میرزاده:
ادبیات کودک و نوجوان بیانگر چشم‌انداز آینده جامعه است
دبیرعلمی آموزش شعر کودک و نوجوان گفت: اگر ادبیات را ترجمان سیمای فرهنگی جامعه بدانیم ادبیات کودک و نوجوان بیانگر چشم‌انداز آینده جامعه است.
سیداحمد میرزاده، دبیر علمی نخستین دوره متمرکز و فراگیر آموزش شعر و داستان کودک و نوجوان در بیانیه‌ای به اهمیت و ضرورت توجه به ادبیات کودک و نوجوان و کم و کیف آثار ارسالی به نخستین دوره آموزشی قاصدک اشاره کرد.
متن بیانیه دبیر علمی نخستین دوره متمرکز و فراگیر آموزش شعر و داستان کودک و نوجوان شرح زیر است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
آنگاه که ژرف‌ترین اندیشه‌ها و عالی‌ترین عواطف انسانی با زیبایی درآمیزند و در زبان جلوه‌گر شوند ادبیات پدید می‌آید. از این روست که ادبیات را اصلی‌ترین رکن هنر‌های زیبا دانسته‌اند. اگر ادبیات را ترجمان سیمای فرهنگی و انسانی یک جامعه بدانیم ادبیات کودک و نوجوان نه تنها آیینه امروز که بیانگر دورنما و چشم‌انداز آینده هر جامعه است چرا که هم به نیاز هنری بخش مهمی از جامعه امروز پاسخ می‌دهد و هم بر آینده جامعه اثرگذار است.
رهبر معظم و محبوب انقلاب اسلامی ایران در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ در بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فرمودند: «در مساله کودکان هرچه می‌توانید کار کنید. هم از لحاظ کمیت هم از لحاظ کیفیتِ کار؛ یعنی بتوانید کودکان و نوجوانان را واقعا جذب کنید. هنوز که هنوز است داستان‌های خارجی مربوط به کودک بر مجموعه کار‌ها غلبه دارد. این خیلی عیب بزرگی است.»
تاکید معظم له بر اهمیت کمیت و جذابیت در تولیدات ایرانی ادبیات کودک، برنامه‌ریزی گسترده‌تر و جدی‌تر در حوزه آموزش را در این‌گونه از ادبیات اجتناب‌ناپذیر می‌سازد، زیرا آنچه سبب‌ساز غلبه تولیدات خارجی است بی‌تناسبی تقاضای بالای جامعه با میزان و کیفیت عرضه در این بازار است.
بهره‌گیری از تجارب پیشگامان موفق ادبیات کودک در پرورش هنرآموزان نسل‌های جدید یکی از راهکار‌های جدی برای رسیدن به چشم‌اندازی است که ایشان ترسیم فرموده‌اند.
آموزش در حوزه خلاقیت‌های ادبی یکی از خلاء‌های جدی حوزه ادبیات کودک و نوجوان است و این کمبود در بسیاری از استان‌ها و شهر‌های کشور که بی‌شک از استعداد‌های نشکفته سرشارند چشمگیرتر است.
برگزاری نخستین دوره فراگیر آموزش شعر و داستان کودک با عنوان قاصدک از سوی معاونت شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران گام اولیه‌ای است که در این راستا برداشته شده است.
قاصدک با انتخاب مدرسانی خوشنام و توانمند که هم خود تجربه آفرینش آثار ممتاز و ماندگار را در کارنامه خود داشتند هم تجربه طولاتی تدریس و آموزش به هنر آموزان، نخستین فراخوان خود را در تاریخ ۵ تیرماه ۱۴۰۲ منتشر کرد و همزمان برای جذب و گزینش هنرآموزان مستعد از همفکری و همکاری برخی نهاد‌های فرهنگی مجرب از جمله ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان‌ها، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، موسسه شهرستان ادب و دفتر نشر فرهنگ اسلامی بهره برد.
پس از اتمام مهلت، تمامی آثار رسیده از سوی شورایی متشکل از سه نفر از کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان بررسی شد. در این مرحله آثار فاقد خلاقیت یا دارای ضعف بنیادین ریزش کردند. همچنین در این مرحله برخی آثار ارزشمند که جوهره آن بزرگسالانه بود کنار نهاده شدند. بدین ترتیب با بررسی آثار ۳۲۰ هنرآموز شرکت‌کننده، ۹۲ نفر شامل ۵۲ داستان‌نویس و ۴۰ شاعر از ۲۲ استان کشور به عنوان افراد مستعد و برتر شناخته شدند که از سوی دبیرخانه قاصدک از ایشان دعوت به عمل آمد.
