سنگ کلیه زمانی تشکیل می‌شود که نمک و املاح در درون کلیه جمع می‌شوند. سنگ کلیه معمولا حاصل افزایش غلظت ادرار است که باعث می‌شود املاح کریستالی مانند کلسیم، اوریک اسید و اگزالات ژلاتینی شده و به هم بچسبند.

سنگ کلیه می‌تواند بر قسمت‌های مختلف سیستم ادراری از کلیه‌ها گرفته تا مثانه اثر بگذارد. علت‌های اصلی سنگ کلیه شامل سن، سبک زندگی، سابقه‌ی قبلی عوارض و بیماری‌ها و یا عوامل محیطی خصوصا فصلی می‌شوند.

باید بیشتر مراقب باشید، زیرا گرمای تند و شدید این فصل، احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد و علت آن نیز از دست دادن مایعات زیاد از طریق عرق و تجمع اوریک اسید در ادرار است. کلیه‌ها، سطح آب بدن را به‌واسطه‌ی غلیظ کردن ادرار حفظ می‌کنند و این باعث شکل‌گیری سنگ کلیه می‌شود؛ بنابراین همه افراد باید طی تابستان آب فراوان بنوشند و بدنشان را به خوبی آب‌رسانی کنند.

علل ایجاد سنگ کلیه در تابستان

دهیدراته شدن بدن در اثر گرمای هوا: عدم نوشیدن آب کافی و تعریق زیاد می‌تواند بدن را دهیدراته کرده و احتمال سنگ کلیه را افزایش دهد. خصوصا افرادی که در نواحی بسیار گرم یا خشک زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه‌اند.

افرادی که کلیه‌هایشان سنگ‌های اگزالات می‌سازد باید از مصرف سبزیجات برگ تیره و دیگر غذا‌های اگزالات‌دار مانند فلفل و آیس‌تی اجتناب کنند. قهوه، اسفناج، شکلات، سیب زمینی شیرین، چغندر، محصولات سویا و بادام‌زمینی حاوی اگزالات هستند.

سن: سنگ کلیه معمولا گروه سنی بالاتر را درگیر می‌کند که دلیل آن تجمع کلسیم است؛ اما عوامل دیگری از سبک زندگی مانند چاقی در افراد جوان، آمار سنگ کلیه را در این گروه سنی نیز افزایش داده است.

رژیم غذایی: مصرف زیاد قند و نمک و پروتئین می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را بیشتر کند. خصوصا مصرف نمک زیاد، کلیه‌ها را وادار می‌کند کلسیم بیشتری تصفیه کنند و این یعنی افزایش ریسک سنگ کلیه.

اضافه وزن و رژیم‌های غذایی خیلی کم‌کالری: هم وزن اضافی بدن و هم رژیم‌های لاغری خیلی سفت و سخت و کم‌کالری نیز می‌توانند سبب سنگ کلیه شوند.

بیماری‌های قبلی: برخی از بیماری‌ها و عمل‌های جراحی، ریسک سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند. اختلالات گوارشی مانند اسهال مزمن، بیماری التهابی روده یا عمل بای‌پس معده از این دست عوارض‌اند. این بیماری‌ها، فرایند گوارش را تغییر می‌دهند و بر جذب آب و کلسیم بدن اثر می‌گذارند. همچنین افرادی که مکررا به عفونت‌های ادراری دچار می‌شوند، پُرکاری غده پاراتیروئید دارند، به سیستین‌اوریا دچارند و یا اسیدوز توبولار کلیوی دارند، بسیار احتمال دارد که به سنگ کلیه دچار شوند.

برخی از مکمل‌ها و داروها: برخی از مکمل‌های غذایی مانند ویتامین C و برخی دارو‌ها مانند آنتی‌اسید‌های کلسیمی، ملین‌ها یا دارو‌های ضدافسردگی و ضدمیگرن نیز این ریسک را بالاتر می‌برند.

