آذربایجان غربی  سالانه ‏چندین زمین‌لرزه متوسط را تجربه می‌کند به طوری که بر اساس آمار‌ها سالانه به طور میانگین بالغ بر ‏۲۰ زلزله با بزرگی ۴ و بیشتر در مقیاس ریشتر در این استان به ثبت می‌رسد‎. ‎

همانطور که انتظار می‌رفت شمال استان آذربایجان غربی مخصوصا مناطقی که در امتداد غربی گسل ‏شمال تبریز قرار دارند در وضعیت تکتونیکی شدیدی قرار دارد و زلزله صبح ساعت ۳ و ۵۱ دقیقه و ‏۲۸ ثانیه روز ۱۳ مهر ۱۴۰۱ با بزرگی قابل تامل ۵/۴ درجه ریشتر در عمق ۱۰ کیلومتری به ‏مرکزیت شهرستان خوی روی داد که در چند سال گذشته نیز شاهد چنین زمین لرزه‌هایی در این منطقه ‏از استان آذربایجان غربی بوده ایم‎. ‎

دکتر توحید ملک زاده متخصص زلزله شناسی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران می‌گوید: زلزله ‏اخیر خوی سرآغازی برای چندین زلزله بزرگ و کوچک دیگر در محدوه غربی این گسل و مخصوصا ‏گسل بنیادی شمال تبریز می‌باشد‎. ‎

وی گفت: اگرچه در علم تکتونیک گسل‌ها را با نام مناطقشان نامگذاری می‌کنند و این امر چه بسا باعث ‏اشتباه می‌شود، و حتی اکثر آذربایجانی‌های شرق دریاچه اورمیه وضعیت دریا را از اهالی اورمیه ‏می‌پرسند! - گسل شمال تبریز نیز چنین است و اکثر مناطق اثرات مخرب فعالیت این گسل را فقط ‏محدود به شهر تبریز می‌دانند‎. ‎

کارشناس ژئوفیزیک بر این باور است که طول آکتیو گسل تبریز در حدود صد کیلومتر است که با در ‏نظر گرفتن پارامتر‌های دیگر تا دویست کیلومتر نیز می‌رسد.

طویل بودن این گسل به همراه زون ‏بودنش بر پیچیدگی مکانیزم آن افزوده است، در بعضی مناطق مانند غرب آن شاخه شاخه شده و ‏نامهایی، چون گسل تسوج و گسل جنوب خوی و و گسل وار و... می‌گیرد و مشاهده مراکز زلزله‌ای ‏زلزله اخیر نشان می‌دهد مراکز وقوع زلزله به طرف شمال و شمال شرق در حرکت است و این دقیقا ‏پهنه گسل شال تبریز را نشان می‌دهد‎. ‎

گسل تبریز در وضعیت پرتنشی قرار دارد

متخصص زلزله شناسی اظهار کرد: بر اساس محاسبات زلزله شناسی که اینجانب هم انجام داده ام دوره ‏زمانی بازگشت زلزله‌های بزرگ بالای ۷ ریشتر در تبریز حداکثر دویست سال می‌باشد. 

بنابراین با ‏توجه به اینکه از آخرین زلزله بزرگ و مخربی که در سال ۱۷۸۰ میلادی در تبریز رخ داده بیش از ‏دویست سال گذشته و با علم به شواهد و قراینی، چون همین زلزله و زلزله‌های بزرگ قطور، میانه- ‏سراب، اهر ورزقان و خرد زلزله‌های اطراف میشو و خوی که آکتیو بودن منطقه را نشان می‌دهد، ‏انتظار داریم زلزله بزرگی در منطقه تبریز رخ دهد‎. ‎

ملک زاده می‌گوید: به نظر می‌آید گسل تبریز در وضعیت پرتنشی قرار دارد و تحمل فشار تکتونیکی ‏آن در حد بالایی است که متاسفانه این امر هم به وقوع زلزله‌ای پرقدرت کمک خواهد کرد‎. ‎

وی تاکید کرد: اگر طول گسل تبریز را ۱۰۰ کیلومتر در نظر بگیریم که متاسفانه قسمت عمده آن در ‏پهنه شمالی شهر تبریز قرار دارد، انتظار وقوع زلزله حداکثر ۷.۶ درجه را خواهیم داشت، اما مناطق ‏سلماس، جنوب خوی و اورمیه در آرامش خواهد بود ولو زلزله‌های کوچکی رخ دهد‎. ‎

رعایت اصول مهندسی و علمی؛ تنها راه خلاصی از زلزله

کارشناس ژئوفیزیک می‌گوید: در ماه‌های قبل مناطق شرق و غرب تبریز به کرات لرزیده اند. فعالیت ‏در غرب تبریز محدوه گسل‌های شمال و جنوب میشو حتی تا قوطور و زلزله اخیر زنگ خطری برای ‏این موضوع بوده است‎. ‎

وی بر این باور است که  تنها راه خلاصی از زلزله اهمیت دادن به اصول مهندسی و علمی می‌باشد و به طور ‏مستقیم معاونت عمرانی استانداری، مسکن و شهرسازی، شهرداری‌های مناطق مختلف و نظام مهندسی ‏متولی استحکام سازی نقاط شهری- روستایی هستند‎. ‎

در زلزله خوی؛ واحد‌های مقاوم سازی شده آسیب ندیده اند 

جعفر برزگر مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان غربی گفت: در زلزله سه روز پیش خوی بیش از ۵ هزار ‏و ۱۰۰ وحد مسکونی شهری و روستایی آسب دیده اند که نیاز به تعمیر، بازسازی و نوسازی دارند که ‏از این تعداد یک هزار و صد واحد بیش از ۵۰ درصد آسیب دیده اند‎. ‎

وی تاکید کرد: در این زمین لرزه حتی به یک واحد مسکونی مقاوم سازی شده آسیب وارد نشده است ‏هیچکدام از واحد‌های مسکونی مقاوم سازی شده، در این زمین لرزه آسیب جدی ندیده اند. ‎

گزارش از الیاس گندمی