بحران آب در خوزستان مسئله ای است که تازگی ندارد. از دهه هشتاد  این بحران با وقوع پدیده خشکسالی شدت گرفته و  خوزستانی ها  را با تنش های آبی بی سابقه ای مواجه کرده است.

با توجه به تشدید و استمرار تنش آبی در خوزستان مسئولان و کارشناسان چاره‌  کار بحران را در تغییر منبع تأمین آب خوزستان از کارون به کرخه و در بلندمدت از کرخه به سد دز دریافتند؛ کاری که قرار شد در طرح آبرسانی غدیر عملیاتی شود.

طرح  آبرسانی غدیر یکی از اَبَر پروژه‌هایی است که در دولت نهم کلید خورد  و اکنون  دوران سیزدهمین دولت را سپری می‌کند.

این طرح به سه فاز تقسیم شد: فاز اول: آبرسانی از قیصریه تا آبادان و خرمشهر؛ فاز دوم: تأمین آب شرب شهر‌های اهواز، دشت آزادگان، هویزه و شادگان، فاز سوم: از ام‌الدبس تا آبگیر سد دز.

عملیات اجرایی پروژه ۲۶ آذر ۸۷ آغاز شد و قرار بود کل پروژه در پنج سال و تا پایان دولت دهم به بهره‌برداری برسد و آب شرب حدود پنج میلیون نفر را تأمین کند که علاوه بر آبرسانی به ۲۵ شهر و بیش از ۱۶۰۰ روستا، هدف دیگر این طرح جلوگیری از ورود پساب‌های شهری و صنعتی ۱۲ شهر و بیش از هزار و ۲۰۰ روستا به آب کرخه و کارون بود.

 سازمان آب و برق خوزستان بعنوان کارفرمای پروژه و قرارگاه خاتم الانبیاء بعنوان پیمانکار اصلی در این طرح فعالیت می‌کنند.

ابر پروژه‌ای که آب شرب نیمی از خوزستان را تامین می‌کند

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: ابر پروژه آبرسانی غدیر که از ۱۰ سال پیش در خوزستان آغاز شده است طی یک سال اول دولت سیزدهم با دستورات رییس جمهور و وزیر نیرو و نیز تزریق بودجه ویژه به این طرح شتاب زیادی گرفت و اکنون بخش عمده‌ای از این طرح آماده بهره برداری است.

عباس صدریان فر می‌گوید: در طرح غدیر سه چشم انداز  کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تعریف شده است که در راستای اجرای طرح میان مدت با دستور رییس جمهور و وزیر نیرو قرار شد آبرسانی به غرب و جنوب خوزستان با اولویت و سریعترین زمان ممکن انجام شود.

او گفت: از مهر ماه سال قبل کارشناسان و مدیران سازمان آب و برق برای تحقق وعده رییس جمهور به مردم خوزستان در زمینه تامین آب آشامیدنی مناسب  وارد عمل شدند و در ابتدا بازه زمانی سه ساله برای اجرای آن تعریف شد که خوشبختانه با تلاش‌های صورت گرفته این قسمت از طرح کمتر از یک سال محقق شد و در آستانه افتتاح قرار گرفته است.

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: با افتتاح این طرح آب رودخانه دز که آبی بسیار با کیفیت است به شبکه آبرسانی غرب خوزستان تزریق خواهد شد و سختی آب آشامیدنی مردم بعد از سال‌ها به زیر هزار میکروموس بر سانتیمتر خواهد رسید.

آقای صدریان فر گفت: تامین آب با دبی ۲۰ متر مکعب بر ثانیه برای افق ۲۵ ساله این طرح تعریف شد که با کار جهادی این سازمان این دبی که قرار بود ۲۵ سال آینده تامین شود از هم اکنون تامین شده است و مردم خوزستان ۲۵ سال  زودتر از موعد مقرر به آب مورد نیاز خود دست می یابند.

او می‌گوید: با توجه به هزینه بر بودن اجرای طرح انتقال آب دز به غرب استان در راستای اجرای طرح غدیر، همواره یک رویا برای کارکنان سازمان آب  و برق خوزستان محسوب می‌شد، ولی با دستور وحمایت‌های دولت و شخص رییس جمهور این رویا محقق شد.

اتصال ۱۸ شهر و ۴۹۵ روستا  به طرح آبرسانی غدیر

به گفته مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان، برای اجرای طرح میان مدت غدیر خوزستان سه طرح انتقال آب دز به شریان‌های اصلی غدیر، تقویت ایستگاه پمپاژ ام دبس و تقویت ایستگاه پمپاژ شهید رجایی در دستور کار قرار گرفت.

عباس صدریان فر گفت: قرارگاه خاتم به عنوان مجری، کوتاهترین مسیر‌ها را  طبق نقشه‌های کارشناسی انتخاب  کرد که خوشبختانه در این مدت کوتاه ۸۵ درصد پروژه انجام شد.

