فارغ از مؤلفه‌های اقتصادی و البته فرهنگی که از جمله مؤلفه‌های مؤثر در سیاست‌های جمعیتی محسوب می‌شود، نمی‌توان از نقش تعیین‌کننده مشوق‌ها در اجرای درست سیاست‌های فرزندآوری گذشت. مشوق‌هایی که اغلب کشور‌هایی که با بحران جمعیتی رو‌به‌رو هستند به آن پرداخته‌اند.

در ایران هم طی یک دهه گذشته قوانینی پیرامون ارائه این تسهیلات و مشوق‌ها وضع شده، اما در مجلس گذشته به دلیل مشخص نبودن محل اعتبار‌های درنظر گرفته‌شده در آن قانون مورد نظر به نوعی کارآمد نبود و تاثیری به همراه نداشت.

مجلس فعلی هم در قانون جوانی جمعیت سعی کرد با توجه با ایرادات فراوان قانون قبلی، این ایرادات را حل کند تا به نوعی راه ارائه این تسهیلات به زوج‌ها هموارتر شود. اما سؤال این است که دیگر کشور‌ها چگونه با این موضوع برخورد کرده‌اند؟ به‌ویژه کشور‌های آسیای دور که همگی آن‌ها با تهدید جمعیتی رو‌به‌رو هستند. بسته‌های حمایتی و مشوق‌ها برای افزایش باروری در کشور‌های حوزه آسیای‌شرقی کدام است؟

در سال ۱۴۰۰ چین تصمیم گرفت از سیاست دو فرزندی عبور کند و داشتن سه فرزند برای خانواده‌ها را آزاد اعلام کرد. در این راستا، شهر‌های بزرگی همچون «شنژن» سیاست پرداخت پاداش مالی به فرزندان را در دستور کار خود قرار دادند و جایزه‌ای حدود ۲۸۰۰ دلاری برای هر فرزند متولدشده تعیین کردند. شهر‌های دیگر چین، هم مشوق‌های مالی مختلفی را در این زمینه اعلام کردند.

شهر «جینان» دیگر شهر پرجمعیت چین وعده داده به هر نوزاد دوم یا سوم خانواده که در سال جاری میلادی به دنیا بیاید کمک‌هزینه ماهانه در حدود ۹۰ دلار بپردازد. این در حالی است که در برخی دیگر از شهر‌های چین، میزان کمک‌هزینه فرزندآوری به حدود ۵۰۰ دلار هم رسیده‌است. برخی از استان‌های این کشور از این پس به زوج‌ها ۳۰ روز مرخصی با حقوق برای ازدواج اختصاص می‌دهند، شاید این طرح جدید بتواند میانگین زاد و ولد رو به افول در این کشور را بهبود بخشد.

کره‌جنوبی با پایین‌ترین نرخ
زاد و ولد در جهان، با یک فاجعه جمعیتی و اقتصادی رو‌به‌رو است. چندی قبل رسانه‌ها نوشتند کره‌جنوبی آن‌قدر بچه کم دارد که به والدین جدید ۱۰ هزار و ۵۰۰ دلار پیشنهاد می‌دهد، اما کارشناسان می‌گویند پول به تنهایی نمی‌تواند مشکلات باروری این کشور را برطرف کند.

در کره‌جنوبی از سال ۲۰۲۲ (۱۴۰۱)، مادران پس از تولد فرزند، دو میلیون وون (۱۵۱۰ دلار) پول نقد دریافت کرده‌اند که بیشتر از کشور‌های اروپایی از جمله فرانسه است. خانواده‌ها ماهانه ۷۰۰ هزار وون (۵۲۸ دلار) برای نوزادان تا یک سال و ۳۵۰ هزار وون (۲۶۴ دلار) در ماه برای نوزادان زیر دو سال دریافت می‌کنند که این پرداخت‌ها در سال ۲۰۲۴ (۱۴۰۳) به ترتیب به یک میلیون وون (۷۵۵ دلار) و ۵۰۰ هزار وون (۳۷۷ دلار) افزایش می‌یابد. ۲۰۰ هزار وون دیگر (۱۵۱ دلار) در ماه برای کودکان تا سن مدرسه ابتدایی ارائه می‌شود.

ژاپن باوجود برخورداری از سیستم رفاهی و تشویقی جامع برای فرزندآوری، اما یکی از پیرترین کشور‌های جهان به شمار می‌رود. دولت این کشور از زوج‌هایی که می‌خواهند خانواده تشکیل دهند، با دادن مرخصی زایمان با حقوق، کمک هزینه ماهانه مراقبت از کودکان، کمک‌هزینه زایمان و سایر بسته‌ها حمایت می‌کند. این کمک مالی ماهانه به والدین مجرد ۴۰ تا ۶۰ هزار ین (۲۸۸ تا ۴۳۲ دلار) است. همچنین ژاپن برای بهبود وضعیت هرم جمعیتی در این کشور، قانونی به نام «کودوموتیت» وضع کرده که طبق آن، به خانواده‌ها تا رسیدن فرزند به ۱۵ سالگی، ماهانه حقوقی تا ۱۳هزار ین حدود ۹۳ دلار پرداخت می‌کنند. همچنین پدر و مادر هرکدام می‌توانند با دریافت نصف حقوق خود تا سقف تعیین شده به مرخصی بروند و این درحالی است که بعد از آن می‌توانند بدون هیچ نگرانی به کار قبلی خود بازگردند.

منبع: جام جم