آیین «آق آش» یا جشن تولد ۶۳ سالگی یکی از مراسم آیینی و معنوی در بین ترکمن‌های اهل سنت گلستان است که پیشینه‌ای به قدمت اسلام داشته و در بسیاری از مناطق ترکمن نشین گلستان همچنان رواج دارد، این آیین نشانه عشق و ارادت قوم ترکمن به پیامبر اکرم (ص) است که در ایام ربیع الاول در مناطق ترکمن نشین اجرا می‌شود.

آیین «آق آش» و یا «آق قیون» از بهترین و متداول‌ترین جشن‌های آیینی و معنوی رایج در بین ترکمن‌ها است و در واقع جشن ۶۳ سالگی و جشن هم سن شدن با طول عمر مبارک حضرت محمد (ص) است و شاید در بین هیچ یک از فرق اسلامی وجود نداشته باشد.

این آیین دینی، سال‌های سال است که در بین تمامی ترکمن‌های جهان مرسوم و متداول است و در بین برخی از افراد طایفه‌های ترکمن، مثل جعفربای و ساحل‌نشینان دریای خزر، با نام «آق آش» و در بین برخی دیگر مثل آتابای و گوگلان، با نام «آق قیون» معروف و مرسوم است.

این جشن که نمادی از رفتار شایسته و فاصله گرفتن از تیرگی‌ها و بدی‌ها است در گذشته همراه با مراسم‌های خاصی اجرا می‌شد و مردان ترکمن که به آق‌آش نائل می‌شدند، با ذبح گوسفندی سفید ولیمه می‌دادند و غذا‌هایی به رنگ سفید طبخ می‌کردند.

جشن ۶۳ سالگی نشان ارادت ترکمن‌ها به پیامبر (ص)

آخوند امانگلدی حنفی امام جمعه روستای «خواجه نفس» گمیشان گفت: ترکمن‌های استان گلستان وقتی به سن ۶۳ سالگی می‌رسند به شکرانه رسیدن به سن پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد (ص) جشن می‌گیرند.

وی با بیان اینکه رنگ سفید در بین ترکمن‌ها نشانه خوش یمنی و مبارکی است و در دین اسلام نیز به پوشیدن لباس سفید سفارش شده است، گفت: در جشن آق قیون، فردی که به سن ۶۳ سالگی می‌رسد مهمانی بزرگی با حضور علما، روحانیون و اقوام برگزار می‌کند.
امام جمعه خواجه نفس ادامه داد: اگر فردی که به سن ۶۳ سالگی می‌رسد مرد باشد لباس بلند سفید (دون) به همراه کلاه سفیدی که لباس پیامبر گرامی اسلام (ص) است می‌پوشد و اگر زن باشد روسری سفید رنگی بر سر می‌گذارد.

حنفی با اشاره به اینکه ترکمن‌ها از ماه‌ها قبل گوسفند سفیدی را انتخاب کرده و با دستان خود پرورش داده و آن را برای قربانی کردن در مراسم ولیمه آماده می‌کنند، گفت: در جشن ۶۳ سالگی با برنج سفید و گوشت گوسفند قربانی از مهمانان پذیرایی می‌شود.

تولد ۶۳ سالگی جشنی برای فاصله گرفتن از گناه و پلیدی

این روحانی اهل سنت جشن ۶۳ سالگی را یک تلنگر برای افراد دانست و افزود: در واقع در جشن ۶۳ سالگی به افراد یادآوری می‌شود که فرد بزرگسالی بوده و عمر زیادی را پشت سر گذاشته و باید در ادامه زندگی هرچه بیشتر به معنویات توجه کرده و خود را برای فردای قیامت آماده کنند.
حلیمه قلاچ یکی از شهروندان شهرستان بندرترکمن با اشاره به اینکه جشن آق‌قیون یا رسیدن به سن پیامبری معمولاً در ماه ربیع‌الاول برگزار می‌شود، گفت: جشن پیامبری که به جشن آق‌قیون یا آق‌آش نیز معروف است معمولاً در سن ۶۳ سالگی برگزار می‌شود، اما برخی در سن ۶۱ یا ۶۵ سالگی نیز آن را جشن می‌گیرند.

جشن آق قیون تکریم افراد بزرگسال

وی جشن آق آش را بیانگر عشق به پیامبر (ص) و تکریم افراد بزرگسال در بین ترکمن‌ها دانست و افزود: در بین ترکمن‌ها جشن ۶۳ سالگی مهمترین جشن تولد افراد در طول عمرشان محسوب می‌شود و مهمانانی که به این جشن دعوت می‌شوند با خود گل و شیرینی و کادو هدیه می‌آورند.

قلاچ با اشاره به اینکه جشن ۶۳ سالگی نماد خوش‌یمنی در بین ترکمن‌ها است، افزود: معمولاً افرادی که به سن پیامبر (ص) می‌رسند جزء بزرگان فامیل محسوب شده و بعد از این روز باید رفتار شایسته‌ای در پیش گیرند و دیگران نیز باید در برخورد با افراد سالمند نهایت احترام را داشته باشند.

جشن آق قیون پیشینه‌ای به قدمت اسلام

عرازمحمد خرمالی یکی از شاعران اهل سنت گلستان شهرستان گنبدکاووس هم با اشاره به اینکه "آق آش" از آیین‌های مرسوم بین ترکمن‌هاست که پیشینه‌ای به قدمت اسلام داشته و در بسیاری از مناطق ترکمن‌نشین گلستان برگزار می‌شود، گفت: هر فرد ترکمن، اعم از مرد و یا زن، در طول عمر خود همیشه دعا می‌کند که طول عمرش با طول عمر مبارک رسول خدا (ص) برابر شود، یعنی سنش به ۶۳ سالگی برسد و آن وقت بتواند آیین آق‌قیون را برگزار کند.

وی، قربانی گوسفند سفید، دادن و ستادن «ساچاق» (هدیه برای شادباش و ورود به سن روحانی و ارزشمند شصت و سه سالگی) مولودی‌خوانی، رسم سچمک (پرتاب هدایای شادی‌بخش فرد شصت و سه ساله) و دادن غذا به مهمانان را از برنامه‌های متداول جشن ۶۳ سالگی ترکمن‌ها دانست و افزود: این جشن بر حسب تمکّن مالی افراد به صورت بسیار باشکوه و یا مختصر برگزار می‌شود.

خرمالی با اشاره به این‌که برخی سور‌ها مانند مسابقه اسب‌سواری، گورش یا کشتی سنتی در آئین‌های آق‌آش برگزار می‌شود، گفت: افراد "بای" یا ثروتمند جشن آق‌قیون‌شان را با مراسم‌های دیگری مانند کشتی گورش یا اسب چپانی همراه می‌کنند و افراد معمولی نیز کمتر به این مراسم‌ها می‌پردازند.

مراسم آق قیون (آق آش) در سال ۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی و معنوی کشور به نام شهرستان «آق‌قلا» در استان گلستان به ثبت ملی رسیده است.

منبع: ایسنا