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان می‌گوید: شهرستان‌های اهواز، آبادان، خرمشهر، هویزه، سوسنگرد، دشت آزادگان، حمیدیه و شادگان به این طرح متصل هستند و همچنین در حال حاضر تقریبا ۱۸ شهر و ۴۹۵ روستا به طرح متصل شده اند بعضی از شهر‌ها می‌توانند از دو روش یعنی از طریق رودخانه و طرح غدیر تامین آب شوند و در زمینه انتقال آب اقدامات لازم در حال انجام است.

 آقای صدریان فر ادامه داد:  به  عنوان مثال  ۴۸ روستای هویزه، ۷۶ روستای دشت آزادگان، ۳۸ روستای حمیدیه، ۴۵ روستای آبادان همزمان با اتصال آب به مناطق شهری از این طرح بهره مند می‌شوند.

معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان نیز هدف طرح اصلی غدیر را تامین آب شرب ۵۲ درصد جمعیت استان خوزستان در افق ۱۴۲۵  عنوان کرد که شامل یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر خطوط لوله  از قطر ۴۰۰ تا قطر دو هزار و ۴۰۰ و ۲۴ متر مکعب تصفیه خانه در شهر‌های جامعه هدف و ۲۴ متر مکعب پیش تصفیه متمرکز و یک رشته تونل ۹.۲ کیلومتری احداث مجموعه آبگیر شامل برج، مغار و دستک‌ها و ۵۰۰ هزار متر مکعب مخزن و ایستگاه پمپاژ‌های مختلف عنوان کرد.

صابر علیدادی ادامه داد: این طرح از سال ۸۸ شروع شده و منبع آب کرخه است که منبع اصلی آب باید به دز متصل شود.

به گفته او، طرح اصلی و کلی غدیر تقریبا قبل از اجرای طرح میان مدت ۴۲ درصد پیشرفت فیزیکی داشت که اکنون پس از اجرای طرح میان مدت ۴۸ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است.

معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان گفت: در این طرح، ۶۰۰ کیلومتر خط انتقال ایجاد شده که همه خطوط دارای آب بوده و به بهره برداری رسیده است.

آقای علیدادی یکی از پیچیدگی‌های طرح غدیر را مطالعه، تامین و خرید کالا، اجرای مطالعات و برنامه‌ها و بهره بردای از خطوط بصورت همزمان عنوان کرد.

ارتقای کیفیت آب شرب خوزستان با انتقال منبع آب از کرخه به دز

 او گفت: در همه جای دنیا، ابتدا اعتبار طرح‌های توسعه مشخص می‌شود و سپس طرح در ۲ یا ۳ سال به بهره برداری می‌رسد، اما از ابتدای طرح غدیر به دلیل بزرگی آن اعتبار مناسب تزریق نشده است که مجبور شدیم آبرسانی به بخش‌هایی که  در استان با تنش آبی مواجه بودند، را با قید فوریت سریعتر انجام  دهیم و بخش‌های توسعه نیز در حال اجراست.

به گفته معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان، طرح اصلی  آبرسانی غدیر ۲۶ شهر و یک هزار و ۶۰۰ روستا  در خوزستان را تحت پوشش قرار می‌دهد و آب آشامیدنی آن‌ها را تامین می‌کند.

او هدف از انتقال منبع از کرخه به دز  را ارتقای کیفیت آب آشامیدنی  عنوان کرد و گفت:چون شوری آب دز (EC) ۵۰۰ میکروموس برسانتی متر است، اما کرخه یک هزار و ۵۰۰ میکروموس  بر سانتی متر است بنابراین باشوری (EC) آب پایین‌تر کیفیت آب بهتر می‌شود.

به گفته معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان، بهترین آب شرب  باکیفیت در خوزستان دز است که به درستی به آب شرب مردم اختصاص یافته است.

اهداف طرح میان مدت آبرسانی غدیر

اهداف طرح میان مدت از زبان آقای علیدادی به شرح زیر است؛  

۱- با بهره برداری از طرح میان مدت آبرسانی غدیر  آب شهر‌های اهواز، مناطق پایین دست و روستا‌های حاشیه کرخه از نظر کمی و کیفی افزایش می‌یابد.

۲_در حال حاضر ۱۰ مترمکعب برثانیه از ۲۴ مترمکعب بر ثانیه انتهای طرح در حال تامین است که با اجرای طرح میان مدت این ۱۰ مترمکعب  به ۲۰ متر مکعب بر ثانیه افزایش می‌یابد و این بدان معنی است که پتانسیل تامین آب در طرح غدیر ۲ برابر می‌شود که این کار بزرگی است.

 سه پروژه احداث ایستگاه پمپاژ w۲ شبکه آبیاری دز، خطوط انتقال از ایستگاه پمپاژ مذکور تا ایستگاه پمپاژ ام‌الدبس،  توسعه ایستگاه پمپاژ ام‌الدبس و احداث و توسعه ایستگاه پمپاژ شهید چمران در این طرح در مراحل پایانی تکمیل قرار دارند.

