وقف را از برترین مصادیق احسان و نیکوکاری می‌دانند که در ساماندهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش موثری دارد؛ وقف حس خیرخواهی و نوع دوستی بشر را متجلی می‌کند و نشان می‌دهد انسان شیفته جاودانگی، با آنچه از دارایی اش می‌بخشد چگونه آن را به چشمه‌ای همیشه جاری تبدیل می‌کند که از برکاتش نسل در نسل بهره مند می‌شوند و نام واقف را زنده نگه می‌دارند.

وقف در دین مبین اسلام توام با تنوع، پایداری، هدفمندی و آرمانگرایی دینی است و نیت واقف، مشارکت در هر امری است که خداپسندانه باشد از ساخت مسجد، حمام، آب انبار، سقاخانه و کاروانسرا تاساخت بیمارستان، مدرسه و کتابخانه همچنین کمک به تحصیل و ازدواج جوانان کم بضاعت.

تغییر گرایش وقف به سمت نیاز‌های اجتماعی

حجت‌الاسلام، ولی الله روان معاون امور فرهنگی و اجتماعی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: وقف به عنوان سنتی الهی و نهادی مقدس، یک ظرفیت بزرگ در حوزه اقتصاد اسلامی به شمار می‌رود که همواره می‌تواند در کنار فعالیت سایر بخش‌ها به پیشبرد اهداف کشور کمک کند.

او با تاکید بر ضرورت تغییر نگاه واقفان به مقولات اجتماعی و چالش‌های امروز جامعه برای تغییر در نوع و شکل موقوفات افزود: ازدواج، اشتغال، تحصیل و مسکن جوانان و آسیب‌های اجتماعی حوزه‌هایی است که واقفان می‌توانند به آن‌ها وارد شوند و با وقف‌های خود در این زمینه‌ها گره گشایی کنند.

معاون امور فرهنگی و اجتماعی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان یادآور شد: واقفان می‌توانند پیش از اقدام برای اجرای نیت خود به کارشناسان اداره کل اوقاف مراجعه کنند و با نیاز‌های جامعه برای وقف آشنا شوند تا وقف خود را کاربردی‌تر و نتیجه آن را پرثمرتر کنند.

حجت‌الاسلام روان، به موضوع وقف مشارکتی هم پرداخت و گفت: از این مقوله می‌توان به عنوان یکی از ظرفیت‌های رفع نیاز‌های روز جامعه و شتاب در پیشبرد امور استان و کشور بهره برد.

او توضیح داد: وقف مشارکتی اقدام نیک و خداپسندانه‌ای است که براساس آن همه افراد جامعه با توان مالی متوسط رو به پایین می‌توانند برای محرومیت زدایی و تامین بخشی از نیاز‌های روز جامعه مشارکت کنند.

تنوع نیات خیر واقفان تا ۸۰۰ مورد

واقفان، جامعه شناسانی هستند که با شناختن جامعه خود و معضلات موجود در آن، در مسیر رفع این مشکلات و معضلات قدم برمی دارند. این تعریف حجت الاسلام اصغر توسلی معاون امور ثبتی و حقوقی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان از واقفان است. او در گفتگو با خبرنگار ما ادامه داد: برای مثال یکی از نیت‌هایی که برای وقف وجود دارد، مهر تحصیلی است که به منظور رفع موانع تحصیل دانش آموزان محروم صورت می‌گیرد.

معاون امور ثبتی و حقوقی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان با بیان اینکه افراد خیراندیش استان با حدود ۸٠٠ نیت برای وقف اموال خود همت کرده اند افزود: اگر توجه کنیم هریک از ما بیش از ۱۰ نیت خیر را نمی‌توانیم نام ببریم و ثبت موقوفاتی با این تعداد نیت به نوعی شگفت آور است.

حجت الاسلام توسلی گفت: حدود ۴۹ درصد نیات واقفان، در دسته نیات مذهبی مانند روضه خوانی در مصائب ائمه اطهار علیهم السلام به ویژه حضرت سیدالشهدا علیه السلام، کمک به محرومان، مستمندان و یتیمان و نیازمندان محله‌های متبرک به وجود امامزادگان است.

او یکی دیگر از نیات خیر را، کمک به کارتن خواب‌ها بیان و اضافه کرد: بار‌ها مشاهده و ثبت شده که واقف با توجه به معضل کارتن خوابی در حاشیه شهر‌ها و نبود امکانات برای این افراد، ملک خود را برای رسیدگی هر چه بیشتر به کارتن خواب‌ها وقف می‌کند.

