مجید احمدی‌مقدم مسئول بهبود تولیدات دامی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشان  گفت: امسال ۴۵ میلیون قطعه ماهی با افزایش پنج میلیون قطعه‌ای نسبت به پارسال در ۵۶۰ واحد پرورش ماهیان زینتی کاشان تولید شد.

او گفت: ۲۰ میلیون قطعه از این ماهیان (گلدفیش‌های معمولی) و آکواریومی برای تامین نیاز بازار‌های داخلی، ۲۰ میلیون قطعه ماهی قرمز سفره‌های هفت سین و پنج میلیون قطعه نیز (به صورت غیر رسمی) برای صادرات بوده است.

مسئول بهبود تولیدات دامی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشان  می‌گوید: این میزان ماهیان زینتی، ۱۲۵ میلیارد تومان ارزش دارد و زمینه اشتغال مستقیم و غیر مستقیم هزار و ۸۰۰ نفر را فراهم کرده است.

به گفته احمدی مقدم، در سال ۱۴۰۰  تعداد ۷۰۰ هزار قطعه ماهی به صورت رسمی از کاشان به عراق و ترکیه و مقداری نیز به کشور‌های حاشیه خلیج فارس صادر شده است.

۷۰ درصد ماهیان زینتی استان اصفهان و ۲۰ درصد کل ماهیان زینتی کشور در کاشان تولید می‌شود.

او می‌گوید: کشور ما در مقایسه با کشور‌های جنوب شرقی آسیا که مهمترین تولیدکنندگان ماهیان زینتی جهان هستند دسترسی بهتری به بازار‌های هدف دارد.

پرورش ماهیان زینتی، نیازمند زنجیره تولید

مسئول بهبود تولیدات دامی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشان، می‌گوید: با ایجاد زنجیره منسجم پرورش ماهیان زینتی شامل عوامل تولید از جمله تامین کننده خوراک زنده و کارخانه ای، طراحان دکوراسیون، تولید کنندگان پمپ، تجهیزات آکواریوم، واردکننده گونه‌های خاص   به افزایش تولید و صادرات کمک می‌کند.

احمدی مقدم، معتقد است  حضور پرورش دهندگان ماهی زینتی کاشان در نمایشگاه بین‌المللی دام و طیور استان اصفهان که اولین تجربه آنان بود سبب شد با بازرگانان خارجی به ویژه از اقلیم کردستان عراق برای صادرات به تفاهم برسند.

به گفته او  بازار ماهیان زینتی دارای تنوع زیادی است و تولیدکنندگان برای بقا در این رقابت ناگزیر به بهره گیری از دانش روز و روش‌های جدید برای مواردی همچون پرورش ماهی در آب شور، نرم تنان، سخت پوستان و حوزه‌های گیاهان آکواریومی هستند.

پرورش ماهیان زینتی در سایه مشکلاتی همچون بیمه و درمان

یک پرورش دهنده ماهیان زینتی به خبرنگار ما گفت: بیمه، مشکل اساسی پرورش دهندگان ماهیان زینتی است، چون در گذشته مورد حمایت دولت بود، اما اکنون دیگر حمایت نمی‌شود.

او که کارش را از سال ۱۳۸۰ با ۲۰ هزار قطعه ماهی شروع کرده می‌گوید: هزینه بکارگیری کارگر و بیمه آن‌ها برای پرورش دهندگان ماهیان زینتی بسیار زیاد است و این مشکل زمانی شدیدتر می‌شود که شرایط بازار نیز مناسب نباشد و نوسان داشته باشد.

به گفته این پرورش دهنده ماهیان زینتی، نبود سرمایه از دیگر مشکلات این شغل است.

یکی دیگر از پرورش دهندگان ماهیان زینتی می‌گوید: نبود سرمایه در گردش برای هزینه کردن در محل مناسب آن و نداشتن اطلاعات آموزشی از مشکلاتی است که گریبانگیر تمام تولید کنندگان ماهیان زینتی در شهرستان کاشان است.

او می‌گوید: در دو سالی که کرونا شایع بوده، فروش ماهیان زینتی و به دنبال آن درآمد تولیدکنندگان کاهش یافته است.

