وزغ هیرکانی یا وزغ تالشی بزرگترین گونه دوزیست ایران است که تاکنون مطالعات کمی در خصوص آن انجام شده است، این وزغ که در کتاب‌های جانورشناسی به نام کاشف آن وزغ ایچوالد هم نامگذاری شده است بدنی پهن و مکعبی شکل به طول تقریبی ۱۴ سانتیمتر و پا‌هایی به طول ۱۳ سانتیمتر دارد و در فهرست گونه‌های در معرض خطر اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارد.

کوروس ربیعی رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: این گونه وزغ خاص جنگل‌های هیرکانی است و بر اساس پایشی که انجام شده است حدود ۹۸ درصد جمعیت این گونه در جنگل‌های شمال و ۲ درصد در جنگل‌های جمهوری آذربایجان زیست می‌کنند.

او با بیان اینکه وزغ هیرکانی به دلیل تغذیه از حشرات، نقش مهمی در کنترل بیولوژیکی آفات در بخش کشاورزی و جنگل‌های شمال دارند، افزود: وزغ‌های هیرکانی در اواخر بهمن و اوائل اسفند برای تخم ریزی به دریاچه‌ها و تالاب‌های مازندران مهاجرت می‌کنند.

ربیعی گفت: این وزغ‌ها پس از تخم ریزی، دریاچه را به مقصد جنگل که زیستگاه اصلی آن‌ها است ترک می‌کنند اما نوزادان این وزغ‌ها تا فروردین ماه در آبگیر‌ها ادامه حیات می‌دهند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران این روز‌ها را مرحله حساس زیستی برای این گونه در معرض آسیب دانست و افزود: حرکت این وزغ‌ها از جنگل به سمت دریاچه‌ها و عبور از جاده‌های جنگلی همزمان با تردد خودرو‌ها حیات آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد.

خودر‌ها، ماشین مرگ وزغ‌های هیرکانی

او دریاچه ارواح در نوشهر، دریاچه شورمست در سوادکوه و دریاچه عباس آباد بهشهر را مهمترین زیستگاه‌های وزغ‌های هیرکانی برای تخم ریزی اعلام کرد و گفت: دریاچه‌های ارواح و شورمست به دلیل تردد کم خودروها، خطر جدی برای این گونه در معرض انقراض نیستند، اما وجود جاده آسفالته در حاشیه دریاچه عباس آباد و تردد زیاد خودرو خطرات جدی را هر ساله برای این گونه رقم می‌زند.

ربیعی افزود: وزغ‌های هیرکانی جانورانی کندرو هستند به همین دلیل در سال‌های گذشته بسیاری از این وزغ‌ها در زیر چرخ‌های خودرو‌ها تلف می‌شدند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران حفاظت از این گونه ارزشمند را از جمله برنامه‌های محیط زیست اعلام کرد و ادامه داد: تابلو‌های هشدار برای رانندگان با هدف آگاه سازی آنان از تردد وزغ‌های هیرکانی در اطراف دریاچه عباس آباد نصب و دوره‌های آموزشی نیز برای اهالی منطقه برگزار شد.

او با قدردانی از مسئولان سایت میراث جهانی عباس‌آباد بهشهر گفت: مشاهدات نشان می‌دهند تلفات وزغ‌های هیرکانی ناشی از تردد خودرو‌ها در فصل تخم ریزی امسال کاهش چشمگیری داشته است.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش مازندران تغییر کاربری جنگل‌های شمال و تبدیل آن به باغ و ویلا، آلودگی منابع آبی به دلیل استفاده از سموم، استفاده از آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌های شیمیایی، خشکسالی، توسعه مراکز گردشگری در دریاچه‌های مرتفع جنگلی را نیز از مهم‌ترین تهدیدات این گونه دانست و افزود: حرکت پدالو‌ها در دریاچه‌هایی که زیستگاه نوزادان وزغ هیرکانی هستند نیز سبب تلف شدن انبوه آنان می‌شود.

ربیعی به نقش بسیار پررنگ وزغ‌های هیرکانی در کنترل آفات و حشرات مزاحم و قرار گرفتن این گونه در فهرست جهانی در خطر انقراض نیز اشاره کرد و گفت: جوامع بومی محلی، سازمان‌های مردم نهاد و گردشگران می‌توانند با رعایت نکات زیستی نقش زیادی در افزایش جمعیت این گونه ارزشمند داشته باشند.

او افزود: سازمان حفاظت محیط زیست با هدف تدوین برنامه جامع حفاظت از وزغ‌های هیرکانی، از سال گذشته علاوه بر بررسی وضعیت زیستگاه‌های موجود، پایش زیستگاه‌ها و شناسایی زیستگاه‌های جدید را نیز آغاز کرده است.

بر اساس برخی گزارش‌ها در پی نابودی زیستگاه‌های وزغ هیرکانی در طول ۲۵ سال گذشته، به احتمال زیاد ۳۰ درصد از جمعیت این گونه از دست رفته است و با ادامه این روند شاهد کاهش ۵۰ درصدی تراکم جمعیت آن خواهیم بود.