بعد از مدتی بازی با اعصاب متقاضیان شرکت در کنکور ۱۴۰۲ و تعلل‌های بحث‌برانگیز برای تعیین تکلیف آنچه که سال آینده باید بشود، سرانجام چهار تغییری که قرار است در کنکور اعمال شود رسانه‌ای شد، آن‌هم تغییراتی که حرف‌وحدیث پیرامون برخی‌شان زیاد است. در کنکور ۱۴۰۲ قرار است دروس عمومی حذف شود و دانش‌آموزان فقط برای دروس اختصاصی تست‌زنی کنند. همچنین قرار است تاثیر سوابق تحصیلی برای آن‌ها به‌صورت مثبت و منفی لحاظ شود به‌طوری‌که هرچقدر معدل سال آخر دبیرستان بهتر باشد نتیجه کنکور را بیشتر ارتقا می‌دهد و هرچقدر این سوابق ضعیف‌تر باشد کنکور بیشتر از تبعات منفی آن ضربه می‌بیند. البته از آنجا که تاثیر سوابق تحصیلی برای کنکور سال آینده ۴۰درصد است همچنان به نتیجه کنکور یک امید بزرگ ۶۰درصدی وجود دارد.

در کنار این دو تغییر، حذف زیرگروه‌ها و برگزاری دو بار در سال آزمون سراسری نیز دو تغییر مهمی است که از کنکور ۱۴۰۲ کلید می‌خورد که اولی به این معنی است که دیگر یک یا چند درس خاص در رشته‌های دانشگاهی تاثیر فوق‌العاده ندارند و دومی هم که یعنی دو بار آزمودن بخت خویش در هر سال. از میان این چهار تغییر، اما موضوع سوابق تحصیلی و تاثیر قطعی آن (هم مثبت و هم منفی) در کنکور از بقیه مهم‌تر و چالشی‌تر است، آن‌هم به دو علت مهم که به نحوه برگزاری امتحانات نهایی سال آخر دبیرستان و تفاوت فاحش کیفیت مدارس مربوط می‌شود.

امنیت امتحانات نهایی زیرسؤال است

تغییراتی که قرار است در کنکور سال آینده اعمال شود به‌ظاهر تغییراتی خوب و مطلوب است همان‌گونه که رضا نهضت، کارشناس مسائل آموزشی نیز تاکید کرد کلیت کار را خوب می‌داند و آن را قبول دارد. اما با نگاه دقیق‌تر و باخبر بودن از برخی پشت‌پرده‌هاست که انتقادات شروع می‌شود همان‌طور که رضا نهضت در گفتگو با ما دست بر نقاط ضعف و برخی روزنه‌های فسادزا گذاشت. این کارشناس می‌گوید: این‌که دروس عمومی از کنکور ۱۴۰۱ حذف می‌شود اتفاق خوبی است، چون به این ترتیب از یک‌سو تمرکز کنکوری‌ها بر دروس اختصاصی قرار می‌گیرد و از سوی دیگر به دروس عمومی در دبیرستان توجه می‌شود نه این‌که مثل حالا دروس عمومی، قربانی درس‌های تخصصی می‌شود و بسیاری از دانش‌آموزان به گرفتن نمره ۱۰ در این درس‌ها راضی‌اند.

رضا نهضت حتی به تاثیر منفی سوابق تحصیلی در کنکور نیز انتقاد ندارد و معتقد است هرکسی که در مدرسه بهتر درس خوانده و بیشتر تلاش کرده باید نتیجه کارش را در کنکور ببیند، ولی این کارشناس یک انتقاد جدی دارد که با نحوه برگزاری امتحانات نهایی مرتبط است. او البته مشکلات را به همه حوزه‌های امتحانی و همه مناطق کشور تعمیم نمی‌دهد، ولی حرف‌های قابل‌تاملی می‌زند: همه کسانی که معلمی کرده‌اند و در حوزه‌های امتحان نهایی حضور داشته‌اند، می‌دانند که به گونه‌های مختلف در این امتحانات، تقلب صورت می‌گیرد که بخش زیادی از آن توسط عوامل اجرایی حوزه‌ها رخ می‌دهد که شامل زدوبند برای تغییر نمره دانش‌آموزان است.

به گفته وی، همچنین در موارد متعددی دیده شده که دانش‌آموز، شخص دیگری را به‌جای خود به جلسه امتحان نهایی می‌فرستد و کسی نیز متعرض وی نمی‌شود. درعین‌حال در نحوه تصحیح برگه‌های امتحانی نیز مشکلات زیادی وجود دارد به‌طوری‌که به اذعان رضا نهضت، بار‌ها پیش‌آمده که بعد از تصحیح اوراق امتحانی، به سفارش مسئول حوزه، برگه‌ها در مرحله تجدید نظر با دست باز صحیح می‌شوند و نتایج حتی تا سه نمره جابه‌جا می‌شود. خلاصه این‌که این کارشناس معتقد است تا امتحانات نهایی در کشور به‌درستی اجرا نشود و حق‌ها به شیوه‌های مختلف ناحق نشود، کنکور نیز نمی‌تواند نتایج کاملا عادلانه‌ای داشته باشد.

عدالت آموزشی مختل است

اما دست‌بردن در نتایج امتحانات نهایی فقط بخشی از نگرانی کسانی است که اهل فن محسوب می‌شوند. این عده دغدغه عدالت آموزشی دارند و می‌گویند تا زمانی که کیفیت آموزش در مدارس به سطح نسبتا یکسانی نرسد، برگزاری کنکور براساس سوابق تحصیلی نیز آنچنان که باید ثمری ندارد.

علی بهشتی‌نیا، کارشناس مسائل آموزشی در زمره این افراد است دغدغه‌هایش را این‌چنین توضیح می‌دهد:عدالت آموزشی یعنی این‌که همه دانش‌آموزان در همه مدارس و مناطق کشور از سطح آموزشی یکسان و امکانات واحد استفاده کنند، اما سال‌هاست که عدالت آموزشی در کشورمان مخدوش است و درحالی‌که بخش زیادی از دانش‌آموزان کشور مخصوصا در مناطق محروم از حداقل‌های آموزشی بی‌بهره‌اند گروهی دیگر در مدارس غیردولتی، خاص و برند همه تمرکزشان را بر کنکور گذاشته‌اند. این در حالی است که میزان انگیزه و انرژی‌ای که برخی معلمان در مدارس دولتی و مناطق محروم می‌گذارند با تلاش معلمان در سایر مدارس قابل‌قیاس نیست. این کارشناس به همین علت باور دارد تا زمانی که عدالت آموزشی محقق نشود، حتی اگر تغییرات بیشتری در کنکور اعمال شود، چون آموزش در مدرسه، عدالت‌محور نیست، کنکور نیز نمی‌تواند عادلانه و بی‌حرف‌وحدیث باشد.

منبع: جام جم