بسته‌های دارویی میکروسکوپی مملو از دارو‌هایی که برای چسبیدن به سلول‌های ایمنی مشکل‌ساز طراحی شده بودند توانستند سلامت را به موش‌های مبتلا به یک بیماری مشابه ام‌اس در انسان‌ها بازگردانند.

این بسته‌های میکروسکوپی که توسط محققان دانشگاه هاروارد در ایالات متحده ساخته شده‌اند، می‌توانند جایگزین درمان‌های موجود باشند. آن‌ها وارد بافت‌هایی که باعث التهاب می‌شوند، شده و آن‌ها را تشویق به ترمیم می‌کنند.

مولتیپل اسکلروزیس یا به اختصار ام‌اس (MS) یک بیماری خودایمنی ناتوان‌کننده است که باعث می‌شود بافت میلین عایق اطراف اعصاب از بین برود و ارتباط مغز و بدن مختل شود و در نتیجه حرکت و انجام کار‌ها برای مبتلایان سخت‌تر شود.

اگرچه ام‌اس هیچ درمانی ندارد، اما دارو‌هایی که سلول‌های ایمنی فعال را مورد هدف قرار می‌دهند یا التهاب را کاهش می‌دهند، می‌توانند بروز علائم را کاهش دهند. متاسفانه بسیاری از این درمان‌ها با خطرات قابل توجهی از افسردگی و عفونت گرفته تا مشکلات تیروئیدی همراه هستند.

نویسندگان در مقاله منتشر شده خود خاطرنشان می‌کنند: به رغم نقش کلیدی سلول‌های میلوئیدی در آسیب‌شناسی (Pathophysiology) ام‌اس، درمان‌های فعلی به طور خاص سلول‌های میلوئیدی را هدف قرار نمی‌دهند یا مستقیما از آن‌ها برای تعدیل بیماری استفاده نمی‌کنند.

محققان برای تبدیل کردن سلول‌های سفید بالقوه عفونی به پزشکان کوچک، نوعی سلول میلوئیدی را از موش‌های سالم گرفته و در خارج از بدنشان رشد دادند. آن‌ها سپس اجسام میکروسکوپی دیسکی شکلی را که حامل ریزذرات دارو بودند به سطح سلول‌ها متصل کردند و به طور موثر یک بسته کوچک از دارو را به آن‌ها دادند.

هنگامی که سلول‌های حامل بسته‌های دارویی در مدل‌های موش مبتلا به ام‌اس قرار داده شدند توانستند به طور قابل‌توجهی پاسخ‌های ایمنی منجر به فلج را بهبود بخشند و تا حدی فلج را معکوس کنند و عملکرد‌های حرکتی را تقویت کنند.

سمیر میتراگوتری (Samir Mitragotri)، نویسنده ارشد این مطالعه و یک مهندس زیستی در دانشگاه هاروارد، توضیح داد: این سلول‌ها بسیار انعطاف‌پذیر هستند و می‌توانند بین حالت‌های مختلف جابه‌جا شوند و بنابراین کنترل آن‌ها سخت است. رویکرد ما یک روش بسیار موثر برای نگه داشتن آن‌ها در حالت ضد التهابی خود است.

سلول‌های میلوئیدی در سیستم ایمنی ذاتی که باعث التهاب در سیستم عصبی مرکزی (CNS) می‌شوند، عامل اصلی بیماری ام‌اس هستند. این ضایعات ملتهب سپس سلول‌های میلوئید بیشتر و همچنین سلول‌های تی و بی از سیستم ایمنی تطبیقی را درگیر می‌کنند و باعث آسیب به پوشش میلین اعصاب اطراف می‌شوند.

میتراگوتری و همکارانش پیش از این درمانی برای مبارزه با تومور‌ها ایجاد کرده بودند که در آن نیز از روش بسته‌بندی دارویی استفاده می‌شد.

