در هفته‌های اخیر اتحادیه اروپا و ناتو هجمه تبلیغاتی درباره طرح احتمالی روسیه برای استفاده از سلاح‌های اتمی در اوکراین در سطح رسانه و عرصه دیپلماتیک افزایش داده‌اند. مسکو این ادعا‌ها را رد می‌کند و تأکید دارد که تنها تحت شرایط قیدشده در قانون اساسی این کشور، از سلاح اتمی استفاده خواهد کرد.

صرف‌‎‌نظر از اهداف و پیامد‌های این گونه گفتار‌ها در سطح رسانه، آنچه در لابه‌لای این «جنگ روانی» یا بازتاب‌دهنده واقعیت شنیده می‌شود این است که ادعا می‌شود اگر روسیه تصمیم بگیرد دکمه هسته‌ای را فشار دهد، به گمان بسیار از «سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی» استفاده خواهد کرد.

بیشتربخوانید

• پوتین در مناطق الحاق شده به روسیه اعلام وضعیت جنگی کرد

ویژگی و مختصات سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی

کلاهک‌های تاکتیکی در برابر «کلاهک‌های راهبردی» قرار می‌گیرند که قدرت انفجاری آن‌ها تقریباً برابر با ۵۰۰ تا ۸۰۰ کیلوتُن دینامیت است و برای تخریب مساحت‌های عظیم طراحی شده‌اند. گرچه کلاهک‌های تاکتیکی، قدرت تخریبی و کُشندگی بسیار زیادی دارند، گاهی به سلاح‌های تاکتیکی هسته‌ای، «اتم‌های کوچک» هم گفته می‌شود. این نوع سلاح‌ها برای حملات کوچک و اهداف ویژه و نزدیک مانند مراکز فرماندهی استفاده می‌شود یا برای از بین‌بردن ستونی از تانک‌ها یا گروه‌های جنگی ناو هواپیما. این کلاهک‌ها با بازده یک کیلوتُن تا ۱۰۰ کیلوتن دینامیت، «کم بازده» نیز نامیده می‌شوند.

اشاره به «بازده پایین» برای سلاح‌های تاکتیکی تا حدودی گمراه‌کننده است، زیرا بازده انفجاری یک تا ۱۰۰ کیلوتن دینامیت هنوز برای ایجاد ویرانی بزرگ کفایت می‌کند؛ کافی است به یاد داشته باشیم بمب‌هایی که آمریکا در سال ۱۹۴۵ روی شهر‌های هیروشیما و ناکازاکی ژاپن پرتاب کرد، به ترتیب معادل ۱۲ و ۲۱ کیلوتُن دینامیت بودند.

هدف از تولید سلاح‌های تاکتیکی چه بود؟

در نبرد‌ها و جنگ‌های تاکنونیِ بشر، هیچ کسی از تسلیحات تاکتیکی استفاده نکرده است. آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق، در جریان جنگ سرد این تسلیحات را با هدف بازدارندگی توسعه دادند. اعضای ناتو این گونه سلاح‌ها را در کشور‌های اروپایی مستقر کردند تا به اتحاد جماهیر شوروی و متحدانش نشان دهند که هر گونه درگیری، حتی درگیری با تسلیحات متعارف می‌تواند منجر به جنگ هسته‌ای شود.

در انفجار بمب‌های تاکتیکی چند نفر کشته می‌شوند؟

درباره قدرت تخریب و مرگباری این نوع تسلیحات، گزارش‌ها و پیش‌بینی‌های مختلفی وجود دارد. گفته می‌شود در بمباران شهر هیروشیما، بیش از ۷۰ هزار نفر و در شهر ناکازاکی بیش از ۳۵ هزار نفر درجا کشته شدند و هزاران نفر نیز بعداً به علت آلوده‌شدن به تشعشات هسته‌ای جان خود را از دست دادند.

بمب‌های تاکتیکی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تشعشعات هسته‌ای زیادی نداشته باشند، چون برای تخریب اهدافی خاص استفاده می‌شوند، اما به هرحال همیشه در جریان استفاده از بمب‌های هسته‌ای، تشعشعات هسته‌ای هم وجود دارد.

بنا بر گزارش شبکه سی‌بی‌اس‌نیوز، «الکس ولرشتاین»، مورخ هسته‌ای برای پیش‌بینی و تخمین تأثیرات حملات هسته‌ای، اخیراً شبیه‌سازی‌ای انجام داده که به آن «نقشه هسته‌ای NukeMap» گفته می‌شود. بنا بر این نقشه اگر بمب «دیوی کراکِت»، کوچک‌ترین بمب هسته‌ای جهان، در یک شهری منفجر شود، فوراً ۳۲۷۰ نفر کشته و ۳۶۲۰ نفر نیز زخمی می‌شوند. دیوی کراکت ساخت آمریکاست، ۴۵ کیلو وزن دارد و قدرت انفجاری آن ۱۰ تُن است. دیگر سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی بزرگ‌تر هستند و طبعاً قدرت تخریبی و کُشندگی آن‌ها هم بیشتر است.

