شود بلکه با جلوگیری از مهاجرت بی رویه روستاییان به حاشیه شهرها، تاثیراتی مثبت در مهار مسایل اجتماعی و بحران‌های زیست محیطی بر جا می‌گذارد.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی تاکید کرد: افزایش بهره وری از ۲ منبع ارزشمند آب و خاک با ارتقای بازده آبیاری قابل تحقق است و در این راستا ۲ برنامه اصلی شامل توسعه و اجرای سامانه‌های نوین آبیاری و عملیات انتقال آب با لوله و نیز اجرای عملیات آب و خاک در سطح مزارع در دستور کار مدیریت‌های آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قرار دارد.

جوادی اظهار کرد: در مجموع ۳۹۰ هزار هکتار زمین مستعد برای اجرای شیوه‌های نوین آبیاری در خراسان رضوی وجود دارد.

حمایت، نگاه جدی دولت به بخش کشاورزی

غلامرضا قمبری رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه توجه دولت به حمایت از بخش کشاورزی یک نگاه غالب و مهم است، گفت: امروز دغدغه ما متفاوت از تمرکز صرف بر تولید است، زیرا بخش تولید دارای توانمندی و پتانسیل خوبی است و اکنون به کارگیری تمامی ظرفیت‌ها و حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی و دامپروری و حمایت از این ظرفیت‌ها را هدف گذاری کرده ایم.

او افزود: هم اینک مجوز‌های تعریف شده و تولید در استان در بخش کشاورزی بیش از نیاز است، اما متاسفانه امروز در مزارع و کارخانجات با ظرفیت تمام کار نمی‌شود و با وجود سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، ارزش افزوده سرمایه گذاری متناسب با سرمایه و انرژی گذاشته شده در این بخش نیست.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: از دیگر اولویت‌های این بخش، مساله بازار محصولات کشاورزی در داخل و خارج کشور و ضرورت ارتقای سهم ما در تجارت جهانی است، زیرا ما دارای مزیت‌های فراوانی در عرصه کشاورزی در داخل و خارج هستیم و این مزیت‌ها می‌تواند ما را در صدر قرار داده و بخش کشاورزی را به سطحی همتراز با صنعت نفت برساند.

قمبری بیان کرد: اولویت اول ما تامین امنیت غذایی است، زیرا علاوه بر اینکه باید سهم خود را در آینده بازار دنیا و تجارت جهانی به دست بیاوریم، باید نسبت به تقویت توان کشاورزی خود تلاش کنیم.

او با بیان اینکه از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون خدمات گسترده و کار‌های بزرگی در کشور صورت گرفته که بخش کشاورزی یکی از بخش‌های مهم آن بوده است، تصریح کرد: دولت سیزدهم به عنوان دولت مردمی، آغازگر و منشا تحولات مثبت و پویایی بزرگی در کشور بوده است.

شیوه‌های نوین آبیاری افزایش بهره‌وری آب

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به چالش‌ها و مشکلات متعدد پیش روی تحقق و پیگیری اهداف در بخش کشاورزی تاکید کرد: آب از مشکلات اساسی بخش کشاورزی است و با توجه به خشک و نیمه خشک بودن اقلیم خراسان رضوی، نیاز ما در این زمینه فراوان است.

قمبری اظهار کرد: تامین آب برای بخش کشاوزی مشکل اصلی است و در این راستا افزایش بهره‌وری آب با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و نیز در الگو‌های تولید و کشت مناسب با شرایط اقلیمی و البته مهار آب‌های سطحی که موجب به بار آمدن خسارت‌های فراوان می‌شود، به جد در دستور کار است.

خراسان رضوی موفق در انتقال آب با لوله

جوادی مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در قالب طرح انتقال آب با لوله از سال ۱۳۹۵ تا کنون بیش از ۲۱ هزار کیلومتر از کشتزار‌های استان میزبان اجرای این طرح بوده‌اند.

او افزود: اعتبارات سال گذشته این حوزه در استان ۷۴۳ هزار و ۷۸۵ میلیون ریال از محل اعتبارات استانی و ۱۰۰ هزار میلیون ریال از محل اعتبارات خشکسالی بوده است.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان نیمه اول امسال ۳۵۰ کیلومتر طرح انتقال آب با لوله در استان اجرا شده است که این امر در جلوگیری از هدررفت آب در بخش کشاورزی تاثیر بسزایی داشته است.

جوادی بیان کرد: بدین منظور نوسازی شبکه‌های فرعی پایاب سد‌های مخزنی، احیا و مرمت قنات‌ها و ایجاد استخر‌های ذخیره آب نیز در استان مورد توجه است.
منبع: ایرنا