روضه خانگی یکی از سنت‌های دیرینه مردم ایران است که در ایام عزای ائمه اطهار برپا می‌شود و خانواده‌ها در حد توان خود به برپایی عزا در منازل خود مبادرت می‌کنند. یکی از برنامه‌هایی که امسال در دهه اول محرم روی آنتن شبکه یک تلویزیون رفت مجموعه «روضه خانگی» بود که در قالب مستند به معرفی روضه‌های خانگی در سراسر کشو ر می‌پرداخت. مستند روضه‌های خانگی که به همت مراکز استانی حوزه هنری تهیه شده بود در هر قسمت به یکی از شهر‌های کشور و به سراغ یکی از قدیمی‌ترین خانه‌هایی می‌رفت که در برگزاری روضه خانگی پیشتاز بوده‌اند و با اهالی این خانه و حال و هوای آن‌ها همراه می‌شد. این مجموعه مستند ۱۰ قسمتی به تهیه‌کنندگی یونس قاسمی، هر شب مهمان یک خانواده شهید بود. گفتگوی ما با تهیه‌کننده این برنامه را بخوانید.

یونس قاسمی با بیان اینکه روضه خانگی برنامه‌ای است که از محرم سال قبل شروع شد و به شکل یک برنامه استودیویی گفتگو محور به صورت زنده از شبکه یک سیما پخش می‌شد، می‌گوید: از ایام فاطمیه سال گذشته تصمیم گرفتیم به جای اینکه برنامه را به صورت زنده و استودیویی روی آنتن ببریم، به شکل مستند تهیه کنیم. به این معنا که در برنامه زنده سال گذشته مهمان‌هایی داشتیم که روضه‌دار بوده‌اند. درکنار آن‌ها یک سخنران، کارشناس مذهبی و یک مداح هم دعوت می‌کردیم و همه این‌ها در استودیوی زنده برنامه را شکل می‌داد. از ایام فاطمیه تصمیم گرفته شد که دوربین برنامه را به روضه‌های خانگی ببریم. طراحی اولیه این بود که سوژه‌ها مختلف باشند. از فاطمیه سال گذشته شروع کردیم و در شهر‌های مختلف هرخانه‌ای که در آن روضه بود شناسایی می‌شد و اگر امکانش فراهم بود می‌رفتیم و یک مستند ضبط می‌کردیم. این رویه همچنان ادامه داشت و برای مناسبت‌های مذهبی، هر قسمت در یک شهرستان به گفته یونس قاسمی،   محرم امسال به ابتکار مدیر شبکه قرار شد روضه‌ها را در منزل شهدا برگزار کنیم. مهم‌ترین وجه تمایز این سری برنامه این بود که اولاً درخانه شهدایی برگزار می‌شد که در زمان حیاتشان مجالس روضه برگزار می‌کردند و این روضه بعد از شهادتشان همچنان ادامه دارد.

او می‌گوید: در سری قبل ما گروه مستندساز را از تهران می‌فرستادیم تا برنامه را تهیه کنند،   اما ۱۰ قسمتی که در محرم امسال پخش شد از کارگردان‌های بومی استفاده کردیم. دلیلش هم کمبود وقت بود واینکه ایده  این کار خیلی دیر به مرحله اجرا رسید. از سوی دیگر اغلب شهر‌ها تا پایتخت فاصله طولانی داشتند، امکانش نبود که ما گروه مستند بفرستیم. به همین دلیل  امسال از کارگردان‌های بومی استفاده کردیم.

یونس قاسمی از همکاری حوزه هنری در تهیه این مجمعه مستند اینطور می‌گوید: مجموعه مستند روضه خانگی، اولین تجربه همکاری ما با معاونت استان‌های حوزه هنری و آقای شهدوست بود. یک جور‌هایی تقسیم کار کردیم. انتخاب کارگردان‌ها و تیم تولید مستند در هر شهری به عهده تولید معاونت استان‌های حوزه‌هنری بود و آن‌ها با توجه به شناختی که از بچه‌ها داشتند این‌ها را شناسایی کردند و کار را به آن‌ها سپردند. ما هم خط کلی کار را گفتیم و گاهی رتوش‌هایی اگر لازم بود انجام شد و بچه‌ها در این فرصت کم توانستند الحمدالله کار را با کیفیت خوب انجام دهند.

وی در پاسخ این سؤال که به عنوان یک مخاطب کدام قسمت شما را بیشتر تحت تأثیر قرار داد؟ توضیح می‌دهد: در حقیقت من نمی‌توانم بگویم کدام قسمت این مجموعه بهتر است. حتی این سؤال را مدیر شبکه هم از من پرسید. چون هرقسمت رنگ و بوی شهر خودش را دارد وخیلی خوب به اقلیم، جغرافیا، زبان و فرهنگ عزاداری هر منطقه توجه شده است؛ بنابراین هرقسمت لطف خودش را دارد و انتخاب خیلی سخت است. وقتی عزاداری مازندران را در یک خانه روستایی می‌بینیم، آن سرسبزی و خانه‌هایی با سقف شیروانی و نوع پذیرایی خانم‌ها با نان مخصوص، یک جذابیت دارد و روضه عشایر در سیاه‌چادر‌ها یک قشنگی دیگری دارد. هرکدام یک ویژگی و قشنگی داشتند که نمی‌شود گفت کدامیک از دیگری بهتر بود. روضه خانگی در محرم امسال یک رنگ‌آمیزی متنوعی داشت. اما از حیث تحت تأثیر قرار گرفتن، شخصاً وقتی درخانه و روی آنتن برنامه را نگاه می‌کردم، کار اصفهان که با محوریت شهیدمحسن حججی بود، کار جان دار و خوبی بود. کار کهکیلویه و بویر احمد که در سیاه‌چادر‌ها ساخته‌شده بود هم کار خیلی خوبی بود. این‌ها بیشتر از بقیه توجه من را جلب کرد. زنجان هم همینطور. مادر شهید با آن لهجه و زبان شیرین آذری روی من بیشترین تأثیر را گذاشت.

تهیه‌کننده برنامه روضه خانگی از بازخورد‌هایی که بعد از پخش برنامه گرفته‌اند گفت: بازخورد‌ها را غالبا روابط عمومی شبکه می‌گیرد، اما چیزی که به ما منتقل شده این است که خوشبختانه خیلی خوب دیده شده است. اما توجه داشته باشید که اصولاً در دهه اول محرم حجم برنامه‌های عزاداری و معارفی خیلی زیاد است و به نظر من اگر می‌شد که این برنامه را در دهه دوم یا سوم پخش می‌کردیم یا حتی بعداز محرم و یک زمان دیگر پخش می‌شد، خیلی بیشتر به چشم می‌آمد و مخاطب بیشتری را جذب می‌کرد. به‌هرحال در این ایام تراکم برنامه‌های این‌چنینی زیاد داریم و شبکه‌های مختلف روی موضوع آئین‌های عزاداری کارمی کنند. شاید اگر وقت دیگری پخش می‌شد بیشتر به چشم می‌آمد.