در این روش یک بسته دارویی به یک ماکروفاژ که خود یک سلول میلوئیدی است متصل می‌شد. با قرار دادن مولکول‌های خاصی در بسته‌بندی، این تیم توانستند نحوه رفتار سلول‌ها را کنترل کنند. بسته‌ها روی سطح ماکروفاژ‌ها باقی ماندند و سلول‌های دیگر به سرعت مواد آن‌ها را جذب و غیرفعال کردند.

مونوسیت‌ها مادر ماکروفاژ‌ها هستند. آن‌ها در مغز استخوان رشد می‌کنند و می‌توانند پیش از آن که به ماکروفاژ‌ها تمایز یابند که یکی از شایع‌ترین انواع سلول‌های التهابی در ضایعات ام‌اس هستند، به بافت مغز راه پیدا کنند.

محققان این بار بسته‌بندی‌های دارویی را به مونوسیت‌ها متصل کردند. این بسته‌ها پر از مولکول‌های اینترلوکین-۴ و دگزامتازون بودند که با هم کار می‌کنند تا عملکرد‌های ضد التهابی و تنظیمی را تقویت کنند و عملکرد‌های پیش‌التهابی را کاهش دهند.

آن‌ها همچنین التهاب داخل ضایعات را کاهش دادند و پاسخ ایمنی موضعی و سیستمیک مرتبط با ام‌اس را به سمت درمان بردند.

دانشمندان دریافتند که مدل‌های موش با استفاده از سلول‌های مونوسیتی که بسته‌های مخصوص حمل می‌کردند، بهبود یافته‌اند. پس از درمان، آن موش‌ها فقط کمی اشکال حرکتی در دم خود داشتند، در حالی که پا‌های عقبی موش‌هایی که تحت درمان قرار نگرفتند، کاملا فلج شدند. موش‌های تحت درمان نیز بیشتر از موش‌های درمان نشده عمر کردند.

محققان می‌خواهند، تحقیقات بیشتری در مورد این روش انجام دهد تا ببیند آیا این روش روی شکل عودکننده رایج‌تر ام‌اس تاثیر دارد یا خیر، زیرا مدل‌های موش تنها نوع پیشرونده ام‌اس را شبیه‌سازی می‌کنند. اگر این روش روی فرم عودکننده عمل کند، می‌تواند با پیشگیری از التهاب در مراحل اولیه، کمک بزرگی برای بسیاری از افراد مبتلا به ام‌اس باشد.

نویسندگان بیان کرده اند: درمان بیماری را می‌توان در ترکیب با سایر دارو‌هایی که سیستم ایمنی تطبیق‌پذیر را هدف قرار می‌دهند، بهبود بخشید. بسته به اینکه ضایعات در کجای سیستم عصبی قرار دارند، علائم ام‌اس به روش‌های مختلفی ظاهر می‌شود. عارضه‌های خودمختار، بینایی، حرکتی و حسی شایع‌ترین هستند البته فرد مبتلا ممکن است تقریبا به هر علامت عصبی دیگری دچار شود که همه‌ی آن‌ها بر کیفیت زندگی تاثیر می‌گذارد.

اگرچه مکانیسم اصلی این بیماری شناخته شده است، اما محرک‌های دقیق ام‌اس نامشخص است. با تحقیقاتی که آن را به ترومای دوران کودکی و عفونت ویروسی مرتبط می‌کند، تصور می‌شود که این بیماری توسط عوامل محیطی مختلف ایجاد می‌شود.

از سال ۲۰۱۳، تعداد افراد مبتلا به ام‌اس ۳۰ درصد افزایش یافته است و حدود ۲.۸ میلیون نفر در سراسر جهان از این بیماری رنج می‌برند، بنابراین یافتن راه‌هایی برای کاهش این بیماری یک حوزه تحقیقاتی مهم است.

این مطالعه در مجله PNAS منتشر شده است.

منبع: ساینس‌آلرت