این روزها کوچه‌پس‌کوچه‌های خیابان‌های اصلی شهر همدان را که قدم می‌زنی وجود یک مرکز فروش گیاهان دارویی دور از ذهن نیست و مغازه‌های کوچکی به چشم می‌خورد.  

در سال های متمادی همدان به‌عنوان قطب تولید گیاهان دارویی مطرح بوده و به نسبت سایر استان‌های کشور در این زمینه شناخته‌شده‌تر است تا جایی که همین ویژگی سبب شده عده‌ای به این شغل رو آورند؛گذشته از فروش گیاهان دارویی از سوی برخی افراد که سال‌ها در این حرفه مشغول به کار هستند به‌تازگی فروشگاه‌های عرضه عرقی جات سنتی نیز با فراوانی بیشتری فعال‌شده و به جرات می‌توان گفت در بیشتر خیابان‌های اصلی شهر همدان وجود این مراکز به تعداد بسیار بیشتر به چشم می‌خورد.

ورق زدن تاریخ نشان می‌دهد که همدان از دیرباز قطب‌ تولید انواع گیاهان دارویی در کشور بوده و طب سنتی در آن رواج داشته و با فرهنگ مردم عجین بوده است تا جایی که از سایر شهرهای کشور برای درمان سنتی بیماری به همدان مراجعه می‌کرده‌اند؛ ازسوی دیگر از همان دوران تاکنون نیز تهیه عرقیات گل‌های معطر و گیاهان دارویی در همدان مرسوم بوده که البته این روزها رونق بیشتری گرفته و حتی زنان خانه‌دار نیز به شغل خانگی تولید و فروش عرقی جات گیاهان دارویی رو آورده‌اند.

با توجه به رویش انواع گیاهان دارویی و تولید انبوه آن در استان، استقبال عمومی در استفاده از گیاهان دارویی، سابقه تاریخی استفاده از طب سنتی و وجود طبیب‌های مانند حکیم ابوعلی سینا در گذشته و سید احمدعلی خسروی همدانی و دیگران اکنون ظرفیت فعلی همدان در تهیه و عرضه گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن دور از انتظار نیست چراکه به‌هرحال باید از این ظرفیت ها در زمینه گیاهان دارویی بهره برد.

درهمین خصوص به سراغ آقای حجت الله شهبازی مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان رفتیم که با اشاره به کشت قراردادی گیاهان دارویی دیم در استان همدان گفت: طرح جهش تولید گیاهان دارویی نخستین بار در سال ۱۴۰۱ در استان همدان اجرا شده است.

 او ادامه داد: با هماهنگی اتحادیه تعاون روستایی و اتحادیه ملی گیاهان دارویی کشور بذر مورد نیاز کشت گیاهان دارویی تامین شده و در اختیار کشاورزان قرار می گیرد. مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در این طرح ۳۰ درصد از مبلغ بذر پرداخت و بخشی از هزینه بذر درپایان برداشت گرفته می شود.

شهبازی بیان کرد: تاکنون در سامانه طرح کشت قراردادی ۸۵۰ هکتار ثبت نام کردندکه ۶۵۰ هکتار موفق به کشت شده است و ۱۵۰هکتار در قالب ۹۰ کشاورز قرداد بستند و گیاهان دارویی شامل زیره سبز، سیاهدانه، خارمریم، آویشن، گل محمدی کشت شده است، همچنین کود شیمیایی گیاهان دارویی دیم در سامانه پایش کود بارگذاری و تحویل کشاورزان می شود.  

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در هر شهرستان حداقل یک سایت الگویی پنج هکتاری به منظور ترویج اصول فنی کاشت ،داشت و برداشت گیاهان دارویی دیم اجرا خواهد شد.

 او خاطرنشان کرد:برای تولیدات گیاهی استان بیمه در نظر گرفته است به طوری که بیمه گیاهان دارویی به مبلغ ۲۳۰هزار تومان برای هر هکتار است که ۱۰۰ هزار تومان آن یارانه دولتی و ۱۳۰ هزار تومان را کشاورز پرداخت می کند.  

بیشتر بخوانید:

• حمایت از کشت گیاهان دارویی در مناطق عشایری خراسان شمالی
• شرکت ۸ هزار و ۶۱۰ نفر در طرح‌های سوادآموزی استان همدان
• تسهیلات ویژه به کشاورزان اصفهانی برای کشت گیاهان دارویی 

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: برای هر هکتار کشت گیاهان دارویی یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خسارت پرداخت می شود که بر اساس گزارش مرکز تحقیقات کشاورزی وجود ۳۱۵ گونه دارویی، صنعتی و خوراکی در اراضی ملی استان شناسایی شده است.  

