پایگاه اینترنتی فوربز در گزارشی به قلم پال ایدون Paul Iddon ضمن مطرح کردن ادعای تکراری تجهیز روسیه با پهپاد‌های شاهد-۱۳۶ ایران نوشت: به گفته مقامات ایرانی، در ماه مه (اردیبهشت) سال جاری میلادی و در پی افتتاح خط تولید پهپاد در تاجیکستان، تعداد بی سابقه‌ای از کشور‌های دیگر علاقه‌مند هستند به پهپاد‌های ایرانی دست یابند.

سرلشکر یحیی رحیم صفوی هجدهم ماه اکتبر اعلام کرد: "امروز ما به نقطه‌ای رسیده ایم که ۲۲ کشور جهان خواهان خرید پهپاد از ایران هستند. " صربستان و ارمنستان از جمله کشور‌هایی بودند که وی از آن‌ها نام برد.

بنا بر گزارش "دیفنس نیوز"، تحویل تعداد قابل توجهی از پهپاد‌های ایرانی به این کشور‌ها ممکن است پیامد‌های راهبردی مهمی برای منطقه بالکان و جنوب قفقاز داشته باشد. برای مثال، اگر صربستان پهپاد‌های ایرانی را بخرد، ممکن است بلگراد به بزرگ‌ترین دارنده پهپاد نظامی در منطقه بالکان تبدیل شود.

چرا پهپاد ایرانی مورد توجه کشور‌های دیگر است؟

در حالی که برخی بعید می‌دانند بلگراد به پهپاد‌های ایرانی توجه نشان دهد، ارزان بودن برخی از پهپاد‌های ایرانی ممکن است بلگراد را وسوسه کند با خرید شماری از این پهپاد‌ها به زرادخانه خود تنوع ببخشد یا آن را تقویت کند یا این که ایران ممکن است توافقی برای تولید داخلی پیشنهاد دهد که می‌تواند به طور نسبتا ارزان به توسعه برنامه پهپادی فعلی بلگراد کمک کند. ۲۰ هزار دلار رقمی است که اغلب از آن به عنوان بهای هر فروند شاهد-۱۳۶ یاد می‌شود.

نیکولاس هراس Nicholas Heras مدیر راهبرد و نوآوری در "موسسه نیو لاینز" می‌گوید: "ایران در حال ساخت یک بازار قوی برای پهپاد‌های نوع مهمات پرسه زننده خود است". وی افزود: "رشد علاقه جهانی به پهپاد‌های ایرانی به نوعی منعکس کننده این واقعیت است که چگونه ترکیه بازار بین المللی را برای انواع پهپاد‌های نظامی خود توسعه داد".

چنین مهمات پرسه زننده‌ای به کشور‌های کوچک‌تر امکان می‌دهند که دربرابر رقبای بزرگ‌تر خود بازدارندگی ایجاد کنند.

هراس افزود: "هم ارمنی‌ها هم صرب‌ها برای آنکه خسارات قابل توجه فوری به مخالفان قدرتمندتر خود وارد کنند باید در این زمینه خود را توانا کنند. صربستان برای خسارت وارد کردن به ناتو و ارمنستان برای مقابله با جمهوری آذربایجان به پهپاد‌های پرسه زننده ایران که این قابلیت را دارد نیاز دارند".

ایران چند نوع از این پهپاد‌ها دارد که ممکن است مورد علاقه بلگراد و ایروان باشد.

ساموئل بندت Samuel Bendett تحلیلگر "مرکز تحلیل‌های دریایی" می‌گوید: "این که ایران چه نوع پهپاد‌هایی هم به ارمنستان هم به صربستان بفروشد، چندین گزینه وجود دارد که شامل مدل‌های شاهد و ابابیل می‌شود".

تهران در کمک به تقویت نظامی ایروان خود نیز منافعی دارد

بندت می‌گوید: "ایران نگران ائتلاف جمهوری آذربایجان-ترکیه و نقش اسرائیل در این ائتلاف نیز هست و قبلا مدعی شده بود که ممکن است در جنگ بعدی از ارمنستان حمایت کند". وی اعلام کرد: "ایران مانور‌هایی نظامی نزدیک منطقه قره باغ برگزار کرد که این نشان می‌دهد در صورتی که دسترسی دالان زنگزور به خاک ارمنستان قطع شود، ممکن است از قدرت نظامی استفاده کند. ایران همچنین به دنبال راهی برای جبران روابط استانبول-باکو-تل آویو است".

بنابراین، این که ارمنستان به مشتری پهپاد‌های ایران تبدیل شود، از نظر ژئواستراتژیک بسیار منطقی است".

ایروان همچنین به دنبال فناوری پهپادی است تا خود را در نبرد اثبات کند. این موضوع می‌تواند علاقه اش را به پهپاد‌های تهران افزایش دهد.

بندت افزود: "پهپاد‌های پرسه زننده ایرانی همچون شاهد-۱۳۶/۱ سرمایه گذاری نسبتا کم هزینه و بسیار موثری در قابلیتی است که ممکن است چالشی برای جمهوری آذربایجان و شاید حتی خود ترکیه ایجاد کند". وی گفت: "فروش نیابتی پهپاد‌های ایران به ارمنستان هم نگرانی استانبول هم باکو را می‌برانگیزد".

هرگونه تامین قابل توجه پهپاد‌های ایرانی برای ارمنستان یا تاسیس کارخانه پهپادی در خاک ارمنستان همچون کارخانه تاجیکستان ممکن است به رقابت تسلیحاتی در منطقه جنوب قفقاز که بیش از پیش ناآرام است بیشتر دامن بزند.

بندت معتقد است رقابت پهپادی در منطقه در جریان است و پیش بینی نمی‌شود به زودی از سرعت آن کاسته شود.