شاید برخی مواقع نان مود نیاز را از نزدیکترین نانوایی به خانه نگیریم هرچند مسافت زیاد بریم و جاهایی که نان خوب پخت می کنند  نان بگیریم.

شاید شما هم دیده باشید در سطح شهر برخی نانوایی‌ها نان پخت می کنند و روی هم انباشته میشه اما مشتری نداره و بعضی نانوا هم باید همیشه با صف های طولانی مشتریان روبه رو باشند و نانشان روی پیشخوان نمی ماند در شهر همدان در محله قدیمی جولان خیابان خاکی چهار پنج تا لواشی هست که در بین آنها فقط یک نانوایی که نانش رو پیشخوان نمی افته و مشتریان با عجله و داغ داغ جمع می کنند .

یک ساعت مانده بود به افطار رفتم نانوایی سرکوچه دیدم آقای حمیدی همسایه با یک نفر دیگر در خصوص کیفیت نان صحبت می‌کنند؛ یکی از مشتریان ظاهرا از محله دیگه همدان آمده بود؛ تا حالا ندیده بودمش از او  پرسیدم نزدیک 20 نفر جلو شما ایستادند چرا از نانوایی‌های دیگه که این همه نان دارند نمی گیری ؟ فقط با یک کلمه قانع شدم (کیفیت) انصافا بوی نان این نانوایی و نزدیک شدن به  افطار هر کسی را جذب نانوایی میکنه.

از نانوا خواستم درباره دلایل کیفیت بالای نان خودش برایم بگوید، خنده ای کرد و گفت:آقا قلق داره. منم گفتم آقا شاطر من خبرنگارم میخوام علت اصلی کیفیت نان به ما بگید؛ چرا برخی از نانوایی ها نان با کیفیت دارند و خیلی از نانوایی ها هم نان خوبی دست مردم نمی دهند؟  خوشبختانه فرد با حوصله بود گفت بیا پیشم تا برات بگم  عوامل زیادی در تهیه نان با کیفیت دخالت دارند که مهمترین آنها ور آمدن خمیر ،آب اندازه ، دمای آب ، دمای تنور و از همه مهمترگندم و آرد با کیفیت است همان چیزی که من دنبال آن بودم.

گفتم: شاطرجان زدی تو خال ، با اجازه مشتریان و وقتی نوبتم شد 5 نان برشته از نانوایی گرفتم.

فردا رفتم دنبال پرس و جو درباره کیفیت گندم و سر از جهاد کشاورزی استان در آوردم چون خبرنگار بودم با خوش وبش با کارکنان جهاد رفتم به سمت اتاق معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان همدان شهرام پرورش خوشبختانه زیاد سرش شلوغ نبود به همین خاطر توانستم با کمی صبر داخل بروم.

او گفت: چیزی حدود ۵۹۵ هزار هکتار در استان غلات (گندم و جو) کشت شده است گندم ۴۳۶ هزار هکتار که ۷۱ هزار هکتار به‌صورت آبی و ۳۶۵ هزار هکتار به‌صورت دیم کشت شده؛ و درحدود ۱۵۹ هزار هکتار هم جو کشت شده که ۵۱ هزار هکتار بصورت آبی و ۱۰۸ هزار هکتار به‌صورت دیم کشت شده است.

خسارت سن و تاثیر آن بر عملکرد محصول و کیفیت خمیرنانوایی

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در استان همدان سن از اواخر اسفند و اوایل بهار در مزارع غلات به خصوص گندم ریزش می‌کند. این حشره از اماکن زمستان گذران که در زیر بوته‌های گون در مناطق مرتفع است پرواز می کند به مزارعی که سرسبز و پر پشت هستند و رشد خوبی داشته اند حمله می‌کند به جوانه مرکزی و برگ‌ها خسارت می زند. تعداد خوشه‌ها و تراکم گیاه کم ‌می‌شود و عملکرد محصول پایین می‌آید. سن مادر بعد از تغذیه وقتی قوی شد (بعد از ۱۰-۱۵ روز) شروع به جفت گیری و سپس پشت برگ گیاه تخم ریزی می‌کند. بعد از مدتی تخم‌ها باز شده و پوره سن ۱ و ۲ و بعد ۳ و ۴ بوجود می‌آیند.

پرورش می گوید: در واقع زمانی که گندم به خوشه می‌رود سن ۲ و ۳ خسارت می‌زنند. مواد غذایی برای رشد و نمو گیاهان ضروری اند و تغذیه حشرات بطور مشخص باعث کاهش فتوسنتز می‌شود. سن‌ها با فرو بردن قطعات دهانی خود و انتقال آنزیم‌های بزاقی به درون گیاه سبب می‌شوند که گلوتن دانه گندم تجزیه شود و در زمانی که باید مواد غذایی به دانه‌ها برسد و صرف پر شدن و سفت شدن دانه‌ها بشود اتفاق نیافتد و دانه‌ها چروکیده شوند. بدنبال آن کیفیت آرد تولیدی از گندم و خمیر و خواص نانوایی آن کاهش می‌یابد.