آویشن، بابونه، اسپند، رازیانه، پنیرک، گاوزبان، ریواس، کنگر، گلپر، بومادران، مریم گلی، نسترن وحشی و گونه های دارویی و معطر شامل سیر، گشنیز، کلزا و سیاهدانه از مهمترین گونه گیاهان خوراکی استان همدان به شمار می روند.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در سال های اخیر کشت و توسعه گیاهان دارویی با توجه به جایگاه آن در افزایش درآمد خانوارهای روستایی و کمک به وضعیت اقتصادی و معیشت آن‌ها همچنین رویکردهای کلی مبنی بر توسعه صادرات غیرنفتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

او بیان کرد:  مساحت زمین های ملی استان همدان افزون بر ۸۲۲ هزار هکتار است که از این سطح بیش از ۶۵۰ هزار هکتار آن دارای پوشش گیاهی مرتعی است همچنین بیش از یک هزار و ۶۵۰ گونه گیاهی در این سطح ۶۵۰هزار هکتاری پراکنده اند که از این تعداد با توجه به مطالعات انجام شده تاکنون بیش از ۳۱۵ گونه به عنوان گیاهان دارویی صنعتی و خوراکی شناخته شده است.

 مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان به اینکه تولید قراردادی گیاهان دارویی می تواند کمک کند تا یک گام برای توسعه کشت این گیاهان پیش برویم عنوان کرد: درکنار این طرح حتما باید از ظرفیت ها استفاده کنیم مهمترین ظرفیتی که داریم بحث آموزش های ترویجی است که می تواند به افزایش تولید این گیاهان در واحد سطح کمک کند.

منابع طبیعی از کشت زراعی گیاهان دارویی حمایت می‌کند

اسفند یار خزایی، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان با تأکید بر اینکه منابع طبیعی از کشت زراعی گیاهان دارویی حمایت می‌کند،گفت: منابع طبیعی آمادگی دارد برای کشت گیاهانی که در بین مردم مصرف بالایی دارند از طریق واگذاری زمین به متقاضیان در جهت توسعه کشت آن مشارکت و همکاری کند.

او با بیان اینکه در همین راستا به‌ منظور کشت زراعی گیاهان دارویی به منظور اجرای طرح جامع آبخیزداری، بذر گیاهان دارویی نظیر موسیر در اختیار مردم قرار گرفت، گفت: با زراعی کردن کشت موسیر در جوامع محلی حاشیه منابع طبیعی این محصول برای آن‌ها به یک منبع درآمدزایی تبدیل شده است.

 مدیرکل منا بع طبیعی و آبخیزداری استان همدان افزود:آنچه مسلم است گیاهان دارویی به‌عنوان محصولی که مواد اولیه لازم برای تولید صنایع داروسازی را فراهم می‌کنند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و در این میان استان همدان به‌عنوان منطقه‌ای که از ظرفیت‌های خدادادی در این خصوص بهره‌منداست؛ اگر از این نعمت به شیوه‌ای بهینه استفاده کند نه‌تنها اقتصاد آن متحول شده بلکه زمینه‌ای برای جذب رسیدن به اقتصاد پایدار مهیا می‌شود.

همدان به‌عنوان شهر طب سنتی کشور شناخته‌شده است

نسرین دانشمند، کارشناس کشاورزی استان همدان بابیان اینکه همدان به‌عنوان شهر طب سنتی کشور شناخته‌شده است گفت: گیاهان دارویی ظرفیتی است که با شناسایی و استفاده به‌جا از آن‌ها تحت نظر پزشک مخصوص می‌توان سلامتی را تضمین کرد.

او با تاکید بر اینکه برخی گیاهان این بخش به‌صورت خودرو در دامنه الوند می‌رویند،بیان کرد: طبق اطلاعات مرکز تحقیقات کشاورزی همدان این استان بیش از یک هزار گونه گیاهی دارد که ۳۱۵ نوع آن گیاه دارویی است.

 همدان از نظر تولید گیاهان دارویی در جایگاه سوم کشور قرار دارد

 کارشناس کشاورزی همدان بابیان اینکه به‌عنوان نمونه رازیانه، سیاه‌دانه و گشنیز، خاکشیر، آویشن و گزنه از اصلی‌ترین این گیاهان هستندگفت: همدان ازنظر تولید گیاهان دارویی در جایگاه سوم کشور قرار دارد.

دانشمند افزود: اقدامات و تحقیقات خوبی در استان همدان درزمینه شناسایی، جمع‌آوری، کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی انجام‌شده است.

 کارشناس کشاورزی همدان بابیان اینکه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان یک باغ گیاهان دارویی دارد که با بنیاد بوعلی و دانشکده طب سنتی همکاری می‌کند گفت: باغ گیاهان دارویی همدان در کشور نمونه‌ای ندارد و در خاورمیانه نیز بی‌نظیر است به‌طوری‌که بیش از ۲۰۰ گونه گیاه دارویی در این باغ پرورش داده می‌شوند.

