سابقه خشکسالی در کشور از سه دهه عبور کرده است، اما خشکسالی در ۲ سال اخیر حادتر بوده است و طبق اعلام مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در ۶ ماه اخیر نیز نیمه‌شرقی کشور، جنوب، شمال شرق و مناطق مرکزی تا سواحل گیلان، مناطق شمالی آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی خشکسالی شدید تا بسیار شدیدی را از سر گذرانده اند.

کاهش بارندگی، افزایش دما و افت آب‌های سطحی و منابع زیرزمینی شرایط خاصی را برای تامین آب مورد نیاز در شهر‌ها و روستا‌ها رقم زده است به طوری که چشم امید روستاییان در نقاط مختلف تنها به صدای تانکر‌های آبرسانی است.

در این میان وضعیت در خراسان رضوی بسیار نگران کننده‌تر است، چرا که ۱۰۰ درصد مساحت این استان درگیر خشکسالی است، اگرچه طرح‌های مختلفی برای تامین آب شرب ساکنان شهر‌ها و روستا‌های این خطه در دست اجراست، اما هنوز آب شرب شمار زیادی از روستانشینان به صورت تانکری تامین می‌شود.

خراسان رضوی با اقلیم خشک و کویری، از نظر آب وضعیتی بحرانی دارد، هم اینک متوسط کسری سالانه مخازن آب در استان حدود یک میلیون متر مکعب است و از ۳۷ دشت این خطه شرایط ۳۴ دشت بحرانی است و شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی به ۲ هزار و ۹۳۰ روستا و ۹۸ شهر استان، به جز مشهد خدمت‌رسانی می‌کند.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی گفت: هم‌اکنون ۶۳۷ روستای استان با کم آبی روبه رو هستند که آبرسانی به آن‌ها با تانکر سیار انجام می‌شود.

حسین امامی افزود: این روستا‌ها در جریان قرارداد بخش دوم طرح محرومیت‌زدایی با همکاری قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) طی مدت سه سال از تنش آبی خارج می‌شوند که برای این طرح ۱۵ هزار میلیارد ریال اعتبار تامین شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان ادامه داد: طرح جهاد آبرسانی به روستا‌ها در دولت سیزدهم در دستور قرار گرفت و رفع مشکلات آبرسانی ۱۲۱ روستا در قالب طرح محرومیت‌زدایی در خراسان رضوی با همکاری سپاه در حال اجرا است.

وی اضافه کرد: جهاد آبرسانی به روستا‌ها به عنوان ابرپروژه در کشور از اوایل سال ۱۴۰۱ عملیاتی شد، این طرح در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت امسال توسط قرار گاه امام حسن مجتبی (ع) و شرکت‌های آبفا آغاز شد.

امامی افزود: رویکرد محرومیت زدایی، رفع مشکل آب روستا‌ها است و روستاییان با اجرای پروژه‌های محرومیت زدایی طعم شیرین آب را احساس خواهند کرد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی ادامه داد: همچنین با اقدامات انجام شده از سال گذشته تاکنون ۴۲۷ شهر و روستا از تنش آبی خارج شده اند که ۱۷ مورد از این تعداد شهر و ۴۱۰ مورد روستا هستند.

وی اظهار امیدواری کرد که با همراهی مشترکان و رعایت مدیریت مصرف، استان تابستان امسال را بدون مشکل پشت سر بگذارد.

به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان رضوی، امسال تنش آبی شرایطی اضطراری در مشهد و استان ایجاد کرده و وضعیت آبی سد‌های استان و مشهد به شدت بحرانی است.

جواد خدایی افزود: در شرایط خشکسالی سختی قرار داریم و رتبه آخر بارندگی در کشور متعلق به خراسان رضوی است.

وی ادامه داد: در قالب طرح تحول آب استان و کمیته آب، طرح آبرسانی روستایی با جدیت دنبال می‌شود که استان پیشرو در این حوزه هستیم و این طرح باید تا پایان دولت سیزدهم به پایان برسد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی اظهار امیدواری کرد که با همراهی مردم و اجرای طرح‌های مرتبط، استان بدون مشکل از شرایط تنش آبی عبور کند.

