شتر یکی از انواع دام‌های سازگار با شرایط کم آبی و خشکسالی‌های پیاپی است و با توجه به شرایط آب و هوایی کره زمین، متخصصان از شتر به عنوان «دام آینده جهان» یاد می‌کنند که پرورش این گونه اهلی ارزشمند می‌تواند خشکسالی را به فرصتی طلایی برای سرمایه‌گذاری کویرنشینان تبدیل کند.

شترها حیواناتی پستاندار و دارای پاهای دراز و برآمدگی در پشت هستند که به عنوان «کشتی‌های بیابان» نیز شناخته می‌شوند؛ زیرا می‌توانند بدون نوشیدن آب به مدت طولانی زندگی کنند. میانگین عمر یک شتر ۳۰ تا ۵۰ سال است.

محصولات تولیدشده از شتر شامل شیر، گوشت، پشم و فروش بچه شتر می‌شود و توجه به توسعه صنعت پرورش شتر فرصتی ارزشمند برای سرمایه گذاری به منظور اشتغال‌زایی، رشد و توسعه اقتصادی و پویایی تولید است.

شتر یکی از انواع دام‌های سازگار با شرایط کم آبی و خشکسالی‌های پیاپی است و با توجه به شرایط آب و هوایی کره زمین، متخصصان از شتر به عنوان «دام آینده جهان» یاد می‌کنند که پرورش این گونه اهلی ارزشمند می‌تواند خشکسالی را به فرصتی طلایی برای سرمایه‌گذاری کویرنشینان تبدیل کند.

شترها حیواناتی پستاندار و دارای پاهای دراز و برآمدگی در پشت هستند که به عنوان «کشتی‌های بیابان» نیز شناخته می‌شوند؛ زیرا می‌توانند بدون نوشیدن آب به مدت طولانی زندگی کنند. میانگین عمر یک شتر ۳۰ تا ۵۰ سال است.

محصولات تولیدشده از شتر شامل شیر، گوشت، پشم و فروش بچه شتر می‌شود و توجه به توسعه صنعت پرورش شتر فرصتی ارزشمند برای سرمایه گذاری به منظور اشتغال‌زایی، رشد و توسعه اقتصادی و پویایی تولید است.

شترها منبع عالی شیر و گوشت هستند. گوشت شتر منبع غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی (سدیم، پتاسیم، آهن، مس، روی و منیزیم)، پروتئین‌ها و ایمونوگلوبولین‌ها و شیر شتر حاوی ویتامین C بیشتری نسبت به شیر گاو و دارای چربی و لاکتوز کمتری است و می‌توان برای تهیه بستنی، پنیر و کره از شیر شتر استفاده کرد.

سمنان از دیرباز با بهره مندی از آب و هوای کویری و بیابان‌های وسیع، قطب اصلی پرورش شتر در کشور بوده است و با تمرکز بیش از پیش بر توسعه پرورش این گونه ارزشمند می توان رونق اقتصادی در استان را دوچندان کرد؛ چرا که شتر از هر نوع گیاهی که به خوراک برخی حیوانات علفخوار نمی آید، تغذیه می کند و نوع تغذیه از جمله عوامل سازگاری شتر با طبیعت کویر و اقلیم استان سمنان است.

طبق گزارش‌ها، حدود نیمی از استان سمنان را با مساحتی حدود ۹۸ هزار کیلومتر مربع به عنوان هفتمین استان‌های پهناور کشور، اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی است‌ و به دلیل محدودیت‌های آب و خاک، از موقعیت کشاورزی مطلوبی برخوردار نیست و با چالش‌های ناشی از خشکسالی و کاهش نزولات جوی دست و پنجه نرم می‌کند؛ در این شرایط پرورش دام‌های متناسب با شرایط کنونی مانند شتر در این استان باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.

کارشناسان شترداری را به علت «سازش حیوان با فقر طبیعت» نماد واقعی «اقتصاد مقاومتی» می‌دانند، که بسترسازی و حمایت دولتمردان و سیاست‌گذاران عرصه اقتصاد کشاورزی و دامی لازمه توسعه صنعت پرورش شتر است.

طبق گزارش‌ها، ۱۵ هزار نفر شتر در سمنان وجود دارد و این خطه پنجمین استان کشور از لحاظ جمعیت پرورش شتر محسوب می‌شود، اما سهم این استان تولید سالانه یکهزار و ۵۰۰ تن گوشت و ۵۵۰ تن شیر شتر است، آمار نشان می‌دهد برای استفاده از ظرفیت ویژه استان سمنان در پرورش شتر و بالابردن ارزش افزوده محصول تولید شده باید بیش از پیش تلاش شود.