معاون امور ثبتی و حقوقی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان گفت: باید توجه داشت که تعدادی از موقوفات هم در سامانه ثبت نشده؛ برای مثال در استان اصفهان سالیانه ۷٠ تا ۸٠ موقوفه مهجور شناسایی می‌شود.

املاک وقفی معاف از مالیات

حجت الاسلام توسلی با بیان اینکه موقوفات طبق قانون از پرداخت مالیات معاف هستند افزود: البته مالیات بر درآمد شامل حال آن‌ها می‌شود.

او افزود: املاک موقوفه به دو دسته تقسیم می‌شوند، گروهی املاک حقوقی مکتسبه هستند که مزایده ندارند و طبق نظر کارشناسی اجاره‌بها تعیین و برای ۳ سال اجاره داده می‌شود.

معاون ثبتی و حقوقی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان ادامه داد: گروه دیگر املاک بلامعارض هستند که در جراید و روزنامه‌های کثیرالانتشار به مزایده گذاشته و به پیشنهاد بالاتر برای یکسال واگذار می‌شود که در صورت رضایت از مستاجر، تا ۳ سال قابل تمدید است.

به گفته حجت الاسلام توسلی، ملک با توجه به کاربری اعلام شده توسط واقف در قالب تجاری، مسکونی، حسینیه، املاک کشاورزی و... به مزایده گذاشته می‌شود.

او یادآور شد: هر موقوفه شخصیت مستقلی دارد و واقف خیراندیش موقوفه خود را با نیت ذکر شده وقف می‌کند و طبق نظر واقف باید تمام آن اجرایی شود.

چالش‌ها با رعایت مقررات برطرف می‌شود

معاون ثبتی و حقوقی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان گفت: بسیاری از مشکلات و چالش‌های اوقاف با اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت مقررات رفع می‌شود، به طور مثال در یکی از شهرستان‌ها مراکز دولتی مستاجر ۷۲ موقوفه ما هستند و اگر طبق قوانین و مقررات حق و حقوق وقف را پرداخت کنند چالش‌ها از بین می‌رود.

حجت الاسلام توسلی ادامه داد: با دستگاه‌های دولتی در تعامل و گفتگو هستیم تا هرچه سریعتر مشکلات برطرف شود و در این راه شهردار اصفهان هر هفته با اعضای شورای شهر و شهرداران مناطق جلساتی دارند تا چالش‌های وقفی را ساماندهی کنند.

او با بیان آماری درباره تعداد موقوفات استان گفت: با ۷۱۴ موقوفه متبرک در جایگاه سوم کشور و با ۵۴ هزار رقبه و نزدیک به ۱۷ هزار موقوفه در رده پنجم کشور هستیم.

معاون ثبتی و حقوقی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان عنوان کرد: پارسال ۹۷ وقف جدید در استان به ثبت رسید و در نیمه نخست امسال هم ۴۰ وقف ثبت شد.

به گفته حجت الاسلام توسلی، بیشترین وقف مربوط به نجف آباد و اصفهان است.

برنامه‌های هفته وقف برای ترغیب واقفان

دهه پایانی ماه صفر به عنوان دهه وقف و ۲۷ صفر به نام روز وقف نامگذاری شده است؛ این نامگذاری بهانه‌ای برای اجرای برنامه‌های فرهنگی به منظور ترغیب افراد خیراندیش به وقف است.

در این زمینه مهدی طاهری کارشناس فرهنگی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان گفت: همایش یاوران وقف و نمایشگاه وقف از مهمترین برنامه‌هایی است که به مناسب دهه وقف در اصفهان اجرا می‌شود.

او افزود: نمایشگاه وقف در بقعه علامه مجلسی برپا و در آن دستاورد‌های یکسال گذشته اوقاف در قالب عکس، کتاب و … به نمایش گذاشته می‌شود.

وقف صدقه جاریه است؛ خیری که تمام نمی‌شود و محدود به زمان نیست و اگر خیر زمان شناس باشد و نیاز شناس می‌تواند با نیت خیرخواهانه و مال حلالش مشکل گشا هم باشد. امروز حمایت از جوانان نخبه برای اجرای طرح‌های پژوهشی شان، کمک به کاهش آسیب‌های اجتماعی، رفع شبهات فرهنگی و اعتقادی، برداشتن موانع ازدواج و فرزند آوری همچنین ایجاد فرصت‌های شغلی برای سرپرستان خانوار، اولویت‌هایی است که با نیت خیر واقفان محقق می‌شود.

گزارش از ملینا بابایی