طالقان به لحاظ وجود آثار تاریخی و طبیعی غنی است و قله‌های مرتفع و دریاچه سد طالقان، رودخانه شاهرود شاخص آثار طبیعی آن هستند و آثار تاریخی آن شامل مقبره و امامزاده، زیارتگاه و مکان مقدس، ۳۳ تپه باستانی و تاریخی، ۲۰ باب حمام تاریخی، ۵ دهانه غار طبیعی و تاریخی، ۲ خانه تاریخی، چهار گورستان تاریخی، چهار آبشار و یک کتیبه سنگی است.

طالقان منطقه ییلاقی و صعب‌العبور برای مردم آن دوران پیش از تاریخ تا قبل از عصر آهن بوده است و اگر هم در این دوران یعنی تا پیش از عصر آهن استقراری وجود داشته به صورت کوچ نشینی یا فصلی بوده که با شروع عصر آهن طالاقان وارد فاز جدیدی از تاریخ خود شده است.

گویش های طالقان به دو گویش تاتی طالقانی و طبری طالقانی تقسیم می‌شود و همگونی گویش در مناطق طالقان گیلان، مازندران، تالش و کلاً ارتفاعات جنوبی سلسله جبال البرز واقعیتی غیر قابل انکار است.

به گفته یکی از البرز پژوهان البرزی، پیوستگی های جغرافیایی و شباهت های محیطی سبب شده جغرافی دانان و نویسندگان در گذشته بیشتر به پیوند طالقان با منطقه دیلم و طبرستان در نوشته های خود اشاره کند.این موضوع همچنین سبب تقویت فرضیه مشترک نژادی و پیوستگی قومی طالقان با دیلمان، گیل ها، تو پوری ها و نهایتاً آماردها می شد به طوری که بررسی دقیق فرهنگ شناختی و خرده فرهنگ های محلی در منطقه طالقان و مقایسه آن با منطقه مازندران گیلان موجب درک تاریخ مشترک این مناطق خواهد بود.

در مجموع ۱۱۲ جاذبه تاریخی، فرهنگی و طبیعی در شهرستان طالقان شناسایی شده که ۶۷ اثر آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.