نبود کشتارگاه خاص برای شتر، فقدان آگاهی بهره‌برداران از شیوه‌های نوین و تامین وثیقه برای تسهیلات در مناطق روستایی برای شترداری، از جمله مشکلات رشد و توسعه این صنعت در استان سمنان است

جای خالی رشته دانشگاهی مرتبط با علم شترداری

نبود متخصص در حوزه پرورش شتر در کشور و استان سمنان یکی دیگر از مشکلات صنعت شترداری است و حتی در دانشگاه ها واحد تخصصی مرتبط با پرورش شتر وجود ندارد که این مساله نیاز به آموزش را در دانشگاه‌ها به شیوه تئوری و تجربی برای علاقه‌مندان این صنعت بیش از پیش نمایان می‌کند.

ذائقه ایرانی هنوز با گوشت شتر آشنایی و انس ندارد و گوشت گوسفند، بز و گاو بیشتر مصرف می‌شود بنابراین فرهنگ‌سازی مصرف تولیدات شتر نیازمند اطلاع‌رسانی منطقی و درست است از این‌رو می‌طلبد رسانه‌ها در این زمینه تلاش مضاعف داشته باشند.

آشنایی جامعه با اثرات دارویی و درمانی تولیدات شتر به منظور گسترش مصرف این فرآورده‌ها با برپایی جشنواره‌ها از دیگر راهکارهای مصرف محصولات برای حمایت از صنعت شترداری و شترداران است.

ضرورت تلفیق روش‌های سنتی و صنعتی برای رونق شترداری

طبق بررسی‌ها، اکنون شترداری بیشتر به صورت سنتی است و برای رسیدن به ارزش افزوده و سودآوری در حد مطلوب، باید شترداری سنتی به سمت روش نوین و نیمه‌بسته هدایت شود؛ در واقع نگاه تلفیقی شترداری سنتی و صنعتی برای باقی ماندن مراتع و نیز سلامت شتر باید مورد توجه باشد که تحقق این راهبرد نیازمند وجود و فعالیت متخصصان در این زمینه است.

هرچند بازاریابی محصولات شتر مستلزم تعامل بین بازار و تولیدکنندگان است و در کنار آن، ایجاد کارخانه‌های صنایع تبدیلی شیر شتر به صورت صنعتی و پاستوریزه و دیگر محصولات باید مد نظر گرفته شود و تحقق این مساله، خود زمینه اشتغال جوانان را فراهم می‌کند.

استان سمنان تنها پایگاه اصلاح نژاد شتر در شمال شرق کشور

سرپرست معاونت بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با بیان اینکه از لحاظ جمعیت شتر این استان رتبه پنجم کشور را به خود اختصاص داده است، گفت: ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد شتر طرود شاهرود تنها ایستگاه‌ فعال در شمال شرق کشور در زمینه ‌پشتیبانی‌ از حفظ و حراست ‌منابع ژنی و اصلاح نژاد شتر کشور ایفای نقش می‌کند.

حمیدرضا عادل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ایستگاه پرورش شتر شمال شرق کشور در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار و با ساختمان ها و تأسیساتی با زیربنای سه هزار و ۲۰۰ متر مربع در روستای طرود شاهرود قرار گرفته که این ایستگاه ۱۰ هزار هکتار مرتع در اطراف این روستا در اختیار دارد.

سرپرست معاونت بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با بیان اینکه هدف عمده پرورش شتر استفاده از گوشت آن‌ است، ادامه داد: ۱۵ هزار نفر شتر و بیش از ۴۰۰ نفر بهره‌بردار در این استان در زمینه پرور شتر فعالیت دارند.

وی شترهای استان سمنان را بیشتر از نوع نژاد گوشتی و پشمی عنوان کرد و افزود: پشم شتر در صنایع‌دستی کاربردهای فراوانی دارد و با توجه به طرح‌های توانمندسازی جوامع بومی و محلی، پشم شتر در تهیه انواع لباس و زیورآلات کاربرد بیشتری دارد.

عادل با اشاره به مقاومت بالای شتر در مقابل کم آبی و استفاده از مراتع ضعیف، افزود: استان سمنان از دیرباز با بهره مندی از آب و هوای کویری و بیابان های وسیع قطب اصلی پرورش شتر در کشور بوده و احیای پرورش این حیوان حلال‌گوشت می‌تواند رونق اقتصادی در مناطق بیابانی استان را دوچندان کند.

سرپرست معاونت بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با تاکید بر ترویج فرهنگ استفاده از گوشت شتر و تقویت بازارپسندی، گفت: افزایش تولید گوشت شتر می‌تواند به عنوان فرصتی برای خودکفایی و افزایش تولید گوشت قرمز باشد.

نمودار تغذیه ای گوشت شتر

اگر یک کیلوگرم گوشت شتر مصرف کنیم، دارای هزار کالری، بدون کربوهیدرات، ۹ گرم چربی و ۲۱۳ گرم پروتیین است.

