درست دو روز مانده به شروع آبان ۸۲ مذاکرات هسته‌ای ایران با سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در مجموعه سعد آباد تهران شروع شد که در آن ایران حاضر به پذیرش چند توافق‌نامه شد تا به تدریج فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم در کشور را به حالت تعلیق درآورد.

مذاکراتی که تاکنون بیش از ۱۸ سال است که طول کشیده و پیچیده‌ترین و طولانی‌ترین مذاکرات تاریخ لقب گرفته است؛ پیچیدگی و تطویلی که البته عادی نیست.

گفتگوهای هسته‌ای ایران و اروپا در سعدآباد تهران

توافق سعدآباد، توافقاتی مثل بروکسل و سپس پاریس را به دنبال خود داشت تا به موجب آن ایران با اقداماتی داوطلبانه در جهت اعتمادسازی و نه به عنوان یک تعهد یا حتی الزام  قانونی  پذیرفت که همه فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی خود را مثل ساخت، تولید، نصب، آزمایش، سرهم‌بندی و راه‌اندازی سانتریفیوژ‌های گازی متوقف کند تا  اتحادیه اروپا نیز با اعطای امتیازاتی اقتصادی اقدام به عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی کند.

چانه زنی و گفتگو بر سر برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران با اضافه شدن طرف‌های دیگر یعنی چین، روسیه و آمریکا طی سال‌های بعد از توافق پاریس در شهر‌هایی مثل ژنو و نیویورک ادامه داشت تا برنامه جامع اقدام مشترک مشهور به برجام و به دنبال تفاهم لوزان در روز سه‌شنبه ۲۳ تیر ۹۴ بین ایران و گروه ۱+۵ منعقد و طی این توافق ایران در قبال لغو تحریم‌ها متعهد به پذیرش محدودیت‌هایی در بخش‌های فنی و هسته‌ای تاسیسات هسته‌ای شود.

وزرای خارجه کشورهای طرف گفتگو در لحظه اعلام توافق برجام 

 سه سال بعد، اما با اقدام دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۹۷ آمریکا به صورت یکجانبه آمریکا از برجام خارج می‌شود.

پس از اعلام خروج یکطرفه آمریکا از برجام، حجت‌الاسلام حسن روحانی در گفتگوی زنده تلویزیونی با مردم با اشاره به ادامه رایزنی ایران با متحدان خود و سایر طرف‌های برجام گفت که «ایران چند هفته صبر خواهد کرد و درمقابل خروج یکطرفه آمریکا اقدام به کاهش گام به گام تعهدات خود ذیل برجام خواهد کرد.

 با این وجود ایران تا یک سال به طرف اروپایی فرصت داد تا شرایط برجام را به روز اول خود بازگرداند که با پایان یافتن این مهلت نیز شورای عالی امنیت ملی کشور ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ و یک سال پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد ایران براساس بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام، اجرای برخی اقدامات در چارچوب این تهعدنامه را متوقف می‌کند.

گفتگو حجت‌الاسلام روحانی در شب خروج آمریکا از برجام با مردم

این روند ادامه داشت تا اینکه شبانگاه ۱۵ دی ۱۳۹۸ ایران طی بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد. مطابق این بیانیه، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و در گام پنجم کاهش تعهدات، آخرین مورد از محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفوژها» را نیز کنار می‌گذارد.

از آن سال تا به الان ایران مذاکرات هسته‌ای را با ۱+۴، با رویکرد لغو تحریم‌ها ادامه داده و هیات‌های مذاکره کننده تهران و واشنگتن در همکاری با اتحادیه اروپا نقطه نظرات یکدیگر را به هم منتقل می‌کنند.

مذاکرات وین از ۲۰ اسفند پارسال با اعلام مسئول سیاست خارجی

 اتحادیه اروپا متوقف شده است

حالا پس از گذشت هفت دور از مذاکرات لغو تحریم‌ها، دور هشتم گفتگو‌ها از بیست اسفند تاکنون نزدیک به سه ماهی می‌شود که مذاکرات لغو تحریم‌ها به میزبانی اتریش بر سر برخی مسائل باقی مانده تا اطلاع ثانوی متوقف شده است.

