مجمموعه زیبای میدان نقش جهان، گنجینه تاریخ و هنر اصفهان و مهمترین جاذبه گردشگری ایران است که چشم هر بیننده ای را خیره می‌کند و نادر گردشگران داخلی و خارجی هستند که تاکنون از این مجموعه دیدن نکرده باشند.

بنا به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان تا روز گذشته بیش از ۱۵۰ هزار نفر گردشگر به مجموعه جهانی میدان نقش جهان وارد شدند.

علیرضا ایزدی افزود: با پایان دور اول سفرهای نوروزی و آغاز دور دوم سفرها، همچنان شاهد افزایش حضور گردشگران در بناهای تاریخی و جاذبه های گردشگری استان اصفهان هستیم.

وی اظهار داشت: روز گذشته و با گرم شدن دوباره هوای شهر اصفهان شاهد حضور چشمگیر گردشگران در محوطه عظیم مجموعه جهانی میدان نقش جهان با بیش از ۸۵ هزار مترمربع وسعت بودیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان افزود: در شامگاه گذشته نیز با همکاری و مساعدت اعضای ستاد اجرایی خدمات سفر شهر اصفهان، آئین جشن استقبال از ماه مبارک رمضان تا پاسی از شب در مرکز این مجموعه عظیم تاریخی برگزار شد.

وی تصریح کرد: بناهای تاریخی باغ فین کاشان و باغ موزه چهلستون به ترتیب پس از میدان امام (ره) تا پایان روز چهارم فروردین ماه، رتبه بیشترین بازدید کننده را به خود اختصاص داده اند.

افزایش ۳۵ درصدی بازدید از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری اصفهان

بنا به گفته معاون امور عمرانی استاندار و قائم‌مقام ستاد اجرایی خدمات سفر استان اصفهان، بررسی آمارها از ۲۴ اسفندماه تا امروزحاکی است که استقبال گردشگران از بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری استان در مقایسه با مدت مشابه در نوروز ۱۴۰۱ در حدود ۳۵ درصد رشد داشته است.

مهران زینلیان افزود: با تلاش‌های کارکنان ستاد اجرایی خدمات سفر استان، تمهیدات لازم برای میزبانی از گردشگران نوروزی برای بازدید از بناهای تاریخی و جاذبه های گردشگری در استان اصفهان فراهم است.

مجموعه آثارمیدان بزرگ و تاریخی نقش جهاندر سال ۱۰۰۶ هجری قمری در راستای انتخاب اصفهان به پایتختی شاهان صفوی در باغ بزرگ نقش جهان آن روز احداث شد.

میدان بزرگ امام (نقش جهان) یک مجموعه بزرگ شهری است که در یک جمله می توان گفت تلفیقی هماهنگ از هنر و معماری را در خود جای داده است.

این میدان بدون شک با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، نه در ایران و نه در کشور دیگری در زمان خود و نه در حال حاضر، نظیری برای آن یافت نمی‌شود.

این میدان عظیم با طول و عرض تقریبی ۵۰۷ و ۱۵۸ متر، در شمال شرق خیابان چهارباغ و با زاویه کوچکی نسبت به آن بنا شد.

یکی از ویژگی‌های مهم پایتخت جدید صفویان ساخت میدان نقش جهان بود، که بنابه نظر برخی سیاحان اروپایی از زیباترین اماکن شرق به شمار می رفته و بسیار وسیع و دلگشاست.

میدان نقش جهان پس از ساخته شدن، با کاربری‌های مختلفی که در آن پیش بینی شده بود، در حقیقت قلب تپنده پایتخت و جلوگاه اصلی حیات اجتماعی و اقتصادی مردم اصفهان تا پایان عصر صفوی و شاید تا به امروز به شمار می آید.