این پرورش دهنده ماهیان زینتی، نبود دامپزشک برای درمان بیماری‌های آبزیان را از دیگر چالش‌های این حوزه می‌داند.

تولید کننده دیگری درباره مشکلات صدور مجوز می‌گوید: سالن دیگری برای تولید آماده کرده ام، اما برق سالن را ندادند، چون زمین جداگانه برای تولید ماهی می‌خواهند و حتی پروانه جدید نیز به دلیل راه‌اندازی شهرک ماهیان زینتی صادر نمی‌شود.

او می‌گوید: اشتراک برق و گاز نیز تجاری و چند برابر محاسبه می‌شود در حالیکه باید با تعرفه کشاورزی باشد.

شهرک ماهیان زینتی، گامی برای افزایش تولید و صادرات

مسئول بهبود تولیدات دامی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشان، گفت: موافقت اولیه برای فعالیت و راه‌اندازی یک واحد تولیدی به ظرفیت ۲ میلیون و ۴۰۰ قطعه ماهی در شهرستان گرفته شده است.

به گفته احمدی مقدم  راه اندازی شهرک ماهیان زینتی به وسعت ۴۹هکتار برای استقرار ۲۲۰ واحد پرورش ماهی، راهکاری موثر برای ساماندهی بازار ماهیان زینتی، کوتاه شدن دست دلالان، صادرات بهتر و رفع چالش‌های زیست محیطی است.

او می‌گوید: ایجاد اشتغال مستقیم برای ۹۰۰ نفر و تبدیل کاشان به مرجع توزیع ماهی زینتی در منطقه با هدف گذاری روی ۵۰۰ میلیون جمعیت کشور‌های همسایه هدف اصلی راه اندازی شهرک ماهیان زینتی است.

برای ۹۰ درصد از ۶۰۰ شرکت کننده در فراخوان استقرار واحد‌های تولیدی در شهرک ماهیان زینتی پرونده تشکیل شده که نتیجه بررسی‌ها به افراد واجد شرایط اعلام می‌شود.

به گفته مسئول بهبود تولیدات دامی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشان، در شهرک ماهیان زینتی کاشان در صورت تامین آب، هر واحد هزار متری ظرفیت پرورش یک میلیون قطعه ماهی را خواهد داشت و در مجموع پیش بینی می‌شود سالیانه۲۲۰ میلیون قطعه ماهی در این شهرک تولید شود که در مقایسه با عدد ۲۶۰ میلیون قطعه‌ای تولید کشور رقم بسیار قابل توجهی است.

احمدی مقدم می‌گوید: زیرساخت‌های اولیه شهرک شامل خیابان کشی، انشعاب برق و آب فراهم و موافقت اولیه وزارت جهاد کشاورزی نیز برای فعالیت پایانه صادرات در بخشی از شهرک ماهیان زینتی اخذ شده است.

به گفته او  استقرار واحد‌های تحقیق و توسعه و مرکز تحقیقات ماهیان زینتی برای کمک به تولید گونه‌های مختلف ماهی و تامین سلیقه و نیاز بازار همچنین دایر کردن نمایشگاه دائمی در کنار شهرک در دستور کار است. 

برگزاری نخستین رویداد شتاب مجازی (استارتاپی) ماهیان زینتی

نخستین رویداد شتاب مجازی (استارتاپی) ماهیان زینتی بهمن سال ۱۴۰۰  در سالن همایش‌های پارک علم و فناوری غیاث‌الدین جمشید کاشانی برگزار و هشت ایده برتر حوزه ماهیان زینتی انتخاب شد.

وحید کاظمی رئیس مرکز علمی‌کاربردی خانه کارگر کاشان در این زمینه گفت: خلاقیت و نوآوری در تکثیر ماهیان، روش‌های نوین تامین غذا‌های ماهی، روش‌های درمانی جدید بیماری‌های ماهیان، بازاریابی و فروش ماهیان زینتی و نوآوری در فضای پرورش ماهی برای بهینه کردن مصرف آب، گرما و اکسیژن‌سازی از محور‌های نخستین رویداد شتاب ماهیان زینتی در کاشان بود.