او گفت: امسال تا کنون در ۱۷۶ هزار هکتار از اراضی کشت غلات کار مبارزه با سن انجام شده که ۲۰ هزار هکتار بیشتر از مدت مشابه پارسال است.

نان قوت غالب بشر است که همزمان با متمدن شدن بشرمورد استفاده قرار گرفته است و بعد از گذشت سال‌ها جایگاه ثابتش را در میان فرهنگ‌های غذایی مختلف به‌خوبی حفظ کرده است. اهمیت آن باعث بوجود آمدن افسانه‌ها و آیین‌ها باور‌ها و ضرب المثل‌ها شده است..

روزانه مقدار زیادی از نان دور ریخته می‌شود. این در شرایطی است که کشور ما در تحریم‌های اقتصادی ناجوانمردانه قرار دارد و در این شرایط باید همه ما در جنگ اقتصادی مبارزه کنیم. برای فهمیدن سوال به سراغ معاون توسعه و بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی رفتم. از ابتدای دیماه سال ۱۴۰۰ نظارت و بازرسی بر کالا‌های اساسی و به دنبال آن شورای آرد و نان به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد.

با معاون بازرگانی و صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی استان که در این حوزه هم اطلاعات خوبی دارد به گفت وگو نشستم؛  حسین فضلی می گوید: جهاد کشاورزی از مزرعه تا سفره مردم نقش دارد او  از زمان آغاز کشت گندم و توجه به آفت مهم این محصول هم صحبت کرد.

بیشتر بخوانید:

• مبارزه با آفت سِن مادری در ۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی سمنان
• مقابله با آفت پوره سن در مزارع قزوین
• مزارع ۱۴ روستای بخش مرکزی میانه علیه سن گندم سمپاشی شد

سن مهمترین افت گندم و از موثرترین عوامل برکیفیت نان

او می گوید: عوامل مختلفی بر کیفیت نان تاثیر گذارند، اما یکی از مهمترین این عوامل کیفیت گندم است و مبارزه با  سن غلات نقش مهمی در افزایش کیفیت گندم و در نهایت آرد و نان دارد. سن مهمترین آفت گندم محسوب می‌شود سابقه تاریخی خسارت اقتصادی و حضور گسترده این آفت در سطح کشور آن را به‌عنوان آفت کلیدی و اساسی کشتزار‌های گندم مطرح می‌کند.

حشره سن  به طول ۸.۱۲-۸ و به عرض ۸-۵ میلی متر است. علت اصلی دامنه نسبتا وسیع تغییرات در اندازه حشره کامل به‌دلیل شیوه زندگی آفت است. رنگ حشره بسیار متغیر است. اما عموماً به رنگ قهوه‌ای و زرد خاکی است..

زمان مناسب مبارزه با آفت سن غلات:

این کارشناس ارشد زراعت می گوید:اگر تراکم سن در متر مربع بیشتر از ۴ یا ۵ عدد باشد آن وقت خسارت قابل توجه است. البته میزان مبارزه با توجه به سطح زیر کشت و سطح سبز گیاه مشخص می‌شود. هر ساله سازمان حفظ نباتات یک نرم را اعلام می‌کند معمولاً در محصول جو بین ۳ تا ۴ عدد و در گندم بین ۲ تا ۴ عدد است. مبارزه بصورت شیمیایی انجام می‌شود. در دو مرحله یک مرحله وقتی ریزش سن مادر تثبیت شده و قبل از تخم گذاری مبارزه شود که اگر درست تشخیص داده شود با کشته شدن یک سن مادر قطعا ۱۴ پوره از بین می‌رود نسلی که آسیب جدی وارد می‌کند بوجود نمی‌آید. اما اگر شرایط آب و هوایی اجازه ندهد یعنی بارندگی باشد یا باد بوزد و... مجبوریم با پوره سن که از تخم درآمده و به سن ۲ رسیده مبارزه کنیم.

عاقبت سن:

 پوره‌ها بعد ازطی کردن سیکل زندگی (پوره سن ۱-۲-۳-۴) به پوره‌های بالغ و بالدار تبدیل می‌شوند (پوره سن ۵) در همین زمان گندم و جو می‌رسد و زمان برداشت آنهاست. پوره‌ها وقتی کامل تغذیه کردند به اماکن موقت تابستان گذران و سپس اماکن زمستان گذران مهاجرت می‌کنند و به خواب زمستانی می‌روند تا دوباره به عنوان سن مادر وارد مزرعه شوند.

عمر سن غلات ۲ سال است وقتی به عنوان سن مادر وظیفه خود را انجام دهند می‌میرند.

