طرح نهضت  ملی مسکن به عنوان یکی از بزرگترین و اصلی ترین طرح های اقتصادی کشور به شمار می رود که قرار است آرزوی بسیاری از متقاضیان مسکن را برآورده کند. به گفته مسئولان دولتی طی ۴ سال ، سالانه یک میلیون واحد مسکونی در کشور ساخته می شود که از این تعداد مقرر شده ۱۰۰ هزار واحد مسکونی تا چند هفته آینده به بهره برداری برسد.

یکی از گزینه هایی که همواره برای تسریع در روند ساخت این ۴ میلیون واحد مسکونی مطرح شده، توسعه افقی شهرها و ساخت واحدهای مسکونی به شکل ویلایی است که این امر می تواند زمینه ساز کاهش قیمت تمام شده ساخت مسکن و سرعت بخشی به اجرای این طرح ها باشد.

همچنین کارشناسان اقتصاد مسکن پیشنهاد می‌کنند برای افزایش ضریب موفقیت طرح مسکنی دولت سیزدهم و حذف مانع بزرگ زمین، ابتدا اراضی دولتی به صورت اجاره ۹۹ ساله در اختیار متقاضیان قرار گیرد.

این پیشنهاد توسط خود رئیس جمهور هم در دیدار مرداد ماه با مسئولان وزارت راه و شهرسازی مطرح و بر اجرای آن تا پایان شهریور تأکید شد.

در این روش، متقاضی می‌تواند با منابع مالی خود و به صورت تدریجی واحد مسکونی مورد نظر را احداث کند؛ روشی که به نظر می‌رسد از تمرکز دولت بر ساخت ۴ میلیون مسکن طی ۴ سال، موفق تر باشد البته آماده سازی آن بر عهده دولت است.

پیشنهاد دیگری که برخی از شهرسازان مطرح کرده اند توسعه افقی شهرها در طرح نهضت ملی مسکن به جای توسعه عمودی است.

آقای رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی نیز بارها بر ساخت و ساز واحدهای نهضت ملی مسکن حداکثر تا ۳ طبقه و با اولویت ویلایی سازی با متراژ بالا در شهرهایی که زمین به میزان کافی در اختیار وزارت راه و شهرسازی است، تأکید کرده است.

به گفته وزیر راه و شهرسازی، این وزارت خانه به دنبال شهرسازی است نه مسکن سازی؛ او تجربه ناموفق عمودی سازی در مسکن مهر در شهرهایی که اصلاً نیازی به بلندمرتبه سازی نبوده را از تجربیات پیش روی اجرای نهضت ملی مسکن عنوان می‌کند.

یزد و کهگلیویه وبویراحمد استان های پیش گام در ساخت واحدهای ویلایی 

هم اکنون دو استان یزد و کهگلویه و بویراحمد، استان هایی هستند که دوره انتظار برای خانه دار شدن زیر ۱۰ سال است و  باید این دو مورد مطالعه قرار گیرند تا مشخص شود که برای اجرای این طرح ها چه  اقداماتی انجام داده اند که سایر استان ها هنوز به مرحله اجرایی نرسیده اند.

با توجه به آنکه اجرای این الگوها در شهرهای اعلام شده شبیه الگوهای شرق و غرب نیست و با توجه به آنکه  تراکم شهرهای ایران از اکثر کشورهای دنیا که اراضی کافی در بین آنها وجود ندارد بیشتر است می توان توسعه افقی شهر را به عنوان یکی از مهم ترین طرح های ساخت مسکن اعلام کرد.

به گفته بسیاری از کارشناسان  شهر یزد یکی از پایین ترین آمارهای جرم خیزی در مراکز استان‌های کشور را دارد که می توان اعلام کرد که شاید این آمار پایین، بی ربط به نوع شهرسازی و تراکم معقول آنها نباشد که البته این موضوع جای مطالعه بیشتری دارد.

کاهش چشم گیر قیمت زمین با توسعه افقی شهرها

فرشید ایلاتی کارشناس مسکن می گوید: اجرای طرح توسعه افقی شهرها نقش موثری در کاهش هزینه‌های ساخت مسکن دارد و از سوی دیگر زمینه ساز  تسریع روند ساخت مسکن می‌شود.

به گفته این کارشناس مسکن، توسعه اُفقی شهرها به ویژه در شهر تهران می‌تواند در صورت کنترل معاملات سوداگرانه ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش قیمت زمین را در پی داشته باشد که البته این به آن شرط است که شاهد افزایش عرضه زمین باشیم.

او می گوید: مهمترین عامل افزایش قیمت مسکن در سال های اخیر رشد شدید نرخ زمین بوده است و بنابراین بهترین کاری که دولت می تواند برای تثبیت و کاهش تدریجی نرخ مسکن در میان مدت انجام دهد، افزایش عرضه زمین در فضاهای شهری است.

 ایلاتی گفت : بسیاری از خودتحریمی ها آثار شدیدتری از تحریم های خارجی دارند و ما هم در حوزه مسکن دچار خودتحریمی شده ایم و با جلوگیری از روند توسعه مناسب شهرها، کاری کرده ایم که قیمت زمین و به تبع آن نرخ مسکن در بسیاری از شهرهای کشور افزایش یابد. در این شرایط اگر دولت بتواند عرضه زمین های شهری را افزایش دهد، در میان مدت شاهد کاهش تدریجی نرخ زمین و مسکن در کشورمان خواهیم بود.

این کارشناس مسکن می گوید:با ایجاد محدودیت در عرضه زمین در فضاهای شهری، اجازه نمی دهیم که شهرها توسعه پیدا کنند؛ یعنی به جای توسعه افقی شهرها به سمت توسعه عمودی و تراکم فروشی رفته ایم و مشکلات زیادی را از این منظر برای قیمت مسکن ایجاد کرده ایم. در واقع خودتحریمی در عرضه زمین و توسعه شهرها یکی از مهمترین علل رشد شدید نرخ مسکن در سال های اخیر بوده است.

طبق بررسی‌های صورت گرفته اجرای این طرح در صورت تکمیل و واگذاری اراضی توسط دستگاه‌ها و نهاد‌ها که به دستور رئیس جمهور باید تا شهریور تکمیل شود، می‌تواند زمینه ساز اجرای کامل برنامه دولت در حوزه مسکن باشد.