معده عضوی از دستگاه گوارش است که غذا بعد از بلع از طریق مری به آن وارد شده، با شیره گوارشی مخلوط و هضم غذا در آن آغاز و در نهایت به روده باریک تحویل داده می‌شود. به رشد و تکثیر بی رویه و خارج از کنترل تعدادی از سلول‌های بدن سرطان گفته می‌شود و امروزه سرطان یکی از معضلات عمده سلامتی به شمار می‌رود.

معده در قسمت میانی بالای شکم، درست زیر دنده‌ها قرار دارد و به تجزیه و هضم غذا کمک می‌کند سرطان معده ممکن است در هر قسمتی از معده رخ دهد، اما اغلب در قسمت اصلی معده اتفاق می‌افتد اما در ایالات متحده، سرطان معده بیشتر از محل اتصال معده به مری شروع می‌شود این قسمتی است که در آن لوله بلندی که غذایی را می‌بلعید به معده می‌رسد.

سرطان معده در جهان به عنوان چهارمین سرطان شایع و دومین عامل مرگ بر اثر سرطان شناخته می‌شود. این نوع از سرطان یکی از شایع‌ترین سرطان‌های بدخیم در سراسر جهان است شیوع این سرطان ناشی از فرآیند ایجاد بافت سرطانی در معده، چند مرحله دارد و جزو بیماری‌های چند عاملی (Multifactorial) دسته‌بندی می‌شود. دلیل آن هم ایجاد سرطان بر اثر وجود عوامل عفونی، محیطی و ژنتیکی در افراد است.

سرطان معده چهارمین سرطان شایع در جهان است به دلیل شیوع بالای این سرطان، بسیاری از افراد به دنبال راه‌هایی برای جلوگیری از سرطان معده هستندخوشبختانه با اقداماتی که در چند سال اخیر صورت گرفته، شیوع این سرطان در آمار جهانی کاهش پیدا کرده است البته به‌هیچ‌وجه نمی‌توان گفت با انجام اقدامات پیشگیرانه احتمال ابتلا به این بیماری به صفر می‌رسداما این اقدامات می‌توانند شانس ابتلا به سرطان معده را کاهش دهند.

 پیشگیری از سرطان معده برای افرادی که در خانواده خود سابقه این سرطان را دارند بسیار مهم است و هیچ یک از روش‌های پیشگیری از سرطان معده نمی‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را از بین ببرد، اما آمار نشان می‌دهد افرادی که این نکات را جدی گرفته و سبک زندگی سالمی دارند، کمتر دچار سرطان معده می‌شوند.

برای پیشگیری از این سرطان یا تشخیص در مراحل اولیه حتما سبک زندگی سالمی را انتخاب کنید.

سالانه ۲۴۹ نفر در استان همدان به سرطان معده مبتلا می‌شوند

 شراره نیک سیر کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه بابیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان با اشاره به اینکه سرطان پوست به عنوان نخستین سرطان با تعداد ۳۲۵ نفر مبتلا و سرطان سینه در خانم‌ها به عنوان دومین سرطان شایع در استان به شمار می‌آید که ۲۹۸نفر در استان مبتلا هستند گفت: سرطان معده سومین سرطان شایع در استان همدان است که سالانه ۲۴۹ نفر در استان همدان به سرطان معده مبتلا می‌شوند و عمده‌ترین عوامل خطر ابتلا به آن در استان سبک زندگی ناسالم به ویژه رژیم غذایی نامناسب و عفونت معده با باکتری هلیکوباکتر پیلوری است.

کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان، سن بالا را یکی از علل بیماری و عوامل افزایش خطر ابتلا دانست و توضیح داد: با بالا رفتن سن به ویژه بعد از ۵۰سالگی شانس ابتلا به سرطان معده افزایش می‌یابد.

کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان ادامه داد: همچنین خطر ابتلا در افرادی که سابقه خانوادگی سرطان معده را دارند به ویژه بستگان درجه یک شامل والدین، فرزند، خواهر و برادر زیاد است.

نیک سیر، گفت: عفونت طولانی مدت معده با باکتری هلیکوباکتر پیلوری نیز ابتلا به سرطان معده را ۲تا ۶برابر افزایش می‌دهد.

او اضافه وزن و چاقی، تغذیه ناسالم، پایین بودن میزان مصرف روزانه میوه و سبزی، مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس و غذا‌های دودی و نمک سود شده، مصرف زیاد نمک، ترشی‌ها و شورها، غذا‌های کنسروی و آماده، مصرف الکل و کم تحرکی و بی تحرکی را در بروز سرطان معده موثر دانست.

کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان افزود: خطر ابتلا به سرطان معده در افراد سیگاری حدود ۲ برابر افراد غیرسیگاری است و افرادی فعال در صنایع لاستیک سازی و معادن زغال سنگ بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

نیک سیر شایعترین علایم سرطان معده را کاهش وزن و درد شکمی مداوم دانست و کاهش اشتها، درد مبهم شکمی، تهوع، استفراغ، سیری زودرس، سوزش سردل، سوء هاضمه، اختلال در بلع و کم خونی را از دیگر علائم این بیماری برشمرد.

او تاکید کرد: وجود این علائم به تنهایی به معنای داشتن سرطان معده نیست بلکه به معنی ضرورت مراجعه به پزشک برای معاینه است.

کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان راه‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان معده را شامل اجتناب از مصرف سیگار و الکل، درمان و ریشه کنی عفونت هلیکوباکتر پیلوری، مصرف روزانه حداقل پنج واحد میوه و سبزی تازه و کنترل وزن دانست.

نیک سیر استفاده از غلات سبوسدار، استفاده از ماهی، مرغ و حبوبات به جای گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده، فعالیت بدنی منظم، نگهداری مواد غذایی در یخچال و اجتناب از مصرف غذا‌های مانده و مصرف چای سبز و سیر را مورد تاکید قرار داد.

او بیان کرد: آندوسکوپی بهترین وسیله برای تشخیص سرطان معده بوده و بهترین شیوه برای تشخیصی هلیکوباکتر پیلوری آزمایش خون، آزمایش تنفسی اوره است.

کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان گفت: راه‌های درمان سرطان معده شامل جراحی، شیمی درمانی و اشعه درمانی است که با توجه به مرحله تشخیص بیماری و شرایط جسمانی بیمار از یک یا هر سه روش استفاده می‌شود.

نیک سیر گفت: حدود ۲۵ درصد بیماران مبتلا به سرطان معده سابقه ابتلا به زخم معده را هم دارند بنابراین توصیه می‌شود وضعیت زخم‌های معده تا بهبودی کامل پیگیری شود.

او به افرادی که دارای سابقه خانوادگی سرطان معده را دارند توصیه کرد: وضعیت جسمی خود را از نظر عفونت هلیکوباکتر پیلوری بررسی کنند. غربالگری با آندوسکوپی با توجه به سن، تعداد و نسبت خویشاوندی افراد مبتلا در خانواده صورت می‌گیرد که باید نسبت به انجام آن اقدام کنند.

او گفت:روش‌های درمانی شامل جراحی، شیمی درمانی، اشعه درمانی است که بسته به مرحله تشخیص بیماری و شرایط جسمانی بیمار دارد.

کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی همدان با اشاره به اینکه میزان بروز سرطان معده در همدان ۱۴/۵در، صد هزار است گفت:سالانه ۲۴۹ نفر در همدان به سرطان معده مبتلا می‌شوند که از این تعداد ۱۶۲ نفر مرد و ۸۷ نفر خانم هستند.

کارشناس مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی استان همدان گفت: ۱۰۹۴۹نفر در کشور به سرطان معده مبتلا هستند که از این تعداد۷۴۷۶ نفر مرد و مابقی خانم هستند.

سرطان معده شایعترین سرطان گوارش در ایران

یک فوق تخصص گوارش و کبد در همدان گفت: سرطان معده خاموش و بی‌علامت است.

 دکتر علیرضا خلیلیان گفت: شایع‌ترین سرطان گوارش در ایران سرطان معده است که متاسفانه در مراحل اولیه بدون علامت بوده و دیرهنگام تشخیص داده می‌شود.

او گفت: تاکنون علت مشخص شده و خاصی برای سرطان معده مشخص نشده، اما برخی عوامل در ایجاد آن موثرند.

این فوق تخصص گوارش با بیان اینکه عامل‌های ایجاد سرطان، ژنتیکی و محیطی است گفت: شرایطی را که خود فرد زمینه‌ساز سرطان می‌شود را شرایط محیطی می‌گویند به عنوان مثال کشیدن سیگار یک فاکتور محیطی ایجاد سرطان به شمار می‌آید.

او با بیان اینکه یکی از فاکتور‌های مهم ایجاد سرطان معده ابتلا به هلیکوباکترپیلوری است گفت: البته این باکتری هم انواع گوناگونی دارد که در صورت عدم درمان اگر منجر به زخم معده شود، ممکن است شخص را دچار سرطان معده کند.