کدام کشور بیشترین سلاح هسته‌ای تاکتیکی دارد؟

بنا بر گزارش رسانه‌های آمریکا، آخرین برآورد‌های اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد روسیه بیش از ۲ هزار سلاح هسته‌ای تاکتیکی در زرادخانه خود دارد و آمریکا نیز کمی بیش از ۲۰۰ بمب.

وب‌سایت شبکه سی‌ان‌ان در توضیح اینکه چرا سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی آمریکا از روسیه کمتر است مدعی شده، آمریکا و کشور‌های غربی یک دهه پیش موجودی سلاح‌های تاکتیکی خود را کاهش دادند، زیرا بر این باور بودند که شیوه‌ها و روش‌های بازدارندگی موثرتری وجود دارد، و مهم‌تر اینکه این نگرانی را داشتند که کوچکی و قابلیت حمل آن‌ها موجب می‌شود به راحتی به «دست‌های ناپاک مانند تروریست‌ها» برسند.

حمله هسته‌ای روسیه چگونه خواهد بود؟

در هفته‌های اخیر گمانه‌زنی مقامات و رسانه‌های غربی درباره احتمال حمله هسته‌ای روسیه تا جایی پیش رفته که برخی رسانه‌ها حتی نقشه و چگونگی اجرای آن را نیز ترسیم کرده‌اند.

پایگاه شبکه «سی‌بی‌اس» دراین‌باره می‌نویسد پوتین احتمالاً با به‌کارگیری تاکتیک ایجاد رعب و وحشت، در ابتدا چند شلیک نمایشی بر فراز «دریای بالتیک» یا «دریای سیاه» انجام دهد؛ مردم و زیرساخت‌ها را هدف قرار نخواهد داد، صرفاً نشان خواهد داد که قادر به استفاده از تسلیحات هسته‌ای است. یا اینکه یک حمله علیه زیرساخت‌های اوکراین مانند حمله به یک پایگاه نظامی ارتش اوکراین را در دستور کار خواهد داد.

چه موقع پوتین از سلاح هسته‌ای استفاده خواهد کرد؟

مؤسسه مطالعات جنگ (ISW) اخیراٌ در گزارشی اعلام کرده اگر پوتین از سلاح هسته‌ای تاکتیکی استفاده کند، احتمالاً با این هدف این کار را خواهد کرد که به اوکراین شوک روانی ایجاد کند و آن را به سمت تسلیم ‎ شدن سوق دهد یا روند کمک‌های نظامی و مالی غرب به اوکراین را متوقف کند. بنا بر برآورد این مؤسسه احتمالاً پوتین به هیچکدام از این دو هدف خود نخواهد رسید.

اما ولادیمیر پوتین و مقامات ارشد روسیه بار‌ها تأکید کرده‌اند مسکو تنها زمانی از سلاح هسته‌ای استفاده می‌کند که تمامیت ارضی‌اش در معرض خطر قرار گیرد.

پایان کره زمین حتی با سلاح‌های تاکتیکی؟

با توصیف قدرت تخریبی و ویژگی‌های نقطه‌زنی سلاح‌های تاکتیکی، مقایسه آن با سلاح‌های راهبردی، شاید این تصور ایجاد شود که حتی در صورت استفاده از این گونه سلاح، تنها بخشی از کره زمین و مشخصاً محدوده سرزمینی روسیه و اروپا درگیر شد. اما اگر به یاد داشته باشیم که هر کنشی، واکنشی دارد و این چرخه احتمالاً پایان‌ناپذیر باشد و آتش بسیاری از وقایع بزرگ، مانند جنگ‌های جهانی با جرقه‌های کوچک آغاز شده و اینکه همیشه این احتمال وجود دارد که در سطحی از روند اوضاع، کنترل مسائل از دست انسان خارج شده و دیگر «عقلانیت» کارایی خود را از دست خواهد داد، این تنش‌های لفظی درباره کاربرد سلاح هسته‌ای حتی در سطح رسانه نیز جدی خواهد بود و مایه نگرانی می‌شود.

«الکساندر لوکاشنکو»، رئیس‌جمهور بلاروس هفته پیش در گفت‌وگویی اختصاصی با «ان‌بی‌سی‌نیوز» با اینکه تلاش داشت اطمینان دهد که «روسیه از پیامد‌های استفاده از سلاح هسته‌ای آگاه است و هرگز و هرگز از سلاح هسته‌ای استفاده نخواهد کرد، چون به حد کافی سلاح‌های مدرن دیگر دارد»، اما در عین حال به سران غرب هشدار می‌دهد که از خطوط قرمز روسیه عبور نکنند و «پوتین و روسیه را به گوشه رینگ نبرند.. روسیه سلاح هسته‌ای دارد و اگر از سلاح هسته‌ای استفاده شود، پایان سیاره زمین خواهد بود».

منبع: مهر