او می‌گوید: در این طرح همه روستا‌های و شهر‌هایی که اکنون به کرخه متصل هستند در طرح انتقال به دز متصل می‌شوند، تاسیسات کرخه همچنان در تامین آب و افت فشار  در روز‌های گرم  و  زمان‌هایی که مصرف حداکثر می‌شود، نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهند که این یکی از امتیاز‌های بزرگ این طرح است.

پیشرفت فیزیکی ۸۱  درصدی طرح میان مدت غدیر 

معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان گفت: در حوضه کرخه بحران آب و خشکسالی است و آب در رودخانه‌ها به حداقل رسیده، اما همه روستا‌ها به خطوط غدیر متصل می‌شوند و طرح غدیر خوزستان و کرخه را از خشکسالی نجات داده و آب شرب خوزستان را بیمه کرده است.

صابر علیدادی گفت: طرح میان مدت غدیر، اکنون ۸۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و مراحل پایانی خود را طی می‌کند و تا تابستان به بهره برداری می‌رسد.

او ادامه داد: پروژه‌های تغییر منبع آب در همه جای دنیا پروژه‌هایی زمان بر هستند که طبق اعلام مشاوران طرح زمان پروژه میان مدت ۳۶ ماه در نظر گرفته شده که از شهریورماه پارسال آغاز کردیم و در کمتر از ده ماه آن را به اتمام رساندیم  که رکورد مهندسی فو ق العاده در صنعت آب کشور در خوزستان رقم خورد.

معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان  اعتبار میان مدت  طرح آبرسانی غدیر را  هزار میلیارد تومان بصورت اسناد خزانه و اعتبار طرح  اصلی برای تکمیل   را ۲۵ هزار میلیارد تومان عنوان کرد.

آقای علیدادی گفت: این خط انتقال آب ظرفیتی بالغ بر ۲۴ مترمکعب در ثانیه دارد و ۵۲ درصد از جمعیت خوزستان با اجرای این طرح از آب سالم، پایدار و بدون تنش استفاده خواهند کرد که این نشان از اهمیت این طرح است.

او می‌گوید:  طرح میان مدت آبرسانی غدیر در سه جبهه کاری فعال است و با اجرای آن، کیفیت آب حدود ۵۰ درصد بهبود می‌یابد و دبی آب از ۱۰ متر مکعب به ۲۰ متر مکعب افزایش خواهد یافت.

صابر علیدادی گفت: طرح اصلی غدیر هنوز تا آبرسانی کامل به خوزستان ادامه دارد، اما طرح میان مدت تا قبل از پایان تابستان به اتمام  می‌رسد.

او گفت: با ظرفیت سازی انجام شده در طرح غدیر، ۲۰۰ روستا  در کمتر از یکسال به طرح آبرسانی غدیر وصل شده اند و ۲۰۰ روستا نیز در حال وصل شدن به غدیر هستند.

ویژگی های طرح غدیر

معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان  یکی از ویژگی‌های طرح غدیر را تمام ایرانی بودن کالا‌های مورد استفاده در اجرای آن عنوان کرد.

آقای علیدادی می‌گوید: یکی دیگر از ویژگی‌ها طرح غدیر در بخش تامین آب  انعطاف پذیری و تنوع  آن است. سال‌های سال اگر در حوضه کارون، کرخه و دز دچار تنش بودیم مصارف دچار مشکل می‌شد، اما ما در طرح غدیر کاری کردیم که از سه حوضه مختلف (کارون، کرخه و دز) آبگیری می‌شود بنابراین تهدیدخشکسالی در آب شرب را به فرصت تبدیل کردیم و کم پیش می‌آید که هر سه حوضه بصورت همزمان دچار تنش آبی و خشکسالی شوند.

به گفته او، خیلی از پروژه‌ها در زمان ساخت و احداث نمی‌توانند خدماتی ارائه کنند، اما  در طرح غدیر همزمان با کار ساخت و احداث،  تمامی پروژه‌ها در حال بهره برداری هستند.

به گفته معاون آبرسانی سازمان آب و برق خوزستان،  در طرح میان مدت پتانسیل همه ۲۶ شهر و یک هزار و ۶۰۰ روستا  دیده شده ، به این معنی که آب از بالادست تامین و در لوله‌های اصلی جاری است و در ادامه شرکت آب و فاضلاب باید وارد میدان شود.

سرانجام طرح آبرسانی غدیر نشان می‌دهد که با پیگیری و همکاری مسئولان استانی و کشوری، ارائه امکانات و اختصاص بودجه کافی  به پروژه‌های خاک خورده و از یاد رفته ای چون مترو، تقاطع شهید چمران می‌توان پایان خوشی را برای این طرح‌ها  رقم زد.

گزارش از حدیث ابراهیمی پور