خلیلیان گفت: نیترات موجود در غذا‌ها و ترشیجات مانده و مصرف آن‌ها موجب ایجاد سرطان معده می‌شود همچنین مصرف غذا‌های فست‌فود یا غذا‌های سوخته مستعد کننده سرطان معده است. بر اساس آمار، سرطان معده در افراد گروه خونی A بیشتر دیده می‌شود که هنوز علت قانع‌کننده‌ای برای آن پیدا نشده است.

او تاکید کرد: تاکنون یک عامل مستقل شناخته شده برای ایجاد سرطان معده شناسایی نشده است بنابراین فقط می‌توانیم به مردم توصیه کنیم تا از عوامل مستعد کننده ایجاد آن خودداری کنند در بیشتر موارد بیماران در وضعیتی مراجعه می‌کنند که سرطان معده به مراحل پیشرفته خود رسیده و به اجزای مجاور به ویژه کبد دست‌اندازی کرده است.

خلیلیان گفت: اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌توان از درمان‌ها نتایج خوبی گرفت و بیمار از طول عمر مناسبی برخوردار باشد.

او گفت: با اینکه سرطان معده بدون علامت است، اما در برخی موارد با علائمی نظیر درد خیف یا احساس پری معده، سیری زودرس، کاهش وزن، خونریزی معده، استفراغ‌های مداوم، کم‌خونی و مدفوع سیاه رنگ خود را نشان می‌دهد.

این متخصص تاکید کرد: برخی افراد به اشتباه گمان می‌کنند آزمایش خون می‌تواند سرطان معده را تشخیص دهد، اما باید گفت که تنها آندوسکوپی است که می‌تواند تشخیص‌دهنده این نوع سرطان باشد.

خلیلیان گفت: استفاده از آب و غذای سالم و عدم مصرف غذا‌های فست‌فود و درمان هلیکوباکتر می‌تواند از ایجاد سرطان معده جلوگیری کند.
راه‌های پیشگیری از سرطان معده

دکتر راضیه السادات میر معینی رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی استان همدان گفت:پیشگیری از سرطان معده با رعایت رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی، ترک سیگار و الکل و درمان بیماری‌ها و عفونت معده امکان‌پذیر است برخی عوامل ژنتیکی و بیماری‌ها در ابتلا به سرطان معده نقش دارند.

او گفت:مهم‌ترین موردی که در ابتلا به سرطان معده تاثیر دارد، تغذیه است، متاسفانه امروزه به دلیل مشغله زیاد رژیم غذایی بسیاری از افراد ناسالم است و فست‌فود‌ها جزو وعده‌های اصلی شده است.

میر معینی گفت: یکی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان معده چاقی است. اگر اضافه‌وزن دارید، سعی کنید با ورزش و رژیم غذایی سالم وزن خود را به حد متناسب برسانید.

رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر معاونت بهداشتی استان همدان گفت:فعال‌بودن و تناسب‌اندام برای سلامت کلی بدن ضروری بوده و برای جلوگیری از سرطان‌ها مختلف توصیه می‌شود. ورزش را به‌عنوان یک عادت روزانه در برنامه خود قرار دهید.

با تغذیه صحیح از بیماری سرطان معده در امان باشید

خانم آرزو کاوه‌ای رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان با اشاره به نقش موثر تغذیه گفت: مصرف آنتی اکسیدان‌ها مثل گوجه فرنگی، لبو، هویج، فلفل دلمه‌ای و غذا‌های که دارای فیبر هستند از جمله میوه و سبزی، حبوبات و نان سنگک از سرطان معده پیشگیری می‌کند.

او درادامه گفت:استفاده از سیر، پیاز، فلفل قبل از طبخ غذا از مواد سرطان زا پیشگیری می‌کند.

کاوه‌ای با بیان به اینکه افرادی که به بیماری سرطان معده مبتلا شده اند باید نکاتی را رعایت کنند گفت: چای، قهوه، منجر می‌شود آب بدن از دست برود به هیمن خاطر باید از خوردن آن تا حد امکان خوداری کرد و روزانه ۶ تا ۷ وعده غذایی کم استفاده کنند.

او درادامه گفت:گوشت ماهی، گوشت بوقلمون، تخم مرغ، حبوبات، بادام زمینی، نان سبوسدار و مصرف میوه و سبزی روزانه ۵ بار باید در برنامه این بیماران گنجانده شود.

رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان همدان با اشاره به اینکه کسی که جراحی معده انجام داده است و تحت شیمی درمانی قرار گرفته است باید تحت درمان کارشناس تغذیه باشد گفت: بیمارانی که شیمی درمانی می‌کنند در حین شیمی درمانی دچار حالت تهوع می‌شوند و بخاطر فروکش کردن حال تهوع باید تکه‌های یخ را روی زبان بگذارند تا این حالت شان برطرف شود.

گزارشگر سعیده مختاری