این آزمون پرچالش در ۴۱۷ شهرستان و بخش و ۱۷ حوزه خارجی یعنی در مجموع در ۲ هزار و ۹۱۱ حوزه امتحانی داخلی و خارجی برگزار شد و ۱۲۴ هزار نفر نیز درگیر برگزاری این آزمون بودند که ۷۴ هزار نفر کارهای اجرایی را انجام دادند و بقیه عوامل حفاظتی بودند.

کنکور امسال متفاوت با کنکور سال‌های قبل بود، منهای تفاوت‌هایی که در برگزاری آزمون شاهدش بودیم، از لحظات اولیه برگزاری آزمون خبرها و شبهه‌هایی مبنی بر تقلب در این آزمون به گوش رسید، به گونه‌ای که حتی در لحظات اولیه برگزاری آزمون سوالات یکی از گروه‌های آزمایشی به صورت گسترده در شبکه‌های مجازی منتشر و شائبه تقلب را پررنگ‌تر کرد.

برعکس سال‌های گذشته، امسال رئیس سازمان سنجش آموزش کشور هم به صراحت آمارهایی از متخلفان و متقلبان آزمون‌ را اعلام کرد.

حاشیه‌های کنکور ۱۴۰۱ تا جایی پیش رفت که هیأت منتخبی برای تحقیق و بررسی ابعاد برخی شبهات مطرح شده در این آزمون به دستور رئیس جمهور تشکیل شد تا از ابعاد مختلف آن را بررسی کند که البته در نهایت هم صحت و سلامت برگزاری این آزمون در بخش‌های مختلف از طراحی سؤالات گرفته تا چاپ، قرنطینه، توزیع و دیگر مراحل فرایند اجرایی تایید شد.

برای گفت‌وگو درباره چندوچون برگزاری این کنکور پرحاشیه عصر یکی از روزهای گرم تابستان در وزارت علوم با علی شمسی‌پور مشاور وزیر و سرپرست حوزه وزارتی که سخنگوی وزارت علوم نیز هست به گفت‌وگو نشستیم.

در این نشست شمسی پور از روش‌های مختلف تقلب در کنکور ۱۴۰۱ گفت، از مدارسی که روش خاصی برای تقلب داشتند و داوطلبانی که امید به دست‌های نامرئی بسته بودند.

از حمل سوالات کنکور با نیروی‌های ویژه امنیتی و نظامی گفت و شبکه‌ها و باندهایی که قبل از برگزاری کنکور شناسایی و عوامل آن دستگیر شدند، از بیش از ۵۰۰ داوطلبی گفت که با تجهیزات ویژه تقلب آمده بودند و گرفتار شدند، تجهیزاتی که بعضی از آنها را باید با پنس از بدنشان جدا می‌کردند.

در این نشست شمسی پور حتی از شرایط خاص قرنطینه کنکور گفت، شرایطی که دوام آوردن در آن کار هر کسی نیست.

* همکاری دستگاه‌های امنیتی و وزارتخانه‌های مختلف برای برگزاری کنکور

کنکور امسال چه تفاوت‌هایی با کنکور سال‌های قبل داشت؟

شمسی پور: کنکور آزمونی ملی است به این مفهوم که چند ده میلیون نفر با آن درگیر می شوند، چند میلیون خانواده داوطلب در این آزمون درگیر هستند، از خود داوطلبان گرفته تا خانواده ها و حتی اقوامشان، دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مختلفی هم درگیر برگزاری این آزمون هستند. در برگزاری کنکور از وزارت نیرو گرفته تا راه‌آهن، هواپیمایی، پست، هلال احمر، نیروی انتظامی و اورژانس درگیرند. اهمیت برگزاری کنکور تا حدی بود که برای آن یک سازمان ملی به نام سازمان سنجش آموزش کشور تشکیل شده است.

این آزمون به قدری اهمیت دارد که در تمام مراحل آن سیستم‌های امنیتی کشور فعال هستند، شرایط قرنطینه این آزمون هم شرایط ویژه‌ای است، در قرنطینه این آزمون ۳۰ ـ ۴۰ نفر فعالیت دارند که حدود ۶ ماه در شرایط بسیار سخت کار می‌کنند. 

در کنکور امسال تغییراتی لحاظ شده بود، از نحوه برگزاری آزمون گرفته که تغییراتی داشت تا فعالیت پررنگ‌تر مباحث امنیتی تا کنکور سالم‌تری داشته باشیم.

 با این حال تخلفاتی صورت پذیرفت، حتی سوالات یکی از گروه‌های آزمایشی در اوایل برگزاری آزمون در فضای مجازی منتشر شد.

شمسی‌پور: تخلف زمانی رخ می‌دهد که پلمب سوالات در جلسه آزمون باز می‌شود، تا قبل از آن امکان تقلب یا دسترسی به سوالات به هیچ وجه وجود ندارد.

