تأمین پایدار آب صنایع و شرب از طریق منابع دریا

باتوجه به شرایط اقلیمی و بارشی که بر کشور حاکم است، امروزه بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگردانی آب‌های مصرفی به چرخه مصرف شهری و حرکت به سمت استفاده از منابع آبی غیرمتعارف به ویژه دریا هستیم. موقعیت ویژه ایران و گستردگی سواحل در جنوب کشور این مسیر را هموارکرده است. 

استفاده از منابع آب حاصل از شیرین‌سازی از دریاها، سال‌هاست که در کشور‌های مختلف از جمله کشور‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان در دستورکار قرار گرفته و مشکل آب این کشور‌ها از این طریق رفع شده است.

به مرور زمان و با رشد اقتصاد و افزایش میزان مصرف آب در کنار افزایش میزان تقاضای منابع آبی، سالانه شاهد تحلیل این منابع هستیم. با توجه به اولویت تامین آب شرب در تمام نقاط کشور و  ظرفیت موجود جهت تامین آب از دریا، اهمیت اجرای پروژه‌های احداث آب شیرین‌کن در کشور و به خصوص سواحل خلیج فارس دوچندان شده است. این موضوع در دولت سیزدهم نیز با جدیت در دستور کار قرار گرفته است. به طوریکه بنا بر گفته محرابیان، وزیر نیرو، در نقشه راه وزارت نیرو افزایش ۶ ظرفیت استحصال آب از منابع آب دریا دیده شده است.

آقای علی اکبر محرابیان در خصوص اهمیت استفاده از آب‌های نامتعارف و نگاه ویژه دولت سیزدهم به این مسئله می‌گوید: ۷۰ درصد از جمعیت جهان در سواحل مستقر هستند و استفاده از ظرفیت آب دریا برای مصارف آب شرب و بهداشتی و صنعتی معمول است. استفاده از آب‌های نامتعارف از برنامه‌های مهم دولت و وزارت نیرو است که یکی از این منابع استفاده از آب دریا است.

استمرار تامین آب، مزیت قابل توجه منابع آب غیرمتعارف

او با اشاره به اهمیت تامین آب از منابع غیر‌متعارف، گفت: مهمترین ویژگی تامین آب از منابع غیرمتعارف استمرار آن است، این منابع مشمول خشکسالی و افت سفره های زیرزمینی نمی‌شوند و یک آب مطمئن حداقلی را تامین می‌کنند که در کنار دیگر منابع آب متعارف، می‌توانند باعث استمرار و اطمینان بخشی به تامین آب باشد.

این مقام مسئول ادامه داد: در این راستا پروژه‌های متعددی در حال اجرا و بهره‌برداری است. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده پیش‌بینی شده است تا نیمی از این ظرفیت در شهر‌ها و مناطق ساحلی و نیمی دیگر در برای انتقال به داخل سرزمین به ویژه فلات مرکزی واقع در این ناحیه مورد استفاده قرار گیرند.

عیسی بزرگ زاده مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه شرکت مدیریت منابع آب و سخنگوی صنعت آب از برنامه‌ها برای استفاده از منابع آب دریا گفت: در این خصوص ۵ ابرپروژه با برآورد سرمایه گذاری اولیه بیش از ۸ میلیارد دلار تعریف شده است.

او ادامه داد: پروژه دالان شرقی برای استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی، دو خط برای یزد و کرمان که یکی از آن‌ها ۹۶ درصد پیشرفت داشته و خط یک در حال بهره برداری است. پروژه خط اصفهان و پروژه فارس را هم داریم که همگی پیشرفت کار داشته اند.

بزرگ زاده می‌گوید: با اجرای این پروژه‌ها رشد قابل توجهی در زمینه استفاده ما از منابع آب دریا رقم خواهد خورد. هر کدام از این خط‌ها حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب ظرفیت خواهند داشت و تنها با این پنج پروژه ۱ میلیارد مترمکعب به ظرفیت ما در استفاده از منابع آب دریا اضافه خواهد شد. این موارد تنها برای بخش درون سرزمینی است و ما برای ساحل هم برنامه‌هایی داریم.

او در خصوص زمان بهره برداری از این طرح‌ها گفت: بخش زیادی از این پروژه‌ها باید تا پایان دولت سیزدهم به سرانجام برسد. به عنوان مثال سیستان و بلوچستان هدف‌گذاری شده و تا انتهای سال بعد به زاهدان برسیم، اما خراسان بیشتر طول خواهد کشید.

عمده آب غیرمتعارف در بخش صنعت مصرف خواهد شد

او در پاسخ به اینکه آب استحصال شده به چه بخش‌هایی تخصیص داده خواهد شد، گفت: اصل مصرف برای صنعت است، اما برای شرب شهر‌های در مسیر هم جوابگو خواهد بود. در سیستان و بلوچستان ۵۰ میلیون مترمکعب در سال به نوار ساحلی برای چابهار تحویل خواهیم داد. ۳۰ میلیون مترمکعب به شهر‌های مسیر تا زاهدان خواهیم دادیم و برای خود زاهدان و سیستان هم ۱۰۰ میلیون مترمکعب در نظر گرفته شده که امیدوارم آب شرب این مناطق تأمین شود.

وزارت نیرو از روش‌های مختلف مانند استفاده از ردیف خرید تضمینی آب، خودگردان‌کردن پروژه‌های فاضلاب بهره‌مند از ردیف خرید تضمینی و اضافه‌کردن پروژه‌های آب شیرین‌کن، استفاده از ظرفیت صنایع برای تأمین آب شرب نقاط جمعیتی برای کاهش قیمت تمام شده شرب، بنا دارد تا ظرفیت آب شیرین‌کن‌ها را هر سال توسعه دهد. 

از سال ۱۴۰۰ پروژه‌های آب شیرین‌کن در استان‌های مختلف از جمله سیستان و بلوچستان، هرمزگان، یزد و بوشهر به بهره‌برداری رسیده و بر اساس آمار وزارت نیرو تاکنون ۸۰ پروژه آب شیرین‌کن با ظرفیت ۵۰۲ هزار و ۶۵۵ مترمکعب درشبانه روز در حال بهره‌برداری است و ۲۰ پروژه آب شیرین‌کن با ظرفیت ۱۴۳ هزار و ۶۵۰ مترمکعب درشبانه روز در حال ساخت است.