۴۰ سال پیش بود که ایده اولیه راه‌اندازی قطار سریع السیر اصفهان - تهران شکل گرفت، طرحی که سال‌ها مسکوت ماند، اما در سال ۸۲ بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاد، هرچند عملی نشد.

چند بعد سال یعنی در زمان استقرار دولت دهم زمزمه‌های اجرای طرح قطار سریع‌السیر اصفهان- تهران باز هم به گوش رسید و اعلام شد این طرح در سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری می‌رسد، وعده‌ای که محقق نشد و پنج سال بعد زمانی که دولت یازدهم روی کار آمده بود، طرح مورد بازنگری قرار گرفت و این طرح در اسفند ۱۳۹۳ به دست حسن روحانی  بار دیگر کلنگ‌زنی شد.

کلنگ زنی رئیس جمهور هم این طرح را از بن بست خارج نکرد و قطار سریع السیر اصفهان- تهران در بلاتکلیفی ماند تا اینکه در خرداد سال ۱۴۰۰ خبر‌هایی مبنی بر توقف این طرح به گوش رسید، اما وزارت راه و شهرسازی و نمایندگان استان اصفهان اعلام کردند با توقف آن مخالف هستند.

زمین گیر شدن قطار سریع السیر در باتلاق مشکلات

عباس خطیبی، معاون ساخت و توسعه راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور خرداد ماه سال ۱۴۰۰ گفته بودطرح راه آهن سریع السیر تهران-قم-اصفهان منتفی نشده، سیاستی که وزارت راه و شهرسازی دنبال می‌کند سبک کردن بخشی‌هایی از این طرح است تا هزینه‌های احداث آن کاهش یابد.

علیرضا قاری‌قرآن، مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان هم درباره طرح قطار سریع‌السیر گفته بوداین طرح ملی است، ولی دچار مشکلات گذر زمان شده، این طرح سه بار تغییر کارفرمای داخلی و خارجی داشته و مشمول مسائل مختلف شده و هنوز هم نمی‌شود برای اتمام آن زمان تعیین کرد، ولی همه تلاش‌ها در مسیر تکمیل این طرح ملی است.

تعیین تکلیف طرح قطار سریع السیر اصفهان- قم- تهران بعد از ۱۶ سال

وزیر راه و شهرسازی اواخر خرداد در سفر هیئت دولت به اصفهان، از طرح قطار سریع السیر اصفهان- قم- تهران بازدید کرد و پس از آن به خبرنگاران گفت: مسائل فنی قطار سریع السیر اصفهان- قم- تهران تا دو- سه هفته آینده در وزارتخانه تعیین تکلیف می‌شود و آن دسته از مسائلی را هم که به خارج از وزارتخانه برمی‌گردد مثل سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی پیگیری کرده‌ایم.

او گفت: تلاش می‌کنیم در جلسه‌ای با حضور معاون اول رئیس جمهوری و دستگاه‌های مختلف دست اندر کار به تصمیم واحدی برسیم و با کمک رئیس جمهوری از این کار نو پشتیبانی جدی می‌کنیم.

آنطور که وزیر راه و شهرسازی می‌گفت: اقدامات مفصلی تاکنون در این طرح شده و کار هم در نوع خود جدید است و به نظر نمی‌رسد مخالفتی با ادامه جدی طرح تا بهره‌برداری کامل از آن وجود داشته باشد.

تا پایان امسال زیرسازی مسیر قم- اصفهان انجام خواهد شد

علیرضا صلواتی مجری طرح‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی در استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: طرح قطار سریع السیر اصفهان-تهران از سال ۱۳۸۵ با مشارکت قرارگاه خاتم الانبیاء آغاز شد، این طرح از سال ۱۳۹۱ متوقف شده بود، اما از ابتدای سال ۱۳۹۷ با حضور شش شرکت قرارگاه خاتم الانبیاء از سر گرفته شد.

طول کل مسیر قطار سریع السیر تهران- قم- اصفهان ۴۱۰ کیلومتر و طول مسیر قم- اصفهان ۲۴۵ کیلومتر است که به گفته او با همت قرارگاه خاتم‌الانبیاء و مشارکت چینی‌ها، با وجود شیوع کرونا و تحریم‌ها، از ۲۴۵ کیلومتر مسیر نقشه، ۱۵۰ کیلومتر به صورت کامل ابلاغ و طراحی مسیر به اتمام رسیده و تا پایان امسال زیرسازی مسیر اصفهان-قم تکمیل می‌شود.

وعده دولت سیزدهم برای تکمیل طرح قطار سریع السیر اصفهان-تهران

به گفته مجری طرح‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی در استان اصفهان، کنسرسیومی از صنایع و بخش خصوصی هزینه بهره برداری را تأمین می‌کنند و پیش بینی می‌شود طرح قطار سریع السیر را تا پایان دولت سیزدهم تحویل دهیم.

