موارد ابتلا به بیماری هاری که نتایج آزمایشگاهی آن مثبت بوده در سال جاری افزایش چشمگیری داشته و به گفته مدیران و کارشناسان، زنگ خطر افزایش بیماری هاری در خراسان جنوبی به ویژه بیرجند به صدا درآمده است.

 هاری نوعی عفونت ویروسی دستگاه اعصاب مرکزی است که قابل انتقال بین حیوان و انسان بوده و معمولا به واسطه گزش حیوان هار به انسان منتقل می‌شود.

ویروس هاری هنگام گزش و از طریق بزاق حیوان هار به انسان انتقال می‌یابد که می‌تواند از طریق تماس بزاق حیوان هار با خراش پوستی، چشم و غشا‌های مخاطی دهان وارد بدن و باعث بروز هاری در انسان شود.

دوره نهفته (کمون) بیماری در انسان حدود ۲ تا سه ماه، اما ممکن است از چند روز تا یک سال هم طول بکشد. مدت این دوره به مقدار ویروس وارد شده به بدن، محل گزش و شدت زخم بستگی دارد.

به گفته کارشناسان بهداشت با وجود کشندگی بالای هاری، در صورت انجام تمامی مراحل پیشگیری و درمان شامل شست‌وشوی صحیح محل گزش با آب و صابون و مواد ضدعفونی کننده، واکسیناسیون و تزریق به موقع سرم ضد هاری می‌توان از میزان خطر کاست.

اگرچه روند مایه‌کوبی (واکسیناسیون) سگ‌های صاحبدار در سال‌های اخیر به صورت پیوسته و منظم در خراسان جنوبی انجام می‌شود، اما افزایش سگ‌های ولگرد یا بلاصاحب این تلاش‌ها را ابتر گذاشته و افزایش شناسایی حیوانات مبتلا به هاری در سال جاری گواهی بر این مدعاست.

خراسان جنوبی به عنوان یکی از استان‌های وسیع کشور به خصوص شهر بیرجند و روستا‌های اطراف آن در معرض افزایش شمار سگ‌های ولگرد است که به عنوان یکی از تهدیدات موجود در زمینه ابتلا و گسترش بیماری هاری قلمداد می‌شود.

از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۸ مورد حیوان گزیدگی در استان گزارش شده که از این تعداد بیماری هاری ۱۳ حیوان مثبت بوده و بیشترین تعداد با هشت مورد در شهرستان بیرجند گزارش شده همچنین ابتلای گربه‌ها به هاری رو به افزایش بوده است.

اردیبهشت امسال سه کودک و یک زن در شهرستان بیرجند مورد حمله سگ هار قرار گرفتند و تیر امسال در حادثه دیگری یک قلاده سگ به سه زن و ۲ مرد در روستا‌های خونیک و سیسکان بخش مرکزی این شهرستان حمله و آن‌ها را مجروح کرد، اما به دلیل شروع به موقع اقدامات درمانی هیچ کدام از این افراد در هر ۲ حادثه به هاری مبتلا نشدند.

توصیه کارشناسان دامپزشکی و بهداشتی این است که شهروندان هر حیوان گزیدگی را "هارگزیدگی" تلقی کنند و تمامی افرادی که توسط حیوان مورد گزش قرار می‌گیرند، برای انجام اقدامات پیشگیری به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند.

مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی درباره آخرین وضعیت بیماری هاری در حیوانات گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۸ مورد حیوان گزیدگی در استان گزارش شده که از این تعداد بیماری هاری ۱۳ حیوان مثبت بوده است.

محمدعلی بخشی افزود: در این مدت از ۱۸ حیوان مشکوک به هاری نمونه‌برداری شد که ۱۳ مورد توسط آزمایشگاه دامپزشکی، هاری تشخیص داده شده و پنج مورد منفی بود.

وی گفت: از این تعداد ۶ قلاده گربه، ۶ قلاده سگ (چهار قلاده بدون صاحب و ۲ قلاده صاحب‌دار) و یک راس الاغ بوده و افزایش موارد بیماری هاری در استان نگران‌کننده است.

مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی اظهار کرد: در مدت مشابه سال گذشته پنج مورد حیوان مبلا به هاری در استان شناسایی شد که روند هاری و حیوان گزیدگی در استان نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد چشمگیری داشته است.

شغال، گرگ، خفاش، روباه، راکون و راسو‌ها از ناقلان هاری در طبیعت و سگ‌ها و گربه‌ها ناقلان این بیماری در جوامع شهری و روستایی است که بخشی به آن اشاره کرد و گفت: سرایت بیماری به حیوان یا انسان بیش از ۹۵ درصد، از طریق گاز گرفتن یا خراش پوستی ناشی از پنجه کشیدن است.

مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی از شهروندان خواست هر گونه مورد مشکوک به هاری را به شبکه‌های دامپزشکی گزارش دهند و افزود: در صورت هر گونه گزش توسط حیوانات بلافاصله محل زخم ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با آب و صابون شست و شو، سپس با آب معمولی صابون‌زدایی و بعد از ضد عفونی با الکل یا بتادین سریعا به مراکز بهداشتی و درمانی برای دریافت سرم و واکسن ضد هاری مراجعه شود.

وی گفت: موارد مثبت هاری گربه نیز در نمونه‌گیری‌های صورت گرفته مشاهده شده است و با توجه به نزدیک بودن گربه‌ها به جوامع شهری و روستایی، در صورت ابتلا به این بیماری احتمال انتقال آن نیز افزایش پیدا می‌کند.

بخشی هشدار داد: با توجه به اینکه واکسیناسیون در گربه‌های ولگرد انجام نمی‌شود احتمال بروز آسیب‌های جدی ناشی از شیوع این بیماری در جوامع انسانی وجود دارد.

وی گفت: ابتلای گربه به هاری در ۶ مورد از نمونه‌گیری‌های ابتدای امسال تاکنون مثبت اعلام شده، بنابراین این حیوان می‌تواند انتقال دهنده جدی بیماری باشد.

مدیرکل دامپزشکی خراسان جنوبی افزود: از ابتدای سال جاری ۶ هزار و ۴۵۶ قلاده سگ نهگبان، سگ گله و سگ بلاصاحب نگهداری شده در پناهگاه‌های شهرداری به صورت رایگان توسط شبکه‌های دامپزشکی واکسینه شدند که این تعداد در مدت مشابه سال گذشته پنج هزار و ۸۳۴ مورد بوده است.

وی با تاکید بر جمع‌آوری و ساماندهی سگ‌های بلاصاحب در شهر‌ها و روستا‌های استان گفت: این موضوع توسط وزارت کشور به شهرداری‌ها و دستگاه‌های متولی ابلاغ شده است.

بخشی بیان کرد: افرادی که نسبت به نگهدای سگ و گربه اقدام می‌کنند، دامپزشکان، کارکنان مراکز بهداشتی، دامداران و افراد شاغل در آزمایشگاه‌ها که به نحوی با سگ و گربه سر و کار دارند، علاوه بر واکسیناسیون سگ و گربه، نسبت به واکسیناسیون خودشان نیز در صورت تایید مراکز بهداشتی اقدام کنند.

وی گفت: دامداران نیز برای واکسیناسیون سگ‌های گله علیه بیماری هاری با اکیپ‌های اعزامی شبکه‌های دامپزشکی همکاری کنند.

هشدار دامپزشکی نسبت به انتقال هاری از گربه

بروز بیماری هاری در گربه‌ها به معضل مهمی به خصوص در شهرستان بیرجند تبدیل شده که اگر مورد غفلت قرار گیرد دچار مشکلات بیشتری خواهیم شد.

سرپرست شبکه دامپزشکی بیرجند در این باره گفت: موارد ابتلای گربه‌ها به بیماری هاری در این شهرستان افزایش یافته که هشدار جدی برای مردم و مسئولان دستگاه‌های متولی است.

عبدالله حمزه‌ئی افزود: سال گذشته فقط یک مورد مثبت ابتلای حیوان به هاری در شهرستان بیرجند شناسایی شد و این تعداد از ابتدای سال جاری تاکنون هشت مورد بوده است.

وی عنوان کرد: براساس آزمایش‌های انجام شده از این تعداد حیوان، بیماری هاری سه قلاده سگ و پنج قلاده گربه مثبت بوده و همه آن‌ها هم بلاصاحب بوده‌اند.

سرپرست شبکه دامپزشکی شهرستان بیرجند با بیان اینکه آمار افزایشی مثبت شدن بیماری هاری در گربه‌های شهری زنگ هشداری در این شهرستان است تصریح کرد: همه موارد مثبت هاری از ابتدای سال جاری مربوط به سگ‌ها و گربه‌های بلاصاحب بوده است.

مردم به حیوانات غذا ندهند

وی ادامه داد: گربه‌های صاحب‌دار را می‌توان از طریق واکسیناسیون کنترل کرد، اما امکان کنترل و واکسیناسیون گربه‌های بلاصاحب وجود ندارد.

حمزه‌ئی گفت: با توجه به نزدیک بودن گربه‌ها به جوامع شهری و روستایی در صورت ابتلا به این بیماری، احتمال انتقال نیز افزایش پیدا می‌کند لذا مردم از غذا دادن به گربه‌ها و سگ‌های بلاصاحب در شهر خودداری کنند.

وی افزود: همچنین آموزش‌های لازم در زمان مواجه شدن با این گونه حیوانات به فرزندان ارائه شود و بهتر است که مردم از نگهداری گربه‌ها در منازل خودداری کنند، زیرا با نگهداری گربه، خطر انتقال بیماری هاری به انسان وجود دارد.

این مسئول از مردم خواست که هر حیوان گزیدگی را "هارگزیدگی" تلقی کنند چرا که هر حیوانی که انسان را مورد گزش قرار دهد، مشکوک به هاری قلمداد می‌شود.