افت زنی:

شرکت غله مراکز خریدی را جهت تحویل گندم معرفی می‌کند و آنچه کشاورزان هنگام تحویل گندم به مراکز خرید و سیلو با آن مواجه هستند افت زنی است. در واقع درصد سن زدگی و شکستگی دانه‌ها را محاسبه می‌کنند که مطابق موازین استاندارد ملی سن زدگی دانه‌های گندم تا ۲ درصد قابل قبول است. شکستگی دانه‌های گندم افت مفید لحاظ می‌شود و ضرری را متوجه تولید کنندگان نمی‌کند، اما سن زدگی بیش از ۲ درصد افت غیر مفید است.

در ادامه فضلی با بیان اینکه سالیانه چیزی حدود ۱۲ میلیون تن گندم برای خانوار و صنف و صنعت مورد نیاز کشور است گفت: در سال گذشته با توجه به خشکسالی بوجود آمده حدود ۵ میلیون تن تولید گندم داشتیم و ۷ میلیون تن واردات این محصول بود.

او می گوید: با توجه باینکه بارندگی امسال هم مشابه سال گذشته است و خشکسالی وجود دارد. قطعا ما نیاز به واردات گندم که یکی از کالا‌های مهم راهبردی است داریم بنابراین نیاز است به حفظ و نگهداری محصولی که در مزرعه کشت شده اهمیت دهیم. در زمانی که گندم کشت شده با آفت مهم این محصول که همان سن غلات است مبارزه کنیم چه در زمان سن مادر و چه در زمان پوره، زیرا باعث کاهش عملکرد و کیفیت گندم می‌شود و وزن هزار دانه گندم پایین می‌آید تناژ و عملکرد پایین بیاید کیفیت ارد نانوایی پایین می‌آید. پس نیاز است کشاورزان به توصیه‌هایی که سازمان حفظ نباتات در شرایط خشکسالی می‌کند توجه کنند.

این کارشناس ارشد زراعت و  مسئول در جهاد کشاورزی استان همدان گفت: مسئله دیگر که سبب توجه بیشتر به حفظ محصول است مسائل جهانی است از جمله جنگ روسیه و اکراین. این دو کشور ۳۰ درصد گندم و غلات مورد نیاز جهان را تامین می‌کنند. با جنگ پیش آمده قیمت جهانی گندم بالا رفته. یکی از تمهیداتی که دولت اتخاذ کرده بالا بردن قیمت تضمینی گندم است که به ازای هر کیلو گندم ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان پرداخت می‌کند. تا از کشاورز گندم را تحویل بگیرد..

در ادامه فضلی در خصوص برداشت گندم یادآورشد: باید در زمان برداشت گروه ‌های کنترل ضایعات فعال باشند تا بتوانند گندم را با کیفیت خوب برداشت کنند تا جلوگیری از پرت و ریزش بیش از حد شود. دستگاه‌های برداشت غلات کالیبره شوند و از قبل دستگاه‌ها چک و کنترل شوند و کارت بازدید فنی دریافت کنند. همچنین باید مراکز خرید سیلو ها-ادارات غله -کمسیون‌های خرید به موقع فعال شوند تا به موقع و بصورت بهداشتی گندم ذخیره شود همچنین باید آفت‌های انباری هم خوب کنترل شود تا خسارت انباری هم پایین بیاید.

 فضلی با تاکید به اختلاف قیمت آرد دولتی و آزاد گفت: قیمت هر کیلو آرد حدود ۱۳ تا ۱۴ هزار تومان برای دولت تمام میشود واین آرد را دولت با قیمت ۶۰۰ تا ۹۰۰ تومان در اختیار کارخانجات قرار می‌دهد.

اخیراًیک مصوبه عملیاتی شده که در بخش صنف و صنعت قیمت گندم را ۱۲ هزار تومان در نظر بگیرند؛ و بخش صنف و صنعت باید توجه داشته باشد تا از آرد خانوار استفاده نکند.

 فضلی با اشاره به اینکه از زمان کاشت تا زمانی که گندم برداشت شود و به دست مردم برسد نظارت‌های ویژه هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی انجام می‌شود.

این مقام مسئول گفت موضوع مهمی که وزارت جهاد کشاورزی به جد دنبال می‌کند کشت قرار دادی است با توجه به اینکه نهاده‌های مورد نیاز این کشت مانند کود -سم- بذر گران شده وزارت جهاد کشاورزی و شرکت بازرگانی دولتی از ابتدا با کشاورزدر خصوص تولید گندم و برنج قرار داد می‌بندد و نهاد‌های مورد نیاز را در اختیار کشاورز قرار داده و محصول را بیمه می‌کند؛ و در زمان برداشت محصول هزینه‌ها از کشاورز دریافت می‌شود.

آنچه مهم است آموزش و اطلاع رسانی به کشاورزان و همچنین اقدام به موقع این قشر تولید کننده در مبارزه با سن غلات می تواند هم بر بهره وری و افزایش محصول باکیفیت و در نهایت به بالابردن درآمد کشاورزان کمک کند و هم اینکه به قرار گرفتن  نان با کیفیت را بر سر سفره مردم و در نهایت کاهش دور ریز و ضایعات نان کمک کند.

گزارش از جعفری