درحالی که طرف‌های مذاکرات عنوان می‌کنند متن توافق آماده شده و امضای آن منتظر تصمیم سیاسی طرف ایرانی و آمریکایی است به گفته مسئولین مرتبط با پرونده مذاکرات کشورمان و کشور‌های ۱+۴، اعلام توافق تنها منوط به اخذ تضمین‌های لازم از آمریکا در جهت انتفاع اقتصادی مردم ایران است.

تهران، آمریکا را مسبب وضع فعلی دانسته و باور دارد اگر آمریکا بیش از این معطل نمی‌کرد همین الان توافق انجام می‌شد؛ در مقابل واشنگتن هم ایران را به درخواست‌های حداکثری در مذاکرات لغو تحریم‌ها متهم می‌کند.

وزارت خارجه کشورمان اعلام کرده اگر آمریکا حقوق ملت ایران را بازگرداند

مانعی برای توافق نمی‌بیند

هیات مذاکره کننده آمریکایی‌ در طول مذاکرات وین هنوز نپذیرفته که اگر می‌خواهد به مذاکرات بازگردد باید تحریم‌ها را در چارچوب برجام لغو کند؛ همچنین واشنگتن باید بعد از لغو تحریم‌ها در مرحله راستی آزمایی قرار گرفته و تضمین بدهد که بار دیگر از توافق با ایران خارج نخواهد شد.

اما آمریکا تاکنون در عمل نه تنها هیچ یک از ابتکارات ایران در گفتگوهای وین را نپذیرفته بلکه در عوض آن مذاکرات را به شرط‌ های زیادی مثل مسائل منطقه‌ای، موشکی و حقوق بشری گره زده است.

به همین جهت رهبر انقلاب بارها خطاب به مردم و مسئولین نسبت به اعتماد نکردن به تعهدات آمریکا هشدار دادند و مواردی از نقض عهدهای این کشور مستکبر را یادآور شدند.

در رابطه‌ با عدم پایبندی آمریکا به معاهدات بین‌المللی و نقض عهد این کشور، نمونه‌های بسیاری در تاریخ وجود دارد.

بخشی از بدعهدی‌ها در قبال جمهوری اسلامی ایران و بخش دیگر در قبال سایر کشورها بوده است؛ کودتای ۲۸ مرداد، بی توجهی به مفاد توافق الجزایر ۱۹۸۱ بین ایران و آمریکا، اتخاذ رویکردی خصمانه و تشدید تحریم های تجاری از سوی آمریکا در طول سال های جنگ تحمیلی حتی پس از پایان آن و البته خروج یکجانبه از برجام بخشی از خلف وعده‌های آمریکا هستند.

تاریخ نشان داده آمریکا تا جایی که خطری منافع آن را تهدید نکند به معاهدات بین‌المللی پایبند است

 آنگونه که تاریخ نشان داده نکته‌ی کانونی همه‌ی موضوعات مربوط به نقض عهد این است که ایالات ‌متحده تا جایی خودش را متعهد به معاهدات بین‌المللی می‌داند که منافع این کشور را به شکل یک‌جانبه تأمین شود.

اگر معاهده یا یک تعهد بین‌المللی برای آمریکا مخاطره‌ای داشته باشد خودش را متعهد نمی‌داند و از انجام آن سرباز خواهد زد.

بیشتر بخوانید:

• آمریکا چه چیزهایی از جیب ایران برداشته است؟
• آمریکا باید چه کسانی را به ایران بازگرداند؟
• ایران - آژانس؛ از تجربه یک تعامل تا تلاش برای حل اختلاف
• کُمایِ پاله کوبورگ

در عین حال باتوجه به اینکه طبق قواعد بین‌المللی این کشور‌ها و حاکمیت‌ها هستند که با یکدیگر معاهدات را نهایی می‌کنند نه دولت‌ها می‌توان بحث اخذ تضمین‌های لازم از آمریکا را اصلی‌ترین خواسته ایران از مذاکرات وین دانست تا دیگر هر دولتی در آمریکا با تمام شدن عمر دولت جو بایدن نتواند به راحتی آنچه ترامپ انجام داد، اقدام کند و باعث تطویل ۱۸ ساله یک مذاکره شود.