صلواتی می‌گوید: با وعده‌هایی که قرارگاه خاتم‌الانبیا، پیمانکاران چینی و شرکت راه‌آهن دادند امیدواریم تا پایان دولت سیزدهم، طرح قطار سریع‌السیر اصفهان-تهران به صورت کامل اجرایی شود.

او می‌گوید: به دلیل مشکلات دولت در زمینه بودجه، کنسرسیومی از صنایع و بخش خصوصی اعلام آمادگی کردند که همه هزینه‌های بهره‌برداری را تأمین کنند تا دیگر هزینه‌ای بابت بهره‌برداری به دولت تحمیل نشود.

اعتبار کل طرح حدود ۵۷ میلیارد یوآن است

مهدی طغیانی از نمایندگان مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، کل اعتبار طرح قطار سریع السیر را حدود ۵۷ میلیارد یوآن اعلام کرد و گفت: مجری طرح یکی از شرکت‌های دولتی چین و کارفرما وزارت راه و شهرسازی است؛ تاکنون برای اجرای این طرح ۴ میلیارد یوآن هزینه شده و تکمیل مرحله اول آن ۱۳.۶ میلیارد یوآن نیاز دارد.

او می‌گوید: البته کل ۵۷ میلیارد یوآن مربوط به بحث اجرایی نیست و هزینه‌های بیمه، کارفرمایی، مالیات و ... را نیز در برمی‌‎گیرد.

به گفته نماینده مردم اصفهان، هزینه خود طرح بین ۳۰ تا ۳۴ میلیارد یوآن است و یکی از دلایلی که کار گران تمام می‌شود، هزینه‌هاست و اگر این موارد حذف و به شکل ریالی پرداخت شود، طرح از نظر ارزی سبک خواهد شد و مجبور به پرداخت اقساط وام به چینی‌ها نیستیم.

توجه ویژه دولت سیزدهم به طرح قطار سریع السیر

سید میعاد صالحی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه‌آهن می‌گوید: از چهار میلیارد یوآن که در این طرح هزینه شده حدود ۱.۵ میلیارد یوآن مربوط به هشت ماه اخیر است که نشان می‌دهد دولت سیزدهم به تکمیل طرح توجه جدی دارد.

به گفته او دولت باید تصمیم بگیرد تا این طرح به صورت کامل اجرا شود؛ اگر فقط مبلغی اختصاص داده شود، اما به سرانجام نرسد زیرساختی که آماده شده از بین می‌رود.

مدیرعامل راه آهن کشور می‌گوید: با توجه به اینکه اواخر مهر پارسال، شورای اقتصاد سقفی برای چهار میلیارد یوآن در نظر گرفت و طی هشت ماه گذشته ۱.۵ میلیارد یوآن مصرف شده، عملاً به آن سقف رسیدیم و نیازمند همراهی شرکت‌های دانش بنیان در برخی زمینه‌های مربوط به اجرای طرح هستیم.

۳۰ درصد طرح قابلیت بومی سازی دارد

مجری طرح‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی در استان اصفهان می‌گوید: با توجه به اینکه قرار است سرعت بالای ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت را با این قطار تجربه کنیم، پیشنهاد ما استفاده از اسلب ترک است، در صورتی که اسلب ترک اجرایی شود قطار با سرعت ۴۰۰ کیلومتر و بیشتر هم راه اندازی می‌شود.

به گفته صلواتی، وزارت راه‌وشهرسازی و سازمان ملی زمین و مسکن، ۱۷۵هکتار زمین به کارگاه تولید مصالح مجاور شهر قم تخصیص دادند تا بتوانیم کارگاه جوش ریل و تولید ابنیه بتنی را دایر کنیم.

آنطور که او می‌گوید براساس آخرین صحبت‌هایی که با شرکت‌های دانش‌بنیان داشتیم، حدود ۳۰ درصد از طرح قابلیت بومی‌سازی دارد که به همت دانش‌بنیان‌ها اجرا خواهد شد.

ورود فناوری قطار‌های سریع السیر به کشور

مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران معتقد است  طرح قطار سریع‌السیر اصفهان- تهران می‌تواند به بومی‌سازی و نفوذ فناوری کمک کند.

به گفته صالحی، موضع و اولویت راه آهن جمهوری اسلامی ایران نفوذ فناوری و حرکت به سمت فناوری‌های پیشرفته و عبور از فناوری متوسط و پایین است.

نماینده مردم اصفهان هم در این باره می‌گوید: مهم‌ترین موضوعی که در طرح قطار سریع‌السیر مطرح است، بحث انتقال فناوری و ایجاد زیرساخت‌های آن در کشور است، اکنون فناوری ساخت ریل‌های قدیمی را داریم و اگر تأمین مالی صورت گیرد برای بهره گیری از فناور‌های نوین مشکلی نیست.

به گفته طغیانی، ورود فناوری‌های نوین به ما کمک می‌کند که قطار‌های سریع‌السیر را خودمان توسعه دهیم.

