وزیر کشور بهمن ماه ۱۴۰۰ در همایش ملی ایران و همسایگان گفت برای تقویت استان‌های مرزی باید علاوه بر کاهش کمبودها، روابط استان‌های مرزی با کشورهای همسایه افزایش یابد.

آقای احمد وحیدی در این نشست بر فعال شدن بازارچه‌های مرزی تأکید کرد و گفت که هر استان مرزی باید با کشور همجوارش ارتباط برقرار کند.

بخشی از حدود ۶ هزار کیلومتر مرز زمینی ایران با کشورهای همسایه‌اش، مرزهای غربی هستند که برخی از مرزنشینان آنها برای تأمین درآمد، کولبری می‌کنند؛ البته بازارچه‌های مرزی هم مانند نقاط مرزی دیگر ایران با همسایگانش وجود دارد که برخی آمارها در حدود یک سال گذشته، از غیرفعال بودن بیش از نیمی از آنها خبر می‌دهد.

کولبرها و کولبری با مشکلاتی همراه بوده؛ جان باختن برخی از کولبران در راه‌های کوهستانی و مرزها، مشکلات معیشتی و جسمانی ناشی از حمل بارهای سنگین بخشی از مسائلی است که در گفته‌های مسئولان دولتی و حاکمیتی و نمایندگان مجلس هم آمده.

از اظهار نظر مسئولان و نمایندگان استان‌های مرزنشین در دوره‌های زمانی مختلف بر می‌آید که کولبران برای تأمین معیشت این فعالیت را دارند اما مسائلی مانند تأمین امنیت مرزی کشور و سیاست‌گذاری برای فعالیت کولبران و بازارچه‌های مرزی، محل تأمل بوده.

نمایندگان مجلس در دوره‌های مختلف و برخی مقاطع زمانی پیگیر ساماندهی کولبری و بازارچه‌های مرزی بوده‌اند اما به نظر می‌رسد در رفت و آمد دولت‌‎ها، نتیجه مشخصی نداشته و بسته شدن مرزها هم به برخی مشکلات مرزنشین‌ها اضافه کرده است. منصور مرادی نماینده مریوان در مجلس دهم سال ۹۷ گفته بود «کمتر از ۲۰ درصد قاچاق کشور از راه کولبری رخ می‌دهد و بیشتر اقدامات کولبران از مسیرهای قانونی انجام می‌شود.»

رئیس مجلس یازدهم ۱۹ اسفند ماه ۹۹ گفت که معیشت مرزنشینان و جامعه مرزنشینی باید ضابطه‌مند شود.

آقای قالیباف در دیدار با فعالان اقتصادی و کولبران بانه‌ای گفت که «نباید هر کسی از هر جای کشور برای منفعت بیشتر کالا را به صورت غیرقانونی وارد یا خارج کند و نفع آن به جای مرزنشین به افراد دیگری برسد که نیازمند یا ساکن مرز نیستند.»

رئیس مجلس تأکید کرد که «مشکلات گمرکی و ترخیص کالا‌های تعاونی‌های مرزنشینان باید در سریع‌ترین زمان ممکن حل شود و تمام برنامه‌ها طبق قانون به اجرا در بیاید.»

آقای جلال محمودزاده نماینده مهاباد در مجلس پس از گذشت یک سال از این گفته رئیس قوه مقننه، در گفت‌وگویی درباره فعالیت بازارچه‌های مرزی و مرزنشینان توضیح داده؛ اگرچه دستگاه‌هایی مانند وزارت کشور مسئولیت اجرایی کشور را بر عهده دارند.

بازارچه‌های مرزی درآمدی برای مرزنشینان ندارند

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا فعال نبودن بازارچه‌های مرزی مردم غرب کشور و مشکلاتی که درباره کولبرها در رسانه‌ها اعلام می‌شود، به علت بی‌انگیزگی مسئولان نسبت به تقویت مناطق مرزی است یا علت دیگری وجود دارد؟

تعدادی از بازارچه‌های مرزی با کشورهای همسایه یا محدود فعالیت می‌کنند یا تعطیل هستند که در موارد فعال هم، به صورت ترانزیتی فعالیت دارند و محصولات از بازارچه به داخل یا خارج مرز کشور منتقل می‌شود. بی‌انگیزگی برای فعال کردن مرزها به این علت است که با ترانزیت و انتقال یک محصول از مرز، هیچ درآمدی برای مرزنشینان وجود ندارد و این موضوع، نه تنها درآمدزا نیست، بلکه زیرساخت‌های مرزی را هم تهدید می‌کند.

