پس از تحولات اخیر در افغانستان و تسلط طالبان بر این کشور، موج تازه‌ای از مهاجرت‌ مردم این کشور به دیگر نقاط جهان بیش از پیش افزایش پیدا کرد. اکنون پناهجویان افغانستانی در سراسر جهان که اکثر آن‌ها مدعی حقوق بشر و آزادی بیان نیز هستند، با فقر، تبعیض و مشکلات نژادپرستانه مواجه هستند.

طالبان پس از یک حمله سریع سراسری، کابل را به کنترل خودش درآورد و متعهد شد که به دنبال انتقام علیه مقاماتی دولت اشرف غنی نیست. طالبان همچنین وعده داد که سربازان سابق ارتش افغانستان و همچنین پیمانکاران و مترجمانی که برای نیرو‌های بین المللی کار می‌کردند را عفو خواهد کرد. پس از تسلط کامل طالبان بر افغانستان برخی از کشور‌ها مرز‌های خودشان را به روی پناهجویان افغانستانی باز کردند، اما برخی دیگر خواستار ایجاد سختگیری در مرز‌ها شدند.

طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان ملل، اکنون بیش از ۲.۷ میلیون نفر از مهاجران در جهان، افغانستانی هستند و همین تعداد مهاجر، افغانستان را به کشوری با بیشترین میزان مهاجر تبدیل کرده است.

پاکستان پناهجویان را نزدیک مرز نگه می‌دارد

در ماه ژوئن سال ۲۰۲۱، عمران خان، نخست وزیر سابق پاکستان گفت در صورت کنترل طالبان در افغانستان، پاکستان مرز‌های خود با این کشور را می‌بندد. خان به نیویورک تایمز گفته بود که اسلام‌آباد نمی‌خواهد موج دیگری از پناهجویان از کشور همسایه‌اش وارد پاکستان شوند، زیرا مقامات برای کنار آمدن با حدود سه میلیون مهاجر افغان که قبلاً در پاکستان زندگی می‌کنند، دچار مشکل هستند.

به نظر می‌رسد نقاط مرزی در حال حاضر به روی افغان‌ها باز هستند، اما فواد چودری، وزیر اطلاعات پاکستان به مجله تایم گفت که اسلام آباد در حال آماده سازی یک «راهبرد جامع» برای اسکان پناهجویان در کمپ‌های موقت نزدیک مرز، اقدامی برای جلوگیری از ورود تعداد زیادی از آن‌ها به پاکستان است.

مرز یونان و ترکیه، قتلگاهی برای مهاجران

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت که آنکارا با پاکستان برای کمک به ثبات در افغانستان و جلوگیری از موج جدید پناهجویان از این کشور همکاری خواهد کرد. ورود مهاجران افغان به مرز‌های شرقی ترکیه به یک موضوع سیاسی داغ در این کشور تبدیل شده و مخالفان سیاسی اردوغان به دولت او فشار می‌آورند تا اقدامات قاطعانه‌ای برای توقف هجوم مهاجران اتخاذ کند.

ترکیه مسیری برای مهاجرت به یونان است. دیده بان حقوق بشر با انتشار گزارشی درباره وضع مهاجران افغانستانی که در مرز یونان و ترکیه از سوی پلیس یونان دستگیر شده اند گفته که این پناهجویان نیمه برهنه شدند و پول و دارایی هایشان به سرقت رفته و علاوه بر این در بدترین شرایط و بدون هیچگونه تمهیداتی به ترکیه بازگردانده شدند. در برخی از موارد نیز مهاجران را مجبور می‌کنند که از طریق دریا و با شنا به ترکیه بروند.

طبق آمار نهاد‌های حامی پناهجویان؛ هزاران افغانستانی از مرز ترکیه وارد یونان شدند، اما در وضع نامناسبی قرار دارند و روز‌های سختی را سپری می‌کنند. وزارت کشور ترکیه تصویری از ۱۲ پناهجوی افغان که از یونان به ترکیه بازگردانده شده بودند را در مرز این دو کشور پیدا کرد. این ۱۲ نفر متعلق به گروهی ۲۲ نفره بودند که لباس هایشان دزدیده شده و بدن‌هایی کاملا یخ زده داشتند. سازمان دفاع از حقوق مهاجران در ترکیه با انتشار گزارشی اعلام کرد که بیش از ۹۰ درصد درخواست پناهندگی افغان‌ها از سوی اداره مهاجرت ترکیه رد می‌شود. کسانی که در ترکیه هستند و درخواستشان از سمت این اداره رد می‌شود، با ابطال کارت مهاجرت روبه‌رو و دسترسی آنان به خدمات دولتی، درمانی و آموزشی نیز قطع می‌شود.

اخراج پناهجویان افغان از انگلیس و فرانسه

انگلیس اعلام کرده بود که قصد دارد ۲۰ هزار پناهجوی افغان را در سال‌های آینده به عنوان بخشی از برنامه اسکان مجدد بپذیرد، اما به تازگی اعلام کرد که این پناهجویان را از کشورش اخراج و به آفریقا می‌فرستد. وزیر کشور فرانسه نیز اعلام کرد که پناهجویان را به کشور‌های دیگر می‌فرستد و پذیرای آن‌ها نیست.

