۳ گام هسته‌ای کشور در افق ۲۰ساله
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره اهمیت توسعه فناوری هسته‌ای در بخش‌های برق، سلامت و کشاورزی توضیحاتی ارائه کردند.
در روز‌هایی که همچنان کشور‌های ابرقدرت دنیا بر سر اثبات ادعای تسلیحاتی بودن توسعه انرژی اتمی در ایران در حال تلاش همه‌جانبه هستند، رونمایی از ۹ محصول فناورانه در حوزه انرژی هسته‌ای، مهر تأیید دیگری بر مطالبه به حق کشور ما در زمینه توسعه صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای بود. در گفتگو با مهندس محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشور، ابعاد توسعه این فناوری‌ها را در جهت ارتقای سلامت، اقتصاد و صنعت کشور جویا شدیم.
با توجه به اقدامات صورت گرفته در زمینه توسعه انرژی هسته‌ای با کاربری‌های صلح‌آمیز در کشور و محقق‌سازی آن، چرا کشور‌های غربی همچنان درصدد اثبات ادعای مخاطره‌آمیز بودن دستیابی به فناوری هسته‌ای در کشور هستند؟
به طور کاملا واضح، حوزه فناوری‌های پیشرفته و فناوری‌های نوین برای کشوری مانند ایران از منظر صاحبان قدرت و ابرقدرت‌ها، منطقه ممنوعه است و به همین دلیل آن‌ها همواره تلاش می‌کنند و به هر طریقی اعمال سیاست می‌کنند که دستیابی کشوری مانند ایران به فناوری‌های پیشرفته از جمله فناوری هسته‌ای اتفاق نیفتد یا اگر اتفاق می‌افتد و جریان پیدا می‌کند، به گونه‌ای در آن اخلال ایجاد کنند که به نتیجه نرسد.
در این خصوص نیز در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی از هیچ تلاشی چه در قالب تهدید و تطمیع و چه ترور محققان، اقدامات خرابکارانه و هر اقدامی که بتوان متصور شد تا از طریق آن مانع دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای بشوند، فروگذار نکردند. اما به لطف الهی و با همت دانشمندان و نیرو‌های جوان مستعد ما در سازمان انرژی اتمی و گروه‌های همکار، این موانع هیچ‌گاه نتوانست موجب رکود یا توقف فعالیت‌ها در زمینه دستیابی به فناوری هسته‌ای در کشور شود. واقعیت این است نتایجی که امروز به آن دست پیدا کرده‌ایم با تقدیم شهدای والامقامی که دانشمندان عزیز این کشور بوده‌اند، محقق شده است.
مهم‌ترین دستاورد کشور در مسیر توسعه هسته‌ای اتمی تا اینجای کار چه بوده است؟
یکی از مهم‌ترین برون‌داد‌های توسعه انرژی هسته‌ای، تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای است که در حقیقت یکی از ارکان اصلی فناوری هسته‌ای است. امروز این چرخه فناوری از زمانی که سنگ اورانیوم از معادن استخراج می‌شود تا وقتی به میله‌های سوخت یا صفحه‌های سوخت تبدیل می‌شود که در رآکتور‌ها مورد استفاده قرار گیرد، به شکل چرخه کاملا بومی تکمیل شده است. این یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های کشور است که البته بهای زیادی به لحاظ هزینه و نیروی جوانی و به‌ویژه شهدایی که در این راه تقدیم کردیم به دست آمده و ثروتی برای کشور است.
تأثیرگذارترین عامل در دستیابی به این فناوری را چه می‌دانید؟
بخش مهمی از این دستاورد‌ها مرهون اتفاقاتی بود که سال ۱۴۰۰ اتفاق افتاد. قانون اقدام راهبردی مجلس به این اقدامات شتاب بیشتری بخشید و ما توانستیم غنی‌سازی را در مقدار و در عیار به گونه‌ای پیش ببریم که کشور‌های ابرقدرت از فشار حداکثری و از پیگیری برای تشدید تحریم‌ها در این حوزه منصرف شدند و به میز مذاکره بازگشتند. اما با وجود این باز هم همچنان تلاش کردند که بتوانند از این مسیر نیز باز اخلال‌هایی برای ما ایجاد کنند که بحمدا... موفق نشدند و آنچه ما امروز در اختیار داریم قدرت بهره‌مندی از فناوری هسته‌ای است.
برنامه کشور برای توسعه این فناوری به سمت زندگی مردم چیست؟
این موضوع در سه گام افق ۲۰ساله کشور در حال پیگیری است. گام اول، توسعه نیروگاه‌های برق اتمی است که در این خصوص دستیابی به ۱۰هزار مگاوات برق را در برنامه قرار داده‌ایم. گام‌دوم، توسعه کاربرد‌های سلامت به‌ویژه در حوزه رادیوداروهاست. در حال حاضر۵۰ رادیودارو در کشور استفاده می‌شود و حدود یک میلیون بیمار از رادیودارو‌های تولید سازمان انرژی اتمی بهره‌مند هستند. خودکفایی و گسترش این ظرفیت و توسعه رادیودارو‌ها از جمله مواردی است که در دستور کار داریم.
روز شنبه بیستم فروردین، همزمان با روز ملی فناوری هسته‌ای نیز سه نوع رادیوداروی جدید که هم در بخش تشخیصی و هم در بخش درمانی کاربرد دارند، رونمایی شد. در راستای توسعه ظرفیت رادیودارو‌ها و همچنین بیمارستان‌های درمانی، ایران جزو معدود کشور‌هایی است که موفق به دستیابی به این دانش‌فنی شده و ارائه خدمات آن شده است. امیدواریم با توسعه این محصولات شاهد درمان بیماران مبتلا به سرطان، به‌ویژه کودکان با حداقل زمان و با حداکثر کارآمدی و بدون عوارض جانبی باشیم.