این شیوه انتقال کالا در مرزها چه نفعی برای کسانی دارد که در مرزها، سال‌ها کشور را حفظ کردند و در تیررس دشمن بودند؟ این در حالی است که هیچ تأثیری هم برای معیشتشان ندارد. انتقال کالا از این بازارچه‌های مرزی فعال، زمانی بروی روی زندگی مرزنشینان تأثیر دارد که محموله‌های وارداتی در همان شهرهای مرزی باز شود و اهالی همانجا محصولات را در کشور پخش کنند یا به کشورهای دیگر انتقال دهند؛ بازارچه های مرزی به این شیوه می‌توانند تأمین درآمد داشته باشند.

مسائل کولبرها را امنیتی می‌کنند

باشگاه خبرنگاران جوان: در مقاطع مختلف زمانی، پیشنهاد ایجاد تعاونی برای مناطق مرزی مطرح می‌شد. آیا نتیجه‌ای در بر داشت؟

معابر کولبری در مناطق مرزی و غرب کشور وجود داشت که نزدیک به ۸۰ تا ۸۵ هزار نفر از آنجا عبور می‌کردند و درآمد داشتند. ما با این شیوه که افراد بارهای سنگین را جا‌به‌جا کنند، موافق نیستیم؛ اما موافق بودیم که در مناطق مرزی شرکت‌های تعاونی برای کولبران ایجاد شود و کولبران از طریق این شرکت‌ها، اقلامی را که دولت اجازه وارداتشان را داده، در مرز توزیع کنند و وارد کشور شود.

بیشتر بخوانید

•  بازارچه‌ها و معابر رسمی کولبری به بهانه مسائل مرزی بسته شده‌اند/ تامین اجتماعی بیمه کولبران را قطع کرده است

قرار شده بود این حدود ۸۵ هزار نفر را بیمه‌های حوادث و درمانی کند و با وارد کردن اقلام دارای مجوز، کولبرها درآمد را میان خودشان توزیع و تقسیم کنند، آن هم بدون اینکه بار سنگینی بردارند؛ اما این اتفاق نیفتاد. ما این موضوع را مرتب پیگیری کردیم، اما بعضاً مسائل امنیتی را پیش می‌کشند. در صورتیکه چنین نیست و کولبرها در طول تاریخ فقط اقلامی را حمل کردند که اقلام عادی بوده.

توصیه می‌کنیم وزارت کشور به مرزها نگاه امنیتی نداشته باشد

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا اسلحه و مانند آن قاچاق می‌شود؟

اصلاً چنین چیزی نیست. مسئولان می‌گویند احتمال دارد در میان کولبرها کسانی وارد کشور شوند؛ این در حالی است که کولبران اهالی همان منطقه هستند و امنیت مرز را بهتر از من و شما دوست دارند و پیگیرش هستند. کولبرها و مرزنشینان اجازه نمی‌دهند امنیت مرز به هم بریزد، چون معیشت و زندگیشان در همین مرزهاست. آنها سال‌ها امنیت مرز را حفظ کرده‌اند و الان هم همین کار را انجام می‌دهند.

اگر معیشت مردم مرزنشین تأمین شود و درآمد داشته باشند، مطمئناً امنیت مرزها خیلی بیشتر از حالا بالا می‌رود و این میزان بالای بیکاری در آن مناطق، به سمت درآمدزایی در بازارچه‌های مرزی، معابر رسمی کولبری و شرکت تعاونی می‌رود. به وزارت کشور توصیه می‌کنیم به مرزها نگاه امنیتی نداشته باشد و آنها را موقعیتی برای تبدیل تهدید به فرصت بداند تا کشور بتواند از مزایایش برای توسعه بازارچه‌های مرزی بهره ببرد. هرقدر معیشت مرزنشینان تضمین شود، به همین نسبت در مرزها امنیت بیشتر خواهد شد.

ابراهیم اسدی بیدمشکی