چرا اینقدر با اطمینان می‌گویید دسترسی به سوالات کنکور فقط در زمان آزمون مقدور است در حالی که این سوالات مراحلی همچون طراحی، چاپ و توزیع بین حوزه‌های امتحانی را طی می‌کنند؟

شمسی‌پور: برای اینکه شرایط ویژه‌ای برای حفاظت از سوالات کنکور درنظر گرفته شده است، این سوالات ۳ ـ ۴ ماه قبل از برگزاری آزمون نهایی و وارد قرنطینه برای تایپ، چاپ و صفحه آرایی و بسته‌بندی می‌شوند. محیط قرنطینه، محیط بسیار بسته‌ای است که هیچ چیزی از آن خارج نمی‌شود. حتی هوای مستقیم هم وارد قرنطینه کنکور نمی‌شود، هوا باید از ۵ تا ۷ لایه فیلتر سنگین عبور کند تا به قرنطینه برسد تا امکان نفوذ هیچ چیزی از داخل به خارج وجود نداشته باشد. امکان ورود مواد غذایی به داخل قرنطینه هست اما امکان خروج هیچ چیزی از آن وجود ندارد، حتی زباله‌ها هم از آن محیط خارج نمی‌شود.

تمام دفترچه‌های کنکور شخصی سازی شده‌ است، امسال به دلیل اینکه سه پاسخنامه طراحی شده و باید آنها با دفترچه‌ها لینک شوند، روند کار قرنطینه  چهار ماهه شد و با توجه به تغییراتی که صورت پذیرفت، حجم کار قرنطینه سه و نیم برابر شد.

 تمهیدات ویژه امسال برای برگزاری کنکور چه مواردی بود؟

شمسی پور: امسال چند اتفاق ویژه برای برگزاری کنکور افتاد، زمان اصلی تقلب، وقتی است که سوالات به دست داوطلبان می‌رسد، تا قبل از آن تاکید کردم که امکان دسترسی به سوالات وجود ندارد، هر سال این زمان حدود ۴ ساعت بود اما امسال با تدبیر سازمان سنجش آموزش کشور آزمون در سه مرحله دروس عمومی، تخصصی و ادامه دروس تخصصی تقسیم شد که در پایان هر مرحله دفترچه‌ها جمع آوری و دفترچه‌های جدید ارائه شد. یعنی زمان ۴ ساعته تقریبا به ۳ قسمت تقسیم شد که بر این اساس دیگر فرصتی برای تقلب نمی‌ماند.

 چرا؟

شمسی پور: روال تقلب به این صورت است که داوطلب از سوالات عکس می‌گیرد و سوالات را به خارج از فضای برگزاری آزمون ارسال می‌کند و سپس پاسخ‌ها را دریافت می‌کند و پاسخ‌های دریافت شده را در برگه پاسخنامه خود وارد می‌کند، زمان ۴ ساعته فرصت خوبی برای این کارها بود اما وقتی دفترچه مدت محدودی در اختیار داوطلب هست دیگر مجالی برای این رفت و بازگشت سوالات باقی نمی‌ماند. 

۱۲ شبکه بزرگ متخلف کنکور و بیش از ۵۰۰ داوطلب متخلف شناسایی شدند

 اقدامات دستگاه‌های امنیتی چه بود؟

شمسی پور: برای برگزاری کنکور شورایی با عنوان شورای سنجش و پذیرش ایجاد می‌شود که نماینده تمام دستگاه‌های امنیتی هم در این شورا حضور دارند، اقدامات امنیتی مختلفی در برگزاری آزمون انجام شد، تمام تلاش بر این بود که تقلبی صورت نپذیرد، به دلیل حساسیت این آزمون شبکه‌های مختلفی برای تقلب در این آزمون فعال می‌شوند، در این آزمون دستگاه‌های امنیتی شبکه‌ها را شناسایی کردند و  ۱۲ شبکه بزرگ هم کشف شد. بیش از ۵۰۰ داوطلب متخلف هم شناسایی شدند.

بیشتر تخلف‌ها در کدام آزمون و چه روزی بود؟

شمسی پور: در آزمون‌ روزهای چهارشنبه و پنج شنبه یک مورد تقلب داشتیم که بعد از شروع آزمون عکس سوالات را به بیرون فرستادند، سریع شناسایی و برخورد شد، اما آزمون روز جمعه که حساسیت بیشتری داشت و برای گروه علوم تجربی بود، شرایط ویژه‌تر بود و بیشترین تقلب و تخلف هم برای همین آزمون بود، در مجموع بیش از ۵۰۰ متخلف شناسایی شدند.

