محمدرضا ادراکی فوق تخصص قلب کودکان و نوجوانان، فلوشیپ آنژیوگرافی قلب نوجوانان، کودکان و جنین و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز با بیان اینکه نارسایی قلبی، یک بیماری شایع در تمام سنین و به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی است، اظهار کرد: نارسایی قلبی به معنای ناتوانی قلب در ارائه اکسیژن و مواد غذایی برای بافت‌های بدن و نیز ناتوانی قلب در پاکسازی مواد زائد از بدن است.

او ادامه داد: برای رشد و تکامل انسان، قلب باید عملکرد طبیعی پمپاژ خون را فراهم کند تا متابولیسم بدن به خوبی انجام شود، اما اگر قدرت پمپاژ قلب کاهش یابد و مواد لازم نتواند در اختیار ارگان‌های بدن قرار گیرد، به این حالت نارسایی قلبی گفته می‌شود.

آناتومی و فیزیولوژی قلب

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز تصریح کرد: ۲ حفره بالایی قلب که دهلیز نامیده می‌شود، خون حاوی اکسیژن را از ریه‌ها و خون بدون اکسیژن را از سایر قسمت‌های بدن دریافت می‌کند و آن را از طریق دریچه‌های میترال و تری کوسپید به ۲ حفره تحتانی که بطن نامیده می‌شود، پمپاژ می‌کند.

او با بیان اینکه سمت راست قلب، خون بدون اکسیژن را از بدن دریافت کرده و آن را به ریه‌ها پمپاژ می‌کند و در ریه‌ها اکسیژن به قلب افزوده می‌شود، اضافه کرد: این خون غنی از اکسیژن، ریه‌ها را ترک کرده و وارد حفره‌های سمت چپ قلب می‌شود و سپس به رگ اصلی بدن به نام آئورت، پمپ شده و در سرتاسر بدن جریان می‌یابد.

ادراکی اضافه کرد: جریان خون از طریق رگ آئورت، اکسیژن و مواد مغذی را برای رشد و عملکرد‌های طبیعی و متابولیسم بافت‌ها در بدن توزیع می‌کند.

او افزود: نارسایی قلبی طبق معمول به دلیل کاهش قدرت عضله قلبی و کاهش میزان پمپاژ خون قلب ایجاد می‌شود، اما گاهی می‌تواند ناشی از مشکلات آناتومی و ساختمان قلب باشد.

ژنتیک و نارسایی قلبی

فوق تخصص قلب کودکان و نوجوانان با بیان اینکه عامل ژنتیک خود بیمار در ایجاد نارسایی قلبی نقش مهمی دارد، ادامه داد: برخی از کودکان و نوجوانان به طور ژنتیکی دارای پیش زمینه ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند و در بعضی از موارد نیز بیماری‌های کبدی و کلیوی و عفونت‌های ویروسی منجر به نارسایی می‌شود.

او تصریح کرد: در برخی از موارد قدرت انقباض ماهیچه قلبی طبیعی است، اما خون نمی‌تواند به میزان کافی از قلب خارج شود که به عنوان مثال می‌توان به تنگی شدید دریچه آئورت و یا تنگی رگ آئورت اشاره کرد که منجر به نارسایی قلبی در افراد و به ویژه کودکان می‌شود و مانع از رسیدن خون و اکسیژن کافی به اندام‌های مختلف بدن می‌شود.

ادراکی گفت: یکی دیگر از دلایل اصلی نارسایی قلبی در کودکان و نوجوانان گردش بیش از حد خون در حفره‌های قلبی است و هنگامی رخ می‌دهد که خون یک طرف قلب به دلیل حفره مادرزادی قلبی، وارد حفره‌های دیگر قلب مى شود و نه تنها حفره‌های دیگر را بزرگ می‌کند، بلکه این خون مضاعف نمی‌تواند به صورت کامل از قلب خارج شود و نارسایی قلبی رخ می‌دهد.

او با بیان اینکه پس زدن خون از دریچه‌های قلبی غیر طبیعی نیز می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود، اضافه کرد: این دریچه‌های غیرطبیعی که به درستی بسته نمی‌شود، باعث نشت و برگشت خون به عقب شده و ممکن است منجر به پرخونی حفره‌های قبل از خود و بزرگی و ناکارآمدی آن حفره‌ها شود.

علائم نارسایی قلبی

فلوشیپ آنژیوگرافی قلب نوجوانان، کودکان و جنین بیان کرد: نارسایی قلبی در سنین نوزادی و شیرخواری، بیشتر خود را با تنفس مشکل، تغذیه اندک، رشد و وزن گیری اندک، تعریق بیش از حد، عفونت‌های تنفسی مکرر و گاه با فشار خون پایین نشان می‌دهد؛ اما نارسایی قلبی در کودکان و نوجوانان، خود را با علائم مختلفی مانند تنگی نفس، مشکلات مربوط به تغذیه و رشد، تغییر دما و رنگ پوست، کاهش توانایی در ورزش، خستگی زودرس، ورم دست و پا، ورم پلک ها، حالت تهوع یا رنگ پریدگی و تپش قلب نشان می‌دهد.

درمان نارسایی قلبی

او با بیان اینکه نخستین قدم در مداوای هر بیماری، شناسایی علت ایجاد بیماری است، افزود: بهترین روش درمان نارسایی قلبی در کودکان این است که پزشک موضوعاتی مانند شدت بیماری، سن بیمار، سابقه پزشکی بیمار و نیز ظرفیت بیمار در مقابل مصرف دارو‌ها را در نظر بگیرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز با بیان اینکه از نظر پرهیز غذایی، اغلب خودداری از مصرف مایعات و نمک اضافی توصیه می‌شود، گفت: تجویز دارو‌های ادرارآور برای دفع مایعات و نمک اضافی و استفاده از دارو‌های تقویت کننده قدرت عضله قلب، دو دسته از شایع‌ترین دارو‌های مورد استفاده است.

او ادامه داد: اگر علت نارسایی قلبی، سوراخ‌های داخل قلب و یا تنگی و مشکلات دریچه‌ای باشد نیز با روش آنژیوگرافی و یا جراحی قلب باز می‌توان درمان را انجام داد.

ادراکی تصریح کرد: با استفاده از روش‌های درمان دارویی و غیر دارویی می‌توان بیشتر موارد نارسایی قلبی را به طور کامل درمان کرد و یا مشکلات و عوارض بیماری را تسکین داد.