وی گفت: گربه‌هایی که در خیابان‌ها و کوچه‌ها آزادانه حرکت می‌کنند، احتمال دارد که حامل برخی بیماری‌ها از جمله هاری باشند بنابراین توصیه می‌شود مردم نسبت به انجام مراقبت‌های لازم و اقدامات پیشگیرانه در زمینه بیماری هاری حساس باشند.

روند افزایشی حیوان گزیدگی در مرکز استان

حمزه‌ئی با اشاره به اینکه مشاهده وضعیت هاری در گربه‌ها خطرناک‌تر از ابتلای این بیماری در سگ‌ها یا سایر حیوانات اهلی است گفت: گربه‌ها از نظر وضعیت زندگی ارتباط نزدیکتری با انسان‌ها دارند و کنترل آن‌ها نیز سخت‌تر است که همین مساله می‌تواند شدت موارد بیماری را افزایش دهد.

وی تصریح کرد: حیوان گزیدگی در شهرستان بیرجند روند افزایشی دارد و علت بیشتر شدن موارد حیوان گزیدگی در استان، افزایش حیوانات ولگرد در شهر و روستا‌ها است.

موضوعی که به نشست خبری دیروز فرماندار بیرجند هم کشیده شد و فاضلی‌فرد درباره معضل سگ‌های ولگرد در بیرجند و روستا‌های اطراف گفت: در زمینه جمع آوری سگ‌ها اقدامات موثری صورت می‌گیرد، اما با موانعی مواجه هستیم.

وی اضافه کرد: در روستای حسین آباد بیرجند یک کشتارگاه دام سنتی داریم که یکسری عوارضی دارد و بار‌ها اخطار داده‌ایم، چندی پیش مهلت ۶ ماهه به کشتارگاه دادیم که از این مکان به مکان دیگری منتقل شود چرا که سلامت مردم خط قرمز ما است.

فرماندار بیرجند گفت: در صورت انتقال این کشتارگاه بخشی از سگ‌های ولگرد که به کانون تجمعی تبدیل شده هم جمع آوری خواهند شد.

سه هزار و ۲۲۳ دز سرم واکسن هاری تزریق شد.

اما معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفت: از ابتدای امسال تاکنون سه هزار و ۲۲۳ دز سرم واکسن هاری به افراد متاثر از حیوان گزیدگی در مناطق تحت پوشش این دانشگاه تزریق شده است.

مجید شایسته افزود: تزریق سرم واکسن هاری رایگان بوده و ۱۰ میلیارد و ۴۴۲ میلیون و ۵۲۰ هزار ریال برای تزریق این تعداد واکسن در سال جاری هزینه شده است.

وی گفت: از ابتدای امسال تاکنون هزار و ۲۴ مورد حیوان گزیدگی در مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی بیرجند ثبت و گزارش شده است.

رئیس مرکز بهداشت استان خراسان جنوبی ادامه داد: از این تعداد ۵۱ درصد مربوط به گزش سگ، ۳۰ درصد گربه و ۱۹ درصد مربوط به گزش سایر حیوانات بوده است.

وی با هشدار نسبت به اینکه آمار گاز گرفتن سگ در خراسان جنوبی به ویژه شهرستان بیرجند روند افزایشی داشته است گفت: سال ۱۴۰۰ آمار سگ گزیدگی در شهرستان بیرجند ۹۵۷ مورد بود که سال گذشته به هزار و ۸۷۵ مورد رسید و سه ماه ابتدای امسال نیز ۵۲۲ مورد گزارش شده است.

شایسته تاکید کرد: ضرورت دارد سایر دستگاه‌های مسئول نظیر شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و دامپزشکی در این زمینه پیگیری لازم را داشته باشند.

وی افزود: واکسن هاری و تزریق ایمنوگلوبولین برای هر نفر حدود ۱۰۰ میلیون ریال هزینه دارد لذا سال گذشته بیش از ۴۰ میلیارد ریال برای گزش حیوانات در استان هزینه شده است.

رئیس مرکز بهداشت استان خراسان جنوبی شروع فوری اقدامات درمانی در مواقع حیوان گزیدگی را برای پیشگیری از بیماری‌ها حیاتی دانست و گفت: نخستین اقدام پس از گزش به وسیله حیوان مبتلا به هاری شست و شوی محل گزش است.

وی تاکید کرد: بخش قابل توجهی از روند درمان هاری وابسته به شست و شوی مناسب و کافی (۱۵ تا ۲۰ دقیقه) محل جراحت و پس از آن ضدعفونی محل عارضه است.

شایسته گفت: چنانچه فرد حیوان گزیده به هر دلیل امکان مراجعه سریع به مراکز درمان هاری را ندارد باید در محل مناسب اقدام به شست و شوی محل جراحت با آب و صابون کند سپس در اسرع وقت خود را به نزدیک‌ترین مرکز پیشگیری و درمان هاری برساند.