ساختار جامعه عشایری مبتنی بر ایل و عشیره است و بر خلاف پیدایش تمام پدیده‌های نوظهور در دنیای مدرن، همچنان این ساختار بکر در جامعه آنان پا برجا مانده و مهمتر از آن فرهنگ اصیل کار و کوشش در این ساختار پایدار است.

هم اکنون تنها ۱.۵ درصد از کل جمعیت ایران را عشایر تشکیل می‌دهند اما آنان تولید ۲۵ درصد مواد پروتئینی به ویژه گوشت قرمز و محصولات لبنی، حدود ۴۰ درصد صنایع دستی و ۲۸ درصد دام سبک کشور را در اختیار دارند.

عشایر به جماعتی از مردم اطلاق می‌شود که دارای سازمان اجتماعی مبتنی بر گروههای خویشاوندی بوده و افراد آن به این سازمان احساس تعلق می کنند، بر این اساس داشتن سه ویژگی کوچرو بودن، معیشت از طریق دامپروری و زندگی در طایفه از ویژگی های شاخص عشایر است.

وقوع انقلاب اسلامی ایران در شرایطی رقم خورد که جامعه عشایر در ۲ بخش حفاظت و صیانت از مرزها و نیز تولید نقش آفرینان بی‌بدیلی بودند و این نقش آفرینی را تا روزگار کنونی حتی بدون ذره‌ای وابستگی به دولت، حفظ کرده اند.

جامعه عشایر در ۲ بخش حفاظت و صیانت از مرزها و نیز تولید نقش آفرینان بی‌بدیلی داشته و دارند

رشد حمایت از جامعه عشایری در دوران پس از انقلاب به اوج خود رسید و همین امر موجب افزایش چشمگیر شاخص های برخورداری در این قشر اثرگذار و زحمتکش شد و در این میان عشایر خراسان رضوی به عنوان یکی از استان‌های دارای مرز مشترک با ۲ کشور، از اهمیت و نقش فراوانی برخوردارند.

عشایر این استان در قالب ۳۵ طایفه با دارا بودن ۹۳۶ هزار راس دام و تولید سالانه ۲۶ هزار و ۴۰۰ تن فراورده‌های دامی شامل شیر، روغن، پشم، کُرک و کود حیوانی و ۱۴ هزار و ۲۰۰ مترمربع صنایع دستی شامل گلیم، قالیچه، فرش و تابلو فرش نقش بسزایی در اقتصاد خراسان رضوی دارند.

شمار دانش‌آموزان عشایر خراسان رضوی نیز بیش از پنج هزار و ۹۶۸ نفر است که در ۱۹۴ مدرسه ویژه عشایری تحصیل می‌کنند.

۲۳ شهرستان و منطقه خراسان رضوی دارای مدارس عشایری هستند و ۲ مدرسه شبانه روزی عشایری نیز در این استان فعالیت دارند.

اکنون خطه خراسان رضوی یک بار دیگر وارد بحران خشکسالی شده است و عواقب آن به شدت این خطه را مورد تهدید قرار داده است که به گفته متولیان امر این استان با کاهش ۶۷ درصدی بارشها در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال مواجه است و تمامی شهرستان‌های استان در سال زراعی جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش بارندگی داشته‌اند.

خراسان رضوی، دارنده پانزدهمین جمعیت عشایر کشور

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی با حضور در محل دفتر خبرگزاری ایرنا مرکز استان با تشریح وضعیت و توانمندی عشایر این استان گفت: هم‌اکنون جمعیت عشایری خراسان رضوی ۳۴ هزار نفر است که این استان به لحاظ تعداد، رتبه پانزدهم را در کشور دارد.

محمدحسین جعفری افزود: جمعیت عشایر خراسان رضوی در قالب هشت هزار و ۲۰۰ خانوار شناسایی شده و زیر پوشش اداره کل عشایر استان است.

خراسان رضوی با جمعیت ۳۴ هزار نفری جامعه عشایری کشور، رتبه پانزدهم کشور را دارد.