استرالیا می‌گوید هیچ برنامه‌ای درباره پناهجویان افغانستانی ندارد

استرالیا اعلام کرد که به دلیل نگرانی‌های امنیتی قصد ندارد ده‌ها هزار پناهجوی افغان که از دست طالبان فرار کردند را بپذیرد. اسکات موریسون، نخست وزیر استرالیا، گفت که من هم دیدم که برخی کشور‌ها درباره اسکان ۲۰ هزار پناهجو صحبت می‌کنند، اما می‌توانم بگویم که هیچ برنامه روشنی در این باره وجود ندارد.

سوئیس از پذیرش گروه‌های بزرگ افغان‌ها خودداری کرد

سوئیس اعلام کرد که گروه‌های زیادی از پناهجویان افغان را که مستقیماً به این کشور وارد می‌شوند را نمی‌پذیرد، اما در عوض درخواست‌های پناهندگی را به صورت موردی بررسی می‌کند. دولت سوئیس گفت که ویزا‌های بشردوستانه برای افرادی که با یک «تهدید فوری، ملموس، جدی و تهدید کننده جان» روبه‌رو هستند، در اولویت رسیدگی قرار دارد. همچنین، متقاضیان باید ارتباط نزدیک و فعلی با سوئیس داشته باشند.

دولت سوئیس در تلاش است تا ۲۳۰ کارمند آژانس امداد رسانی محلی و خانواده هایشان را از افغانستان تخلیه و به سوئیس بیاورد، از جمله حدود ۴۰ کارمند محلی که برای آژانس انکشافی سوئیس در کابل و بستگان آن‌ها کار می‌کردند.

رد پناهندگان  افغانستان در اتریش

اتریش گفت که طرفدار مقابله با هجوم احتمالی پناهجویان است. کارل نهمر، وزیر کشور اتریش گفت که ما باید مراقب مرز‌های خودمان باشیم. علاوه بر این، اتحادیه اروپا باید با تلاش بیشتر در حفاظت از مرز‌های خارجی، خود را در برابر آنچه که نهمر به عنوان مهاجرت غیرقانونی احتمالی می‌داند مسلح کند. اتریش تحت ریاست محافظه‌کارانه سباستین کورتس، موضعی سختگیرانه در قبال مهاجرت دارد.

موضع آمریکا در قبال پناهجویان افغان

آمریکا در طول ۲۰ سال حضور خود در این کشور پناهجویان افغان را پذیرفته، اگرچه این تعداد در سال‌های اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. تا ۳۱ جولای ۲۰۲۱، آمریکا تنها ۴۹۴ پناهجوی افغان را برای سال مالی ۲۰۲۱، که در ۳۰ سپتامبر خاتمه یافت، پذیرفته بود. یک سال قبل، ۶۰۴ مهاجر اسکان داده شدند. برای مقایسه، در سال ۲۰۱۶، باراک اوباما، رئیس جمهور سابق این کشور بیش از ۲۷۰۰ پناهجوی افغان را پذیرفت.

در اوایل ماه اوت، ایالات متحده معیار‌های پناهندگان افغان خود را گسترش داد تا کارکنان فعلی و سابق سازمان‌های رسانه‌ای مستقر در ایالات متحده، آژانس‌های کمک و توسعه و سایر گروه‌های امدادی را که بودجه ایالات متحده دریافت می‌کنند، شامل شود.

قبل از پیشروی طالبان، مقامات آمریکایی گفتند که ۱۵ هزار افغان قبلاً تحت برنامه ویزا‌های ویژه مهاجرت به آمریکا نقل مکان کرده اند. حدود ۱۸ هزار مورد دیگر نیز در حال بررسی هستند. آمریکایی‌ها که خودشان یکی از عاملان آوارگی مردم افغانستان هستند، پس از حمله طالبان به این کشور و علی رغم ادعا‌هایی که داشتند، اتباع خودشان را از این کشور خارج کردند، اما اجازه خروج افغان‌ها را ندادند.

آمریکا زیر قولش به امارت زد

آمریکا پس از تسلط طالبان بر افغانستان، شماری از پناهجویان را به امارات فرستاد و به دولت امارات وعده داد ۱۲ هزار نفر را به پناهندگی می‌پذیرد، اما اکنون پناهجویانی که در کمپ ابوظبی هستند می‌گویند که نه تنها به آمریکا فرستاده نشدند بلکه از ابوظبی به افغانستان دیپورت شدند.

اندونزی، جهنمی برای پناهجویان افغانستانی

به گقته سازمان ملل اکنون بیش از ۸ هزار پناهجوی افغان در اندونزی زندگی می‌کنند. مهاجران افغانستانی در اندونزی در شرایط سختی زندگی می‌کنند و سرنوشت نامعلومی دارند. این افراد تاکنون تظاهرات و تجمعاتی برگزار کرده و از نهاد‌های مسئول درخواست دارند تا به مشکلاتشان رسیدگی شود. مشکلات مهاجران افغان در اندونزی در برخی موارد به جایی رسیده که مهاجران دست به خودکشی یا خودسوزی زدند.

در کنار مهاجرات افغان‌ها و پذیرش نشدن از سوی کشور‌های عمدتا اروپایی، مهاجران جنگ روسیه و اوکراین نیز به موج مهاجرتی در دنیا اضافه شدند، اما موضوعی که در این میان بیشتر به چشم می‌خورد، استقبال کشور‌های اروپایی از مهاجران اوکراینی است. استانداردی دوگانه در برابر موج پناهجویان جنگی، که ناقض ادعا‌های کشور‌های مدعی حقوق بشر است.