تا ۶ ماه آینده همه معارض‌های طرح برطرف می‌شود

مجری طرح‌های زیربنایی وزارت راه و شهرسازی در استان اصفهان می‌گوید: طی دو سال گذشته، ۳۱۲ معارض در زمینه تأسیسات برق، آب، لوله نفت و ملکی داشتیم که تاکنون ۲۵۴ مورد آن برطرف شده، اما حدود ۷۰ مورد باقی مانده؛ به هر حال طی شش ماه آینده همه معارض‌های طرح برطرف خواهد شد.

به گفته صلواتی، ۸۵ درصد مسیر به صورت کلی تملک شده و فقط ۱۵ درصد باقی‌مانده از سمت اصفهان اجرایی نشده که به دلیل مشکلات در شاهین‌شهر و دولت‌آباد بوده است.

قطار سریع السیر اصفهان- تهران چتری برای تحول علمی و گردشگری

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از مدل‌های قطار سریع‌السیر مدل چتری است که یک ستون فقرات دارد، در این مدل مسیر تهران-اصفهان ستون فقرات چتر است و قطار از تهران به سمت مشهد و تبریز و از اصفهان به سمت شیراز و بوشهر و بندرعباس خواهد رفت و اهمیت اصفهان در این طرح از این جهت است که قرار است جنوب را به شمال متصل کند.

طغیانی خط سریع‌السیراصفهان تهران را از ۲ جهت قابل اهمیت می‌داند: یکی اینکه این طرح نیروی انسانی تحصیل‌کرده و مؤثر ما را به بازار تهران متصل می‌کند و این اتفاق در حوزه‌های مختلف از جمله دانش‌بنیان‌ها تحول ایجاد خواهد کرد؛ دوم اینکه شهر تاریخی و گردشگری اصفهان را به بازار حدود ۱۵ میلیون نفری تهران و کرج متصل می‌کند و می‌توانیم در اواخر هر هفته گردشگر داشته باشیم؛ ضمن اینکه همایش‌ها، نشست‌ها و رویداد‌های مختلف در اصفهان برگزار شود.

او معتقد است گردشگری و دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد آینده اصفهان که مبتنی بر سند آمایش سرزمین است، نقش مهمی دارد و تحقق آن با اجرای این طرح تسهیل خواهد شد.

اجازه جابجایی یا توقف طرح قطار سریع السیر را نمی‌دهیم

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: طرح در دوره وزارت آقای اسلامی به اینگونه تعریف شده بود که مسیر قم-اصفهان به‌طور کامل سریع‌السیر و مسیر قم-تهران همان خط فعلی یعنی خط برقی باشد و با حداقل سرعت ۳۰۰ کیلومتر مسیر را طی کند، اما زمانی که فناوری منتقل شد توانستیم مسیر قم-تهران را نیز با سرعت بالاتری اجرا کنیم.

به گفته طغیانی، چند بار طرح رفت و برگشت داشته؛ ابتدا کافرما، شرکت ساخت بوده و بعد در دوره آقای آخوندی به راه‌آهن منتقل شده و در دوران وزارت آقای اسلامی بار دیگر به شرکت زیرساخت منتقل شده است.

او می‌گوید: در دوره آقای اسلامی اسناد تغییر نکرده، اما مجری، شرکت زیرساخت بوده و اکنون به علت عدم تغییر اسناد، راه‌آهن بر این نظر است که طرح برای قم-تهران اجرا شود و هزینه‌های انجام شده قم-اصفهان رهاسازی شود که از نظرمان این موضوع منطقی و شدنی نیست.

نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: تلاش می‌کنیم تا کار متوقف نشود و مسیر خود را ادامه دهد و مابقی نیاز ارزی نیز تخصیص پیدا کند تا بهره‎برداری از آن را در همین دولت شاهد باشیم؛ این طرح از طرح‌های اصلی و زیرساختی اصفهان است و به هیچ وجه نباید اجازه دهیم که متوقف یا جابجا شود.

بهره‌برداری از قطار سریع السیر اصفهان - قم - تهران، نخستین قطار سریع‌السیر کشور در مسیری به طول ۴۰۹ کیلومتر و با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت روی ریل می‌رودو زمان سفر به تهران از ۶ ساعت به دقیقه۱۰۰ کاهش می‌یابد.

بر اساس آمار، یکی از مزیت‌های این طرح امکان جابجایی حدود ۱۶ میلیون مسافر در سال است.

به نظر می‌رسد بعد از سال‌ها بلاتکلیفی و کش و قوس در دولت‌های مختلف، دولت سیزدهم برای توسعه ناوگان ریلی کشور و ورود فناوری قطار سریع‌السیر، عزم جدی دارد و امید می‌رود طرحی که حدود ۱۶ سال است، در پیچ و خم‌های مختلف گرفتار شده، هم به ثمر برسد و هم سرآغازی برای اجرای شبکه ریلی قطار سریع‌السیر در سراسر کشور باشد. باید منتظر ماند و دید این وعده در سال ۱۴۰۴ عملی شده است؟

گزارش از سولماز محمدی