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه معمولا علامت قابل مشاهده خاصی ندارد، اما حرکت سنگ در کلیه‌ها یا وجود سنگ در میزنای یا لوله‌های ارتباط دهنده‌ی کلیه و مثانه می‌تواند در جریان ادرار اختلال ایجاد کرده و سبب تورم کلیه شود؛ بنابراین علائم اولیه شامل درد تیرکشنده در زیر دنده‌ها و پهلو می‌شود.

همچنین ممکن است فرد حین ادرار کردن احساس سوزش و درد کند.

دیگر علائم شامل ادرار زیاد و ادرار قرمز، قهوه‌ای و یا صورتی و کدر و بدبو می‌شود. اما درد شدید، خون در ادرار، مشکل در تخلیه ادرار، درد همراه با تب و لرز و تهوع نیازمند اقدام فوری پزشکی است.

چه باید کرد؟

همانطور که گفتیم علت اصلی سنگ کلیه، کم آبی بدن است. در روز‌های گرم تابستان خیلی از فعالیت‌ها را در بیرون از خانه انجام می‌دهیم و طبیعی است بدنمان آب و مایعات زیادی از طریق عرق از دست بدهد؛ بنابراین اولین کاری که باید بکنیم این است که بدن را خوب هیدراته کنیم، خصوصا اگر مستعد تشکیل سنگ کلیه هستیم. در طول روز و بین وعده‌های غذایی آب بنوشید. در زمان خواب حتما یک لیوان آب کنارتان بگذارید تا هر وقت تشنه یا بیدار شدید آب بنوشید.

غذا‌های پُرنمک مانند فست فود خیلی کمتر مصرف کنید.

روزانه یک وعده غذای بدون پروتئین بخورید. خوردن پروتئین‌های حیوانی، احتمال اسیدی شدن ادرار را افزایش می‌دهد.

افرادی که سابقه‌ی سنگ کلیه دارند بیشتر احتمال دارد باز هم دچار سنگ کلیه شوند. این افراد باید بیشتر مراقب باشند و در صورت نیاز داروی تجویز شده پزشک را مصرف کنند و از خوردن غذا‌های سنگ ساز بپرهیزند. مثلا افرادی که کلیه‌هایشان سنگ‌های اگزالات می‌سازد باید از مصرف سبزیجات برگ تیره و دیگر غذا‌های اگزالات‌دار مانند فلفل و آیس‌تی اجتناب کنند.

قهوه، اسفناج، شکلات، سیب زمینی شیرین، چغندر، محصولات سویا و بادام‌زمینی حاوی اگزالات هستند.

بزرگ‌ترین باور‌های اشتباه در مورد سنگ کلیه

کلسیم نخورید!

سنگ‌های کلیه معمولا کلسیمی و اگزالاتی هستند. برای همین زیاد می‌شنویم که افرادی که کلیه‌های سنگ‌ساز دارند باید کلسیم را از رژیم غذایی خود حذف کنند؛ اما عکس این مطلب درست است: رژیم غذایی کم کلسیم در واقع احتمال ابتلا به کلسیم را بیشتر می‌کند.

آب کرن‌بری یا زغال اخته بنوشید!

هر چند نوشیدن آب کرن‌بری به پیشگیری از عفونت‌های ادراری کمک می‌کند، اما هیچ اطلاعات علمی ثابت نکرده که روی سنگ کلیه اثری دارد.

درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه در بچه‌ها و بزرگسالان مشابه است. پزشک از شما می‌خواهد زیاد آب بنوشید. معمولا پزشکان فرصتی می‌دهند تا سنگ بدون عمل جراحی دفع شود.

ممکن است دارو‌هایی به شما داده شود تا ادرارتان کمتر اسیدی شود.

اگر سنگ خیلی بزرگ باشد یا جلوی جریان ادرار را گرفته باشد یا علامتی از عفونت وجود داشته باشد، باید سنگ کلیه از طریق جراحی خارج شود.

لیتوتریپسی یا سنگ‌شکن نیز یک روش غیرتهاجمی است که در آن با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا، سنگ به تکه‌هایی خرد شده و سپس به راحتی از طریق ادرار خارج می‌شود.

منبع: بهداشت نیوز