 دانشمند با اشاره به اینکه ارتفاعات الوند، کوه‌های بوطاقی، گرین، آلمابلاغ، خان گرمز، لشگردر، کوه سرده و کوه گرمه از عمده‌ترین مناطق رویش گیاهان دارویی در استان همدان است افزود: جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان همدان، کشت و اهلی کردن گیاهان و ساخت داروی گیاهی از طرح‌های اجراشده در باغ گیاهان دارویی همدان است.

کارشناس کشاورزی همدان با اشاره به تولید داروی گیاهی ضد میگرن داروی گیاهی تقویت کبد، داروی گیاهی ضد سینوزیت، داروی گیاهی ضد سوختگی و داروی گیاهی ضد نفخ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان گفت: همدان قابلیت تبدیل به بزرگ‌ترین سایت داروهای گیاهی کشور را دارد.

تولید و صادرات گیاه دارویی آویشن در گرید صنایع دارویی به کشورهای عمان و آلمان

 میلاد ذهبی، مدیر عامل یکی از شرکت‌های فناور با بیان اینکه در استان همدان کشت گیاهان دارویی را در مساحتی بالغ بر ۶۰ هکتار در دستور کار قرار دادیم گفت: دو محصول کشت شده از این مزارع به کشورهای اروپایی صادر می‌شود.

او تمرکز این شرکت را بر روی کشت و تولید گیاه آویشن دانست و گفت: در ایران ۳۵ گونه آویشن وجود دارد که ما ۱۱ گونه آن را برای مصارف داروسازی به تولید رساندیم.

ذهبی با بیان اینکه هر یک از گونه‌های آویشن دارای شکل، عطر و طعم خاصی هستند گفت: یکسری از گونه‌های این گیاه برای صنایع غذایی استفاده می‌شوند چرا که با قرار گرفتن در معرض حرارت، تلخ نخواهد شد و برخی از گونه‌های آن در صنایع داروسازی کاربرد دارد.

مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان در خصوص کشت این گیاه گفت: نشاهای این گیاه را با همکاری مرکز رشد دانشگاه آزاد همدان تهیه کردیم و این نشاها را در اختیار کشاورزان قرار داده و به آن‌ها آموزش‌های کشت را ارائه می‌دهیم و محصول نهایی را به صورت تضمینی از آن‌ها خریداری می‌کنیم.

ذهبی ارائه مشاوره برای کارخانه‌های فرآوری این گیاه را از دیگر اقدامات این شرکت برشمرد و بیان کرد: صادرات این گیاه دارویی را از سال ۹۵ آغاز کردیم و گیاه خشک آویشن تولید شده در مزارع را به کشورهای عمان و آلمان صادر کرده‌ایم.

 او در ادامه مهمترین مزیت کشت گیاه دارویی آویشن را کم آب‌بر بودن آن‌ها دانست و گفت: علاوه بر آن این گیاه در زمین‌های ضعیف بدون خاک مرغوب قابل کشت است ضمن آنکه سازگار با محیط زیست است.

 ذهبی افزود: برای کشت گیاه آویشن نباید از سم استفاده شود و در صورت استفاده از کودها، کودهای دامی برتری دارد.

او گفت: گیاهان معطر مانند انواع گیاه آویشن‌ها و نعناها چون معطر هستند موادی را از خود ترشح می‌کنند که آفت به آنها جذب نمی‌شوند.

ذهبی تولید ۳ نوع نعنا، سوسن‌عنبر، نعنا فلفلی و نعنا معمولی را از دیگر محصولات زیر کشت این شرکت دانست و گفت: در عطاری‌ها گیاهی به نام سنبل طیب عرضه می‌شود که از هند وارد کشور می‌شود در حالی که ما در این شرکت موفق به کشت سنبل طیب با گرید دارویی شدیم. مدیر عامل این شرکت دانش بنیان در خصوص کشت این گیاه دارویی گفت : این گیاه شبیه ریشه است و اکنون از کشور صادر می‌شود و از آن برای تولید داروهای آرام‌بخش استفاده می شود.

۴۷۵ دانشجو در مقطع دکترای داروسازی گیاهان دارویی در استان همدان تحصیل می کنند

کتایون درخشنده، رئیس دانشکده داروسازی استان همدان گفت: مساحت باغ گیاهان دارویی دانشکده داروسازی همدان ۱۸۰۰متر مربع و مجموع اعتبار در نظر گرفته شده برای آن تا کنون بالغ بر ۶۰۰ میلیون تومان بوده و به ۶۰۰ میلیون تومان دیگر هم نیازاست.

 او ادامه داد:۱۲۰ گونه گیاه دارویی در این باغ پرورش یافته است.

 رئیس دانشکده داروسازی استان همدان با اشاره به اینکه تعداد دانشجویان مقطع دکترای گیاهان دارویی ۴۷۵ نفر است گفت:در این مجموعه تجهیزات و ساختمان برای برداشت، خشک کردن ،آماده سازی و استخراج و فرآورده‌های گیاهان دارویی در نظر گرفته شده است.

 گزارشگر سعیده مختاری