ارزیابان اولیه در این مرحله، آثار این ۹۲ هنرآموز را مجددا بررسی و نقاط قوت و ضعف آن را استخراج کردند تا سرفصل‌های آموزشی دوره با توانمندی هنرآموزان بیش از پیش هماهنگ شود.
آنگاه جلسات حضوری و مجازی برای هماهنگی محتوای دوره با مدرسان گرامی برگزار شد. سرانجام افتتاحیه دوره اول قاصدک در تاریخ ۲۱ تیرماه ۱۴۰۲ در شهر مقدس قم و در جوار مسجد شریف جمکران آغاز به کار کرد.
هنرآموزان در طی این دوره سه روزه از سه دسته از آموزش‌ها بهره‌مند شدند. در روز نخست آموزش‌های عمومی شامل آشنایی با روان‌شناسی کودک و مراحل رشد، آشنایی با کتاب کودک، مخاطب‌شناسی، آشنایی با شعر و داستان کودک از سوی خانم‌ها و آقایان، خدیجه یوسفی، کبری بابایی، سید احمد میرزاده، علی باباجانی و سید سعید هاشمی ارائه شد.
در روز دوم کلاس‌های تخصصی داستان و شعر شامل دو کلاس داستان و دو کلاس شعر برگزار شد. در این روز آقای محسن هجری و خانم افسانه موسوی گرمارودی در طی سه جلسه عناصر داستان شامل ایده اولیه، طرح، پیرنگ، شخصیت‌پردازی، گفتگونویسی و توصیف صحنه را به مخاطبان داستان و آقایان سید سعید هاشمی و علی باباجانی هر یک طی سه جلسه عناصر شعر کودک شامل تخیل، موسیقی، زبان و اندیشه را به هنرآموزان شعر آموزش دادند.
در پایان این روز کارگاه‌های داستان و شعر زیر نظر مربیان محترم عباس قدیر محسنی، حمیدرضا داداشی در بخش داستان کودک و محمود پوروهاب و مریم زندی در بخش شعر کودک آغاز به کار کردند و این کار‌ها در روز بعد نیز ادامه پیدا کرد و در مجموع هریک از هنرآموزان از ۸ ساعت کار کارگاهی بهره‌مند شدند.
در پایان دوره بر اساس ارزیابی مربیان کارگاهی ۴۰نفر از عزیزان شرکت‌کننده در دوره با خلق آثار قابل قبول و کاربست آموخته‌های‌شان از این دوره شایسته راهیابی به مرحله بعد از این، یعنی مرحله تخصصی دوره قاصدک شده‌اند و البته سایر شرکت‌کنندگان در این دوره نیز امروز بی‌شک در سطح بالاتری از شناخت کارشناسی ادبیات کودک و نوجوان‌اند و از این تجارب در پیشرفت شخصی خود بهره‌مند خواهند شد.
همچنان که جناب آقای دکتر علی رمضانی مدیر عامل محترم خانه کتاب و ادبیات ایران در مراسم افتتاحیه قاصدک فرمودند دو پایگاه نقد شعر و نقد داستان خانه کتاب و ادبیات ایران، با بهره‌مندی از استادان و منتقدان ادبیات کودک از جمله مربیان محترم همین دوره، مدرسه‌هایی است برای استمرار آموزش‌هایی که هنرآموزان عزیز این دوره دیده‌اند. به امید خدا در بازه‌های زمانی فصلی اردو‌های حضوری نیز شبیه همین دوره برگزار خواهد شد و همراهی قاصدک با هنرآموزان مستعد دوره حداقل تا زمان چاپ نخستین کتاب قابل قبول این عزیزان ادامه خواهد داشت.
امید است دستاورد‌های این دوره، گامی موثر در پیشبرد ادبیات کودک در سطح ملی و یاریگر آینده‌ای روشن‌تر برای ادبیات خلاق کودک و نوجوان باشد.
سید احمد میرزاده دبیر نخستین دوره فراگیر آموزش شعر و داستان کودک و نوجوان قاصدک