گام سوم نیز در حوزه کشاورزی و صنعتی است که ما از طریق پرتودهی به محصولات کشاورزی و اقلام صنعتی که امروز به صورت محدود و بسیار مقدماتی استفاده می‌شود، در قالب ۱۲قطب گسترش خواهد یافت؛ به گونه‌ای که کل محصولات بتواند پرتودهی شود تا هم از افت‌پذیری آن‌ها پیشگیری شود و هم دوام آن‌ها را بالا ببرد. این موضوع هم در معیشت خانوار و هم اقتصاد کشاورزی و اقتصاد ملی تاثیر وافری خواهد داشت. اکنون ۳۰درصد محصولات کشاورزی دورریز دارد که به این ترتیب می‌توان این دورریز را به حداقل رساند. علاوه بر این موارد، در خصوص توسعه منابع انسانی و توسعه تحقیق و پژوهش و سرریز‌های فناوری هسته‌ای به سایر بخش‌ها نیز برنامه‌هایی در دستور کار قرار دارد که متعاقبا آن‌ها را هم به‌تدریج معرفی خواهیم کرد.
باتوجه به رونمایی از آخرین دستاورد‌های حوزه هسته‌ای فکر می‌کنید از این به بعد روند اقدامات کشور‌های دیگر در برابر ایران و فعالیت‌های هسته‌ای آن به چه صورت خواهد بود؟
ما دقیقا طبق موازین و ضوابط آژانس بین‌المللی و مقررات آن کار می‌کنیم. برنامه‌های ما هیچ‌گونه تعارضی با ضوابط و موازین آژانس ندارد. بهانه‌ای که غربی‌ها و دشمنان ما به‌ویژه رژیم‌صهیونیستی دنبال می‌کنند و مرتب اتهام‌زنی می‌کنند که ایران قصد اولش از توسعه فناوری هسته‌ای این است که به تسلیحات هسته‌ای دست پیدا کند، در حالی که کشور ما بار‌ها اعلام کرده در دکترین امنیتی و دفاعی‌اش تسلیحات اتمی جایگاهی ندارد. همین القائات موجب شد جمهوری اسلامی ایران به خاطر اعتمادسازی به جامعه و به دنیا مذاکرات برجام را انجام دهد و فعالیت‌های هسته‌ای خودش را به چارچوب توافق برجام محدود کند. این‌که بار دیگر در حال بازگشت به توافق برجام هستند نیز عمدتا به دلیل این است که چند سال است از محدوده‌ای که برای غنی‌سازی اورانیوم برایمان ترسیم می‌کردند، عبور کرده‌ایم و از آن جلوتریم.
غنی‌سازی اورانیوم در کشور ما صنعتی کاملا پابرجا و مقتدر است، اما در همان چارچوب‌های آژانس. به همین علت نمی‌توانند اعتراض کنند و سایر موارد هم محدودیتی ندارد و مزاحمتی سر راهش نیست و امیدواریم این مزاحمت‌های باقیمانده نیز هرچه زودتر برطرف شود.
آیا برنامه‌های صادراتی نیز برای این محصولات درنظر دارید؟
از سال‌های پیش، ۹کشور هدف صادراتی بوده‌اند که به دلیل قطع شدن پرواز‌ها و شیوع بیماری کووید-۱۹، صادرات تا حدی متوقف شده بود. ولی باتوجه به از سر گرفته شدن پرواز‌ها و رفت‌وآمدها، صادرات محصولات ما نیز از سر گرفته خواهد شد.
محصولات صادراتی بیشتر در چه حوزه‌هایی خواهند بود؟
عمده صادرات ما رادیودارو‌ها بوده است. در بخش خدمات فنی مهندسی و در حوزه فناوری هسته‌ای نیز آژانس با توجه به شناختی که از ظرفیت‌های ایران دارد، در بخش‌هایی برای بحث‌های آموزش از ظرفیت سازمان انرژی اتمی استفاده کرده و دربخش‌های دیگر نیز ما به آژانس اعلام آمادگی کرده‌ایم که آماده سرویس‌دهی هستیم. این موارد باید با هماهنگی و معرفی آژانس انجام شود که در این مورد هم درحال رایزنی هستیم.
باتوجه به این‌که رادیودارو‌های متعددی در کشور تاکنون بومی‌سازی شده و تولید می‌شود، جایگاه ایران در استفاده از انرژی هسته‌ای در بخش سلامت در دنیا به چه صورت است؟ برنامه‌ای برای ارتقای این جایگاه در نظر دارید؟
چند مورد از دستاورد‌های پیشرفته‌ای که در این حوزه داشته‌ایم از جمله رادیودارو‌هایی که روز شنبه رونمایی شدند، در زمره محصولاتی هستند که دو سه شرکت در دنیا موفق به توسعه دانش‌فنی آن شده‌اند. ولی در کل کشور ما در بحث فناوری هسته‌ای بر اساس ارزیابی‌های مستمری که هم از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و هم خود ما صورت می‌گیرد در کل جزو ۱۵کشور اول جهان ارزیابی می‌شود. برای ما مهم این است مرز دانش را همواره حفظ کنیم و به‌روز باشیم. برای ما پیشتازی در سازمان انرژی اتمی و حفظ پیشتازی یک اصل پابرجاست.
منبع: جام جم