وی با اشاره به اینکه امسال پیامدهای ناشی از خشکسالی بر زندگی عشایر استان فشار مضاعفی آورده است، بیان کرد: با توجه به کاهش بارندگی و نبود علوفه در مراتع قشلاقی، عشایر ناچار به انجام کوچ زودتر از موعد مقرر شدند.

وی اظهار کرد: عشایر خراسان رضوی با بیش از هشت هزار خانوار جمعیت در قالب ۳۵ طایفه، دارا بودن ۹۳۶ هزار راس دام و تولیدات لبنی، باغی و صنایع دستی نقش بسزایی در اقتصاد این استان دارند.

رشد ۲۸۲ درصدی اعتبارات عمرانی عشایر

جعفری با اشاره به توجه ویژه دولت به عشایر به عنوان سومین جامعه پس از اقشار شهری و روستایی، گفت: در ۲ سال گذشته در حوزه اعتبارات عمرانی ۲ هزار و ۱۷۰ میلیارد ریال اعتبار ویژه جامعه عشایری استان تخصیص یافت که نسبت به اعتبارات ۲ سال قبل رشد ۲۸۲ درصدی داشت.

وی افزود: با این میزان اعتبار ۴۱۸ طرح در حوزه عشایری استان اجرا شده است.

وی در ادامه با بیان اینکه دام، سرمایه اصلی عشایر است و ضرورت حمایت از دام بر همه مسوولان روشن است، بیان کرد: در ۲ سال گذشته ۱۱۴ هزار و ۱۲۴ تن علوفه ویژه عشایر تامین و بین عشایر متقاضی توزیع شده است.

در ۲ سال گذشته ۲ هزار و ۱۷۰ میلیارد ریال اعتبار برای حوزه عمرانی عشایر استان تخصیص یافت که نسبت به ۲ سال قبل از آن رشد ۲۸۲ درصدی داشته است.

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی اظهار کرد: این میزان علوفه نسبت به ۲ سال قبل از فعالیت دولت کنونی ۷۶ درصد رشد دارد.

وی با اشاره به ساماندهی یک میلیون و ۱۰۰ هزار راس دام سبک و پرواربندی آنها، گفت: برای این منظور معادل ۲۲ هزار و ۱۹۶ تن علوفه با ۵۸ درصد رشد تامین شده است.

۳۳ هزار و ۴۸۷ میلیارد ریال خسارت خشکسالی

مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی گفت: میزان خسارات وارد آمده از ناحیه خشکسالی به عشایر استان طی سال زراعی جاری ۳۳ هزار و ۴۸۷ میلیارد ریال برآورد شده است.

جعفری افزود: این حجم خسارت در بخش های مختلف زراعی، دام، مرتع، منابع آبی و غیره ثبت شده است.

وی ادامه داد:عشایر خراسان رضوی ۱۰ هزار و۵۰۲ هکتار اراضی زراعی در اختیار دارند که حدود ۳۰ درصد این کشتزارها از محل خشکسالی دچار خسارت شده است که معادل ۳۹۹ میلیارد ریال برآورد می شود.

وی گفت: در بخش مرتع نیز ۱۴ هزار و ۲۵۵ میلیارد ریال خسارت از محل کاهش تولید علوفه به عشایر وارد شده است و بررسی ها نشان می دهد در هر هکتار مرتع در اختیار عشایر، حدود ۹۶ کیلوگرم کاهش تولید علوفه داریم.

خسارات خشکسالی به عشایر استان در سال زراعی جاری ۳۳ هزار و ۴۸۷ میلیارد ریال برآورد شده است.

مدیرکل عشایر خراسان رضوی بیان کرد: خسارت به منابع آبی، خشک شدن چشمه ساران و خسارات ناشی از خشکسالی در حوزه دام نیز از دیگر موارد قابل ذکر است.

جعفری اظهار کرد: در حوزه دام معادل ۱۸ هزار و ۷۰۳ میلیارد ریال خسارت شامل کاهش تولید بره، فروش بره نارس، تلفات دام و کاهش تولید محصولات به جامعه عشایری استان وارد آمده است.

منبع ؛ایرنا