وجود کاخ عالی قاپو در جبهه غربی میدان، نمادی از قدرت سیاسی نظام حاکم و وجود ۲ مسجد جامع عباسی، امام (ره) و شیخ لطف الله در جبهه جنوبی و شرقی که هر ۲ نشان دهنده اوج شکوه و عظمت معماری آن عصر و نمایانگر نظم مقدسی در میدان بودند، از یک سو نشان از پیوند مذهب، علم، سیاست و حکومت در عصر صفوی داشت و از سوی دیگر نشان دهنده پیوند مردم و دولت بود، به گونه ای که شاه صفوی را هیچ گاه از مردم دور نگاه نمی داشت..

بخش دیگری از میدان مدخل یکی از بزرگترین بازارهای تاریخی ایران است، این قسمت به همراه تمامی بناهای گرداگرد میدان که شامل ۲۰۰ حجره و در ۲ طبقه احداث شده، برای فعالیت های اقتصادی در اختیار عموم مردم بود.

تمامی حجره های طبقه پایین را در کمال نظم و ترتیب به خرده فروشان و پیشه وران اختصاص داده بودند، و اتاق های طبقه بالا که به زیبایی و در عین حال سادگی با گچ و آجر و رنگ های سبز و قرمز ساخته و تزئین شده بود، بنابر نظر برخی گردشگران اروپایی جهت محل خواب در اختیار مسافرانی که از اطراف به شهر می آمدند، قرار داده می شد.

مرکز میدان هم در حقیقت محل تردد و برخوردهای اجتماعی مردم با یکدیگر بود بنابراین در یک جمله می توان گفت، میدان جلوه گاهی متنوع از حیات مردم عادی و حتی طبقات بالاتر اجتماعی بود، که بخشی از زندگی روزانه و حتی شبانه خود را در آن می‌گذراندند.

مسجد امام 

مسجد امام در جبهه جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد و از نظر گردشگرانی که در طول بیش از ۴۰۰ سال از آن بازدید کردند، از جمله بزرگترین و زیباترین مساجد جهان اسلام به شمار می‌رود.

این مسجد در سال ۱۰۲۰ هجری قمری به فرمان (شاه عباس اول) بنا شد، معمار آن استاد علی اکبر اصفهانی یکی از مشهورترین معماران مکتب اصفهان در معماری عصر صفوی است.

با توجه به اصرار شاه عباس برای تسریع در اتمام این مسجد سردر و تزئینات کاشی کاری وابسته به آن به منظور تکمیل آرایش اطراف میدان در سال ۱۰۲۵ هجری قمری به اتمام رسید، با این حال ساخت و ساز و تزئین سایر قسمت های این مسجد بزرگ و باشکوه تا آخرین سال حیات شاه عباس اول یعنی (۱۰۳۸ هجری قمری) و حتی پس از مرگ او ادامه یافت.

به گونه ای که ادامه ساخت بنا و مرمت فضاهایی که به مسجد اضافه شد در زمان جانشینان وی یعنی شاه صفی اول، شاه عباس دوم، شاه صفی دوم، سلیمان ادامه یافت، با این وصف آخرین تاریخی که در کتیبه های این مسجد موجود است، کتیبه بخش جنوب شرقی مسجد است که سال ۱۰۷۷ هجری قمری را برخود دارد.

هنگامی که سردر مسجد میدان امام به پایان رسید، شاه عباس اول مسجد را به ساحت حضرت مهدی صاحب الزمان(عج) تقدیم کرد.

مسجد شیخ لطف الله 

در جانب شرقی میدان نقش جهان، مسجدی سرپوشیده همراه با کاشی کاری و گنبد منحصر به فرد خود به وضوح هویداست، این مسجد درست مقابل کاخ علی قاپو قرار دارد و از جمله زیباترین مساجد جهان اسلام به شمار می رود.

طرح این مسجد در زمانی که نقشه چهارباغ و باغ هزارجریب به مرحله اجرا درآمد ریخته شد، لذا در سال ۱۰۱۱ هجری قمری کار ساخت مسجد آغاز و در سال ۱۰۲۸ هجری قمری به اتمام رسید.