ارزش غذایی موجود در گوشت شتر کمی بیشتر از سایر گوشت‌ها و در این بین گوشت شتر جوان بهتر است، بنابراین باید در سراسر جهان در کنار گوشت گوسفند، بز و گاو به بازار عرضه شود. علاوه بر این، گوشت شتر برای بسیاری از بیماری‌های مهلک از جمله فشار خون، بیماری قلبی و سرطان، اثرات درمانی زیادی دارد، بنابراین باید بدون توجه به ارزش‌های فرهنگی آن، بیشتر در برنامه غذایی روزانه ما استفاده شود.

مروری بر فواید و مزایای گوشت شتر

گوشت شتر غنی از پروتئین، دارای کلسترول کم و برای افراد مبتلا به دیابت و کلسترول بالا بسیار مفید است. سطح کلسترول موجود در گوشت شتر حتی نسبت به گوشت گاو، بز، شتر مرغ و طیور نیز پایین‌تر است. بنابراین گوشت شتر به دلیل داشتن چربی کم و کلسترول پایین می‌تواند به عنوان جایگزین گوشت گاو، مخصوصا برای افراد مسن استفاده شود.

بهبود درد مفاصل

گوشت شتر سرشار از کلسیم و فسفر است؛ از این رو برای افرادی که از درد مفاصل رنج می‌برند بسیار مفید و اثر بخش است.

مناسب برای دستگاه گوارش

ویژگی‌های منحصر به ردی مانند خاصیت طعم دهندگی و معطری که گوشت شتر دارد سبب می‌شود تا مصرف آن ترشح شیره معده را افزایش داده و قدرت جذب آن را بالا ببرد.

پیشگیری از سرطان

گوشت شتر نقش حیاتی در پیشگیری از سرطان دارد. گوشت شتر حاوی اسید لینولئیک چرب غیراشباع است، این اسید چرب از تعامل با سایر اسیدهای چرب اشباع نشده جلوگیری می‌کند و منجر به پیشگیری از سرطان می‌شود. گوشت شتر دارای انرژی مناسب برای سلول‌های عصبی است که از این انرژی برای رفع خستگی مغز، فرسودگی و درد عصبی استفاده کنند.

سرشار از ویتامین ها

گوشت شتر سرشار از ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین B است که باعث حفظ سلامت پوست و سلول‌های غشای مخاطی انسان می‌شود. همچنین سیستم ایمنی بدن را به مبارزه با عفونت‌های خارجی برمی‌انگیزد. عملکرد دیگر ویتامین A این است که مانند آنتی اکسیدانی عمل می‌کند و از سلول‌ها در برابر سرطان و سایر بیماری‌ها محافظت می‌کند. در بدن انسان، ویتامین B برای تبدیل گلوکز به انرژی مورد نیاز است. همچنین برای عملکرد اساسی سیستم عصبی ضروری است و کمبود آن می‌تواند منجر به استرس، اضطراب و افسردگی شود. بنابراین گوشت شتر منبع عالی ویتامین B است.

سرشار از آهن

گوشت شتر منبع غنی آهن است. آهن یکی از مواد بنیادی مربوط به هموگلوبین خون بوده که خطر ریسک ابتلا به کم خونی را کاهش می‌دهد. به همین دلیل به افراد مبتلا به کم خونی سفارش می‌شود حتما مصرف این گوشت را در فهرست غذایی خود قرار دهند.

فاقد مواد هورمونی و جلوگیری از بیماری های قلبی

یکی ارزشمندترین خاصیت‌های گوشت شتر، بدون هورمون بودن آن است زیرا این حیوان اغلب در طبیعت بوده و مراکز پرورش آن محدود می‌باشد.

تمام گوشت‌های قرمز حاوی مقدار زیادی چربی هستند و دریافت این چربی‌ها در بدن باعث بروز بسیاری از بیماری‌های قلبی عروقی از جمله بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا می‌شود. همانطور که می‌دانیم گوشت شتر چربی کمتری دارد، بنابراین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و بیماری‌هایی مانند چاقی و سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد.

اگر به دنبال یک ماده غذایی غنی و پر کالری می‌گردید، مصرف گوشت شتر به شما توصیه می‌شود، چرا که علیرغم مضرات کم، دارای کالری بسیار زیادی است.

درمان بسیاری از بیماری‌ها

گوشت شتر در درمان بیماری‌های مختلف مفید است. گوشت شتر می‌تواند تب فصلی، درد سیاتیک و درد شانه را درمان کند. سوپ گوشت شتر می‌تواند موجب درمان کدر شدن قرنیه و تقویت بینایی شود.

از چربی شتر برای کاهش درد بواسیر استفاده می‌شود. از چربی موجود در گوشت شتر می‌توان برای از بین بردن کرم استفاده کرد.

ریه‌های خشک شتر می‌توانند آسم را به ویژه در صورت مصرف با عسل درمان کند.

منبع ایرنا