با توجه به حساسیت برگزاری کنکور، شبکه هایی برای تقلب شکل می‌گیرند، این شبکه‌ها از استرس و نگرانی و تقاضای زیاد داوطلبان برای رسیدن به رشته های پردرآمد سوءاستفاده می‌کنند و داوطلبان و خانواده‌های آنها را به سمت و سویی که نباید سوق می‌دهند، تعدادی از این شبکه‌ها هم فقط ادعای داشتن سوالات کنکور را می‌کنند و از داوطلبان پول‌های هنگفت می‌گیرند و در نهایت پس از گرفتن پول پنهان می‌شوند.

در کنکور ۱۴۰۱ قبل از برگزاری شبکه‌ها و باندهای تقلب شناسایی و اعمال قانون شدند، با بسیاری از خانواده هایی که گمان می‌رفت به دام این افراد خواهند افتاد هم از طریق سیستم‌های امنیتی صحبت شد، یک سری کارها را هم سازمان سنجش انجام داد که یکی از مهم ترین ها تغییرات نحوه برگزاری آزمون بود که توضیح دادم.

 تقلب فقط با خروج سوالات از آزمون صورت می‌پذیرفت یا روش‌های دیگری هم داشت؟

شمسی پور: امسال سازمان سنجش و وزارت علوم جلوی تمام راه‌های تقلب را گرفته بود،‌ برای همین هم این همه سروصدا بلند شد، یک راه تقلب هم این بود که سازمان سنجش را وادار کنند، دفترچه‌های شخصی سازی نشده را به تعدادی از داوطلبان بدهد. که جلوی این راه هم امسال بسته شد.

روش ویژه تعدادی از مدارس برای تقلب در کنکور

چطور؟

شمسی پور: بعضی از مدارس برای اینکه به صورت سازمان دهی شده تقلب کنند، دانش‌آموزان را در زمان مقرر ثبت نام نمی‌کردند، ۲ هفته مانده به برگزاری آزمون از سازمان سنجش درخواست ثبت‌نام می‌کردند، لذا سازمان مجبور می‌شد دفترچه‌هایی را برای آنها اختصاص دهد که شخصی‌سازی نشده بود و به همین دلیل هم این داوطلبان هر جایی که دوست داشتند می‌نشستند و به راحتی می‌توانستند تقلب کنند.

امسال خارج از زمان مقرر ثبت‌نام هیچ داوطلبی ثبت نام نشد، بودند افرادی که در جریان این تقلب نبودند و به هر دلیلی از ثبت نام جا مانده بودند اما آنها هم دیگر امکان ثبت نام نداشتند.

یعنی شما تاکید دارید که با این برنامه ریزی صورت پذیرفته امسال هیچ تقلبی در کنکور صورت نگرفته است؟

شمسی پو​ر: سازمان سنجش و وزارت علوم امسال چندین قدم از متقلبین و شبکه های تقلب جلوتر عمل کرد، سال آینده هم البته خیلی جلوتر از اینی که الان هست، خواهد بود.

 می توانیم پاک بودن کنکور را ردیابی کنیم

بالاخره این آزمون ملی و بخشی از اجرا مردمی است، وقتی بیش از ۲ هزار حوزه برگزاری کنکور داریم، چندین برابر کادر اجرایی هم فعالیت می‌کنند که مردم معمولی هستند و احتمال لغزش بین انسان ها هم همیشه هست و هیچ وقت این قضیه صفر نمی شود، اما می توانم ادعا کنم که کنکور امسال یکی از پاک ترین کنکورهایی بود که تا کنون برگزار شده است.

تا قبل از این طی سال‌های گذشته برخورد با متقلبان بعد از برگزاری کنکور بود اما الان قبل از آن است، به این مفهوم که به جای اینکه خانه را دزد بزند و ما دنبال دزد بگردیم، استحکامات خانه را تقویت کردیم. حملات زیادی اتفاق افتاد، افراد مختلف و شبکه های منسجمی تلاش کردند که به این سیستم خدشه وارد کنند اما استحکامات خوبی بود و این امکان به آنها داده نشد.

 مبارزه با تقلب همچنان ادامه دارد

از این به بعد هم مبارزه ادامه دارد، هم در بحث های فنی خودمان را ارتقاء می دهیم و هم سیستم های امنیتی در حال تلاش برای حذف شبکه های تقلب هستند. هم به خانواده‌ها و هم به داوطلبان توصیه می‌کنم به هیچ وجه به سمت تقلب در کنکور نروند، در شرایط عادی شاید یک سال کنکور را بد بدهند و پذیرش نشوند اما اگر تخلف کنند، نه تنها مهر تقلب می‌خورند بلکه تا ۵ سال هم از شرکت در کنکور محروم می‌شوند و عواقب بدی منتظرشان است.

منبع: فارس