در حین اتمام این مسجد بود که شاه عباس و کارگزارنش به فکر ساخت مسجد جامع عباسی در سمت جنوبی میدان افتادند، شاه عباس اول دستور ساخت این مسجد را به افتخار حضور یکی از روحانیان برجسته شیعه که از جبل عامل لبنان به ایران آمده بود صادر و مسجد را به نام وی(شیخ لطف الله جبل عاملی) نامگذاری کرد.

شاه همچنین دستور داد، در کنار مسجد مدرسه ای بنا شود تا شیخ بتواند در آن جا به تدریس علوم دینی بپردازد.

براساس گزارش منابع تاریخی، شیخ لطف الله تا زمان وفاتش در سال ۱۰۳۲ هجری قمری در این مسجد و مدرسه به تدریس و عبادت اشتغال داشت.

با توجه به اینکه مسجد، محل تدریس شیخ لطف الله و محل عبادت خاندان سلطانی بود، هیچ یک از گردشگران خارجی در عهد صفویه به مسجد راه نداشتند و نتوانستند گزارش جامعی را از ساختار آن ارائه کند.

کاخ عالی قاپو 
در سمت غرب میدان نقش جهان و در مقابل مسجد شیخ لطف الله، کاخ عالی قاپو قرار گرفته است که براساس مدارک موجود بنای آن در سال‌های هزار تا هزار و ۶ هجری قمری و همزمان با نخستین سال‌های سلطنت شاه عباس اول آغاز شد.

برخی منابع شالوده کاخ عالی قاپو را به پیش از دوران صفوی نسبت می‌دهند، با این حال پس از دوران شاه عباس اول و در زمان سلطنت جانشینان او از جمله شاه عباس دوم و در طی ۷۰ سال این بنا به تدریج تکمیل شد و در نهایت در سال ۱۰۷۵ هجری قمری به شکل کنونی خود درآمد.

این بنا دارای ۶ طبقه است که هر طبقه دارای تزئینات منحصر به فردی است.

کاخ عالی قاپو جدای از ویژگی‌های منحصر به فردش به عنوان یک مجموعه سلطنتی جهت اقامت شاه و درباریان و همچنین به عنوان مکانی برای انجام تشریفات دربار عریض و طویل صفوی و همچنین در کارکردی دیگر به عنوان ورودی اصلی دولت خانه صفوی از طریق میدان بزرگ به شمار می رفت.

این مجموعه عظیم در ایام اقتدار خاندان صفوی براساس نظر محققان و گردشگران در عصر صفوی بیش از ۴۰ هکتار وسعت داشت و دارای پنج ورودی بزرگ بود که اصلی ترین آن ها کاخ عالی قاپو بود.

بازار قیصریه 

بازار قیصریه و بازار بزرگ اصفهان در منتهی الیه سمت شمال میدان نقش جهان و در مقابل مسجد امام قرار دارد، این بازرا دارای سردر و جلوخان بسیار بزرگ و زیبایی است که توسط استاد علی اکبر بنا اصفهانی معمار مشهور عصر صفوی جهت تکمیل آرایش بناهای پیرامون میدان بزرگ در دوران سلطنت شاه عباس اول بنا شد.

این سر در باشکوه در حقیقت محور اتصال شهر دوران صفوی و شهر دوران سلجوقی به شمار می‌رفت که دارای تزئینات و الحاقات منحصر به فردی است که برخی از آنها نظیر برج ساعت که بر فراز سردر قرار داشت در جنگ ایرانیان در خلیج فارس از پرتقالی ها به غنیمت گرفته شده بود.

همچنین عمارت نقاره خانه در طبقات فوقانی سردر، در دوران قاجار از میان رفته است، ولی بخشی از تزئینات سردر تاکنون باقی مانده که از آن جمله تزئینات کاشی کاری منحصر به فرد سردر است.

بر روی این کاشی ها تصویری از کمانداری جوان به چشم می خورد که نشانی از طالع شهر اصفهان است.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یک هزار و ۹۳۴ روستاست ؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یک هزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.

استان اصفهان همچنین دارای ۹۰ موزه تاریخی، مردم شناسی، فرهنگی و طبیعت است که در اختیار بخش دولتی و خصوصی است.

منبع: ایرنا