عفونت با آبله میمون در میان میمون ها و اولین مورد انسانی در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو ثبت شد. از آن زمان، این بیماری به بسیاری از کشور‌های دیگر در آفریقای مرکزی و غربی گسترش یافته و میزان مرگ و میر ناشی از عفونت‌های ویروسی اغلب بین ۱ ٪ برای سویه غرب آفریقا و ۱۰ ٪ برای سویه کنگو متغیر است.

اگرچه سازمان بهداشت جهانی ترس از تکرار سناریوی همه‌گیری کووید ۱۹ را رد کرده است؛ اما در این زمینه بر اهمیت تشخیص زودهنگام عفونت ها، انجام اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه لازم و تایید اثربخشی اثبات شده واکسن آبله در کاهش علائم و گسترش عفونت آبله میمون تاکید کرده است.

تاثیرات متعدد
گسترش اپیدمی‌ها به طور کلی منجر به موجی از ترس فردی و جمعی می‌شود که به نوبه خود بر الگو‌های تفکر و واکنش افراد و گروه‌ها به آن اپیدمی‌ها تاثیر می‌گذارد که بر سلامت روانی و رفتار‌های عمومی آن‌ها در پرتوی همه گیری منعکس می‌شود. همان طور که جوسلین راد، نویسنده رساله «دینامیک ادراک خطر در پرتو یک بیماری همه گیر» می‌گوید: «آن چه اپیدمیولوژیست‌های اولیه در قرن نوزدهم به آن اشاره کرده اند بین تعداد مرگ و میر و ترس ناشی از بیماری‌های جدیدی که به صورت دوره‌ای ظاهر می‌شوند، تناسبی وجود ندارد. این بیماری‌ها به هر صورت نگرانی‌های زیادی را ایجاد می‌کنند حتی اگر تعداد مرگ و میر قربانیان آن کم باشد.»

بر این اساس می‌توان به برجسته‌ترین پدیده‌ها و چالش‌هایی که جوامع را به شدت متاثر می‌کنند، پرداخت. به گونه‌ای که افراد و گروه ها، شکل گیری الگو‌های رفتاری خود را در پرتوی شیوع اپیدمی‌ها و بیماری‌ها به شرح زیر کنترل می‌کنند:

۱- اطلاعات گمراه کننده: این اطلاعات در نتیجه دلایل متعددی به دست می‌آیند که شاید مهمترین آن‌ها عدم دقت و شفافیت در گردش اطلاعات موجود در خصوص اپیدمی‌ها در ابتدای پیدایش و گسترش آن‌ها باشد.

این شایعات به نوبه خود باعث افزایش عدم اطمینان افراد می‌شوند که ناشی از فراوانی اطلاعات، همپوشانی و تضاد آن ها است که مجالی برای تعیین اطلاعات صحیح یا دستورالعمل‌هایی که باید به آن ها باور داشت و عمل کرد، به خصوص در عصر حاضر نمی‌دهد.

۲- پیامد‌های اقتصادی: مطالعه‌ای که توسط کمیته خطرات جهانی در سال ۲۰۱۶ انجام شد، ثابت کرد که بیماری‌های همه گیر در طول قرن بیست و یکم بیش از ۶ تریلیون دلار برای اقتصاد جهانی هزینه خواهند داشت. شاید آن چیزی که به عمومی‌ترین ترس از شیوع عفونت آبله میمون دامن می‌زند، همزمانی آن با وخامت اوضاع اقتصادی جهانی به دلیل همه گیری کووید ۱۹ است که بیش از دو سال طول کشیده و بحران جنگ روسیه و اوکراین، که اخیرا فوران کرده است.

پیامد‌ها و چالش‌های دوره‌های همه‌گیری به سایه انداختن بر مهم‌ترین محرک‌های رشد اقتصادی در جهان، در نتیجه اعمال محدودیت‌ها بر تجارت، گردشگری و به طور کلی جابه جایی، به دلیل ترس از انتقال و گسترش عفونت در یک منطقه گسترش می‌یابد. اپیدمی‌ها در مقیاس بزرگتر، چه بین کشور‌ها و چه در داخل خود کشور، طبیعتاً منجر به از دست رفتن بخش عمده و اساسی از منابع درآمد ملی می‌شود که به درآمد‌های سفر‌های هوایی، دریایی و زمینی بستگی دارد.

۳- عدم اعتماد به نهاد‌های دولتی: عامل اعتماد به نهاد‌های دولتی به ویژه سلامت با توجه به زمان بروز بیماری‌ها و اپیدمی ها، میزان ترس و وحشت افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر چه دولت بتواند اطلاعات و داده‌های لازم و دقیق در مورد اپیدمی، علل شیوع و راه‌های پیشگیری از آن و همچنین ارائه کلیه خدمات بهداشتی و ابزار‌های موجود برای درمان مانند داروها، بیمارستان‌ها و واکسن‌ها، ارائه کند، مردم احساس امنیت و اطمینان بیشتری نسبت به توانایی‌های دولت برای مقابله با همه‌گیری و محدود کردن شیوع آن خواهند داشت.

۴- قرنطینه و انزوای اجتماعی: بر اساس نظریه «تله هابز»، ترس در بین انسان‌ها بر اثر ترس انباشته می‌شود. بنابراین فرد ترسو به دنبال دفاع از خود با مسلح کردن، سوق دادن دیگری که از اسلحه می‌ترسد به سمت تسلیح بیشتر و ... است. تا زمانی که همه دشمن هم شوند و این همان چیزی است که در زمان همه گیری‌ها و بیماری‌ها تجسم می‌یابد. همان طور که الگو‌های روابط بین افراد تغییر می‌کند و همه از انتقال عفونت بین یکدیگر می‌ترسند، بنابراین شروع به اتخاذ اقدامات پیشگیرانه می‌کنند.

۵- ایجاد مناطق شیوع عفونت: با افزایش سرعت تجارت، گردشگری، مهاجرت و پناهندگی در سطح جهانی به طور قابل توجهی در دهه‌های اخیر، انتقال و گسترش بیماری‌ها در مقیاس وسیع بین کشور‌ها و قاره‌های سراسر جهان امری بدیهی است. اگرچه عفونت آبله میمون ده‌ها سال است که در آفریقا بومی بوده، با چند مورد در خارج از این قاره، اما خیلی زود از طریق مسافرت و حمل و نقل بیشتر گسترش یافته که منجر به شروع مقابله با این عفونت در حالت ترس و وحشت در کشور‌هایی شد که خود را از آن دور می‌دانستند.

در خاتمه، با در نظر گرفتن وسعت چالش‌ها و تهدیدات ناشی از بیماری‌های همه گیر برای سلامت روانی افراد و تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن‌ها و با توجه به مظاهر جهانی شدن و در نتیجه انتقال سریع آن بیماری‌ها و اپیدمی‌ها در سراسر جهان، ایجاد سیستمی جامع برای تبادل اطلاعات و داده‌ها به صورت شفاف و جامع که به تصمیم گیرندگان اجازه می‌دهد تا به سرعت سیاست‌ها و اقدامات لازم را برای مقابله با اپیدمی‌ها اتخاذ کنند، امری ضروری است. این سیستم باید به گونه‌ای باشد که باعث افزایش اعتماد و امنیت در بین افراد شده و از گسترش وضعیت ترس و وحشتی که مردم و دولت‌های آن‌ها را مبتلا می‌کند جلوگیری کند.

منبع: الاهرام