به نظر می‌رسد هر چه زمان بیشتری از آغاز طرح بزرگ مترو اهواز می‌گذرد به جای پیشرفت آن شاهد ایجاد ابهامات بیشتر در ادامه یافتن یا نیافتن آن هستیم.

جدیدترین اظهار نظر در خصوص مترو اهواز به مدیرکل دیوان محاسبات استان خوزستان باز می گردد که مردادماه در گفتگوی ویژه خبری با استناد به تهیه گزارشاتی در این خصوص گفت: به این نتیجه رسیدیم که اساسا از اول طراحی مترو اشکال داشت.

به گفته مهدی غفاری یک سری ترک فعل در این زمینه صورت گرفته و یک سری اقدامات منفعلانه نیز انجام شده؛ اقداماتی که شاید به زعم مدیران آن زمان خوب بوده، ولی نسبت به سایر کلانشهر‌ها از جمله اصفهان تبریز نه؛ بنابراین این اقدامات موجب شده که روند اجرای مترو اهواز به خوبی پیش نرود.

او پیشرفت کنونی طرح مترو اهواز را ۲۹ درصد به صورت فیزیکی خواند و افزود: هر چه از دولت و استان پول دریافت شد صرف هزینه نگهداری طرح شده و عملا پیشرفتی در آن حاصل نشده.

البته آنچه ابهامات در ادامه این طرح را بیشتر می‌کند بخش دیگری از سخنان آقای غفاری بود که به تشکیل یک نشست با استاندار خوزستان و ارایه طرح‌های متفاوت و متعدد در زمینه اجرای طرح مترو اهواز اشاره کرد.

مدیرکل دیوان محاسبات استان خوزستان گفت: در آن نشست به نتیجه رسیدیم تا کارگروهی به منظور بررسی دنبال کردن یا نکردن طرح مترو اهواز تشکیل شود؛ اگر بله که باید به دنبال تامین منابع آن برویم و اگر نه که باید رهایش کنیم و شاید به صرفه نباشد.

البته این مقام مسئول یادآور شد که اگر تصمیم به دنبال نکردن این طرح گرفته شود، این موضوع به معنای تعطیلی کامل این طرح نخواهد بود و راه‌های جایگزین آن نیز وجود خواهد داشت.

مترو برای اهواز مناسب است؟

آنچه بیش از همه موجب ایجاد ابهامات در طرح مترو اهواز می‌شود، مشخص نشدن وضعیت آن پس از گذشت ۱۵ سال است.

پیشرفت تنها بیش از ۲۰ درصدی پس از گذشت ۱۵ سال نشان می‌دهد که این طرح شاید اصلا برای اهواز مناسب نباشد، بنابراین؛ بهتر است خروجی کارگروه «بررسی طرح مترو اهواز» هر چه سریعتر ارایه شود تا اعتبارات و بودجه‌هایی که می‌تواند صرف نقاط دیگری در کلانشهر گردد، برای نگهداری از تجهیزات مترو هدر نرود.

البته برای پیگیری بیشتر سعی شد با شورای شهر اهواز ارتباط برقرار شود، اما این نهاد علی رغم پیگیری‌های مکرر خبرنگار ما برای پاسخ‌دهی در این مورد تعلل کرد. سیاوش محمودی رئیس شورا پس از ده‌ها بار تماس بی پاسخ و حتی دیدار چهره به چهره به منظور تسهیل در جوابگویی، اما باز هم به درخواست‌های ما اعتنایی نکرد.

پی جویی‌ها از طریق روابط عمومی شورای شهر اهواز و دفتر سیاوش محمودی هم به نتیجه نرسید و بوق پشت بوق در نهایت تنها جوابی بود که ما در خصوص طرح بر زمین مانده مترو اهواز دریافت کردیم.

البته آقای محمودی آذر ماه ۱۴۰۰ در اظهار نظری گفته بود که خط اول طرح مترو اهواز به ۴ فاز تقسیم شده است؛ فاز اول از فرودگاه تا مصلی است که تاکنون ۵۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. فاز دوم ۲۷ درصد، بخش اول فاز سوم ۷ درصد و بخش دوم ۹ درصد و فاز چهارم نیز صفر درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند.

صفر تا صد مترو اهواز از زبان مدیرعامل قطار شهری

پس از پاسخگو نبودن رئیس شورای شهر اهواز سرانجام مدیرعامل طرح قطار شهری حاضر به مصاحبه شد و در این خصوص توضیحاتی ارایه کرد.

او می گوید: طبق اعلام دیوان محاسبات برای تکمیل طرح مترو اهواز که تاکنون تنها ۲۵ درصد پیشرفت کار داشته مبلغی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار میلیارد تومان هزینه نیاز است که با توجه به اینکه قطار شهری برای کلان شهرهایی با جمعیت بالای ۴ میلیون نفر به صرفه است تصمیم گیری در خصوص صرفه جویی یا هدر رفت این مبلغ بر عهده مدیران ارشد خواهد بود.