به گفته او  تبادل نظر با صاحبان طرح‌ها برای حمایت از ایده‌های برتر به ویژه تسهیل‌گری در اعطای مجوز‌ها و پرداخت تسهیلات با همکاری جهاد کشاورزی در رویداد شتاب ماهیان زینتی مورد توجه قرار گرفت.

ایران تولیدکننده ۲۰۰ گونه ماهی زینتی

تاکنون نزدیک به ۳۳ هزار گونه ماهی در جهان شناسایی شده که ۲ هزار و ۵۰۰ گونه در تقسیم‌بندی ماهیان زینتی قرار گرفته و در ایران  کمتر از ۲۰۰ گونه آن وارد عرصه تولید و تجارت شده است.

علیرضا خیابانی دبیر کارگروه آبزیان زینتی اتحادیه تولید و تجارت آبزیان کشور اواخر بهمن در نخستین رویداد شتاب ماهیان زینتی در کاشان گفته بود: صنعت آکواریوم و آبزیان زینتی، گردش مالی چند صد میلیارد دلاری در بیش از ۱۲۵ کشور دارد.

به گفته  او آمار صادرات ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان دی، حدود ۱۰ میلیارد تومان بوده که با نرخ واردات این صنعت برابری می‌کند.

بر اساس آمار سازمان شیلات ایران، در مهر ۱۳۹۸ حدود هزار و ۶۰۰ واحد تولیدکننده ماهیان زینتی در کشور دایر است که ۳۰ درصد آن واحد‏‏های خرد (تولیدکنندگان خانگی)، ۲۰ درصد واحد‌های تولیدی بزرگ (حدود ۳۰۰ واحد) با توان تولید سالیانه یک تا پنج میلیون قطعه ماهی زینتی و بقیه (۵۰ درصد) واحد‌های تولیدی متوسط است. تخمین زده می‌شود ۳۰۰ تا ۵۰۰ واحد تولیدی فاقد مجوز هم در کشور فعال باشد.

بازار مطمئن و پرهوادار آبزیان زینتی

دبیر کارگروه آبزیان زینتی اتحادیه تولید و تجارت آبزیان کشور معتقد است  بازار آبزیان زینتی فارغ از نوروز و اعیاد، یک بازار مطمئن برای تمام طول سال است.

به گفته خیابانی  در دو ماه پایانی سال ماهیانه به طور متوسط یک میلیارد تومان ماهیان زینتی به کشور‌های همسایه از جمله ترکیه، عراق، افغانستان و عمان صادر شده است.

او می‌گوید: ۶۰۲ شرکت (۹ درصد) از ۶ هزار و ۶۰۹ شرکت دانش بنیان کشور در استان اصفهان مستقر هستند که ۲۴ شرکت (کمتر از ۴ درصد) در حوزه فناوری‌های زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی موفق به دریافت تایید نهایی کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شده‌اند.

به گفته دبیر کارگروه آبزیان زینتی اتحادیه تولید و تجارت آبزیان کشور، با وجود ظرفیت بسیار بالا و سابقه کاشانی‌ها در تولید ماهیان زینتی، هیچ شرکت فعالی در این عرصه وجود ندارد و جای خالی آن به شدت احساس می‌شود.

خیابانی می‌گوید: این امر نشان می‌دهد تولیدکنندگان ماهیان زینتی شهرستان کاشان همچنان با رویکرد سنتی به تولید ماهیان زینتی مشغول هستند و متناسب با دانش روز، فعالیت تولیدی خود را به روز رسانی نکرده اند.

پرورش ماهیان زینتی در کاشان پیشه‌ای سنتی است  اما کاشانی‌ها اگر بخواهند همچنان حرف اول را در این زمینه در کشور بزنند ناگزیر باید هم سلیقه بازار‌های داخلی و خارجی را بشناسند و هم برای تولید به صرفه، علمی و بهینه به دانش و دستگاه‌های روز مجهز شوند.

گزارش از حرمت سادات متولی