به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ۱۱۳ روستای این شهرستان درگیر تنش آبی هستند که از این تعداد آبرسانی به ۶۳ روستا با بیش از ۲۱ هزار نفر جمعیت تانکری انجام می‌شود.

حسین اسماعیلیان افزود: تعرفه اندک حق انشعاب‌های روستایی باعث شده تا ایجاد شبکه‌های آبرسانی در برخی روستا‌ها که مشکل دسترسی داشته و یا از منابع زیرزمینی محدودی برخوردار هستند، با مشکل جدی مواجه شود.

وی تاکید کرد: موضوع آبرسانی به روستا‌ها در هر شرایط در اولویت قرار دارد، طرح‌های مختلفی در این راستا نظیر حفر چاه، ساخت مخزن و اجرای خطوط انتقال در دست اجراست به طوری که طی روز‌های اخیر مشکلات آبرسانی چند روستا از جمله روستا‌های " شترک، خرم آباد و گوش" رفع شده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد اظهار کرد: هم اینک تنها حدود ۱۰ درصد از حجم سد‌های تامین کننده آب مشهد شامل سد‌های طرق، ارداک، دوستی و کارده آب دارد و از نظر تامین آب در شرایط سختی قرار داریم.

اسماعیلیان تاکید کرد: در این شرایط مدیریت مصرف و پرهیز از مصارف غیرضرور بسیار حیاتی است.

وی گفت: با توجه به وضعیت شدید خشکسالی باید مصرف آب را به نصف کاهش دهیم، برای تحقق این هدف پس از کار‌های کارشناسی و جلسات بحث و بررسی در استانداری خراسان رضوی در خصوص اقناع افکار عمومی و فرهنگ‌سازی در حوزه مدیریت مصرف، پویشی با عنوان «مصرف آب، نصف» با هدف تبیین بحران کنونی و دعوت مردم به کاهش مصرف آب آغاز شده است.

وی افزود: در این پویش سه راهکار مهم با توجه به فرهنگ مصرف‌کننده و اقلیم منطقه با عنوان (۳-۳۰-۳) پیشنهاد داده شده که عبارت از سه دقیقه کاهش زمان دوش گرفتن، کاهش دادن حجم فلاش تانک‌ها به میزان ۳۰ درصد در تابستان و کاهش سه ساعتی از زمان روشن بودن کولر آبی است که بر میزان مصرف اثر بسیاری می‌گذارد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد بیان کرد: شناسایی و برخورد با مشترکان بدمصرف نیز در دستور است و در این راستا در هفته‌های اخیر ۲۳۵ مشترک در بخش خانگی، ۱۹ مشترک در بخش باغ ویلاها، ۱۵ مشترک در بخش دستگاه‌های اجرایی، ۲۹ مشترک در بخش هتل‌ها و ۵۲ مشترک نیز در بخش کارواش‌ها با مصرف بیش از یک و نیم برابر ظرفیت قراردادی شناسایی شدند.

اسماعیلیان افزود: چنانچه این مشترکان مصرف خود را با الگو تطبیق ندهند، انشعاب آب آن‌ها قطع خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد خاطرنشان کرد: الگوی مصرف آب به ازای هر مشترک خانگی ۱۵ مترمکعب در ماه است، اما مشترکان بدمصرف بیش از ۳۰ متر مکعب آب مصرف می‌کنند، مصرف سالانه آب نیز به ازای هر نفر در مشهد ۲۰۰ متر مکعب است که نسبت به سرانه کشوری زیاد نیست، اما با توجه به شرایط تنش آبی در این کلانشهر و کاهش بارندگی‌ها، مدیریت مصرف الزامی است.

در مجموع و طبق اعلام وزرات نیرو، طرح‌های مختلف تأمین و استحصال آب، تصفیه‌خانه‌های آب شرب و طرح‌های آبرسانی توسط وزارت نیرو در دست اجرا است و در زمینه طرح‌های تأمین و استحصال ۲۵۰ طرح در کشور در حال انجام است که می‌توانند آب مطمئن در اختیار مردم قرار دهند، اما همچنان مدیریت مصرف آب، برخورد با انشعابات غیرمجاز و رعایت عدالت در توزیع آب برای رفع دغدغه آبی روستاییان، ضروری است.