او گفت: مترو اهواز از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۳۹۶ به صورت کژدار مریض جلو می رفت؛ پیمانکار به اندازه بودجه ای که دولت به قطارشهری اهواز می داد،کار انجام می داد اما این روند در سال ۹۶ به صورت کامل تعطیل شد‌.

به گفته رسول جامعی بعد از کش و قوس های فراوان و تشکیل جلسات شورای سازمان و کمیته اقتصادی در سال ۹۶ و ۹۷ تصمیم گیری شد که پیمانکار ظرف یک هفته تا ۱۰ روز شروع به کار کند که این اتفاق رخ نداد.

آقای جامعی ادامه داد که در سال ۱۳۹۸ به پیمانکار اعلام شد اگر ظرف ۱۰ روز آینده کار را آغاز نکند، شهرداری نسبت به فسخ قرارداد اقدام خواهد کرد، که در نهایت در آذر ماه سال ۱۳۹۹ فسخ قرارداد ابلاغ شد.

او با اشاره اینکه کارشناسان فنی تمام مستندات فسخ را تایید کرده اند اما شرکت کیسون فسخ قرارداد را نپذیرفته و تاکنون کارگاه ها را تحویل نداده گفت: با توجه به اینکه کیسون کارگاه ها را تحویل نمی دهد هزینه های استهلاک طرح را پرداخت می کند.

طرح مترو اهواز بر چه اساسی نیاز سنجی شد؟

کار‌های حقوقی مترو اهواز به دانشکده حقوق دانشگاه شهید چمران اهواز سپرده شده که طی ۲ ماه مطالعات حقوقی انجام و در نیمه دوم بهمن ماه شکایت به دادگستری ارائه شد، تاکنون در این خصوص فقط ۲ جلسه دادگاه در ۹ اسفند ۱۴۰۰ و یکم اردیبهشت امسال با فاصله کم برگزار شده، اما پس از آن فرآیند دادرسی عادی شد.

در حال حاضر پرونده در گزارش ۳ نفره است و همچنین دادگستری نگران انعقاد تفاهم مجدد شهرداری با شرکت کیسون و پس از رای نهایی است که در این باره ۲ جلسه شورای سازمان به منظور بازگشت کیسون انجام شد؛ در حقیقت و علی رغم آنکه در ابتدا خواستار بازگشت کیسون به کار می‌شدند، اما پس از ارائه مستندات به این نتیجه رسیدند که فسخ قرارداد اقدام بسیار مناسبی بوده است.

وضعیت مترو اهواز پس از سال‌ها حالا منتظر رای دادگاه است و همه منتظرند که رای نهایی دادگاه در این خصوص چه خواهد بود، اگرچه نظر کمیته بررسی اجرای طرح مترو اهواز نیز در حال پیگیری است.

اما در اینجا یک پرسش اساسی و مهم ایجاد می‌شود که آیا طرح مترو اهواز از ابتدا به درستی نیاز سنجی شد یا خیر؟

مجدم معاون ترافیک شهرداری اهواز در پاسخ به این سوال که نیاز سنجی برای ایجاد مترو در شهر اهواز بر اساس چه مطالعاتی صورت پذیرفت گفت: این مسئله برای راه اندازی مترو بر اساس مطالعات جامع شهری اهواز و همزمان با تصویب طرح اولیه این طرح انجام گرفت.

مترو اهواز تونلی بی پایان

اما با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که هزینه ۶ هزار میلیارد تومانی برای مترو اهواز اگر که برای توسعه ناوگان اتوبوسرانی هزینه می‌شد، به مراتب بهتر بود.

آقای مجدم، اما معتقد است که عملیات اجرایی مترو اهواز در شرایطی آغاز شد که ۶۶۰ دستگاه اتوبوس در سطح شهر اهواز فعال بود و درآن سال‌ها دولت در زمینه تامین بودجه ناوگان حمل و نقل همگانی با شهرداری همکاری می‌کرد به همین خاطر بود که پروژه قطار شهری در آن زمان و شرایط موضوعیت پیدا می‌کرد.

اگرچه یک منبع آگاه که نخواست نامی از او فاش شود در این خصوص به ما گفته که مترو با توجه به جمیعت کم اهواز اصلا مناسب نبوده و اجرای آن بیشتر به دلیل «چشم و هم چشمی» نمایندگان وقت اهواز در مجلس رخ داد.

در هر حال اولویت مترو اهواز در ایتدا صدور رای از سوی دادگستری و در مرحله بعدی تعیین تکلیف برای ادامه این طرح است که آیا بهتر است هزینه ۲۵ هزار میلیاردی را با خرید اتوبوس و مکانیزه کردن ایستگاه‌ها برای گذران تابستان مردم صرف کرد؟ یا خرج طرحی شود که همچون تونلی ناپایان است.

گزارش از ساسان ناصری زاده