از ابتدای دی ماه بود که برخی کارخانه‌ها مکلف شدند به جای قیمت مصرف کننده، قیمت تمام شده تولید را روی کالا درج کنند، اما بعد از گذشت بیش از دو ماه این اتفاق مشکلاتی را به همراه داشت که یکی از آن‌ها سخت و البته زمان بر بودن تعیین قیمت مصرف کننده بود که باعث واکنش‌هایی هم در فضای مجازی شد. به طور مثال محمد دلاوری مجری سرشناس تلویزیون در توئیتی نوشت: «قرار شد کنار قیمت تولید کننده، قیمت مصرف کننده هم درج شود، بهتر نیست طرح‌های تخیلی دست کم یک بار در مقیاس کوچک اجرا شود؟»

برخی از کاربران هم از تجربه درگیری‌هایی که فروشنده‌ها با مشتری‌های شان بر سر قیمت داشتند، نوشته بودند. برخی نوشته بودند احتمالا مسئولان برای این که درس‌های ریاضی در زندگی مان کاربرد داشته باشد، اقدام به این کار کرده اند و برخی نوشته بودند که از حالا برای هر خرید باید ماشین حساب به همراه داشته باشید تا قیمتی را که باید پرداخت کنید به دست آورید. البته این واکنش‌ها باعث شد، رئیس سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده اعلام کند که قرار است تا سه هفته آینده قیمت تولید کننده و مصرف کننده همزمان روی سامانه ۱۲۴ و دیگر اپلیکیشن‌ها در دسترس باشد تا به توزیع کننده برای محاسبه قیمت و مصرف کننده برای رصد قیمت‌ها کمک کند.

البته رئیس مرکز ارتباطات وزارت صمت روز گذشته در توئیتی نوشت که از امروز (سه شنبه ۱۷ اسفند) باید در گروه کالا‌های خوراکی پرمصرف، علاوه بر قیمت تولیدکننده، قیمت مصرف‌کننده نیز روی کالا‌ها درج شود. به هر حال در این گزارش سعی داریم به معایب و البته مزایایی که ثبت قیمت تولید کننده می‌تواند داشته باشد، بپردازیم.

اصلا درج قیمت تمام شده چه ضرورتی دارد؟

موضوع اعلام قیمت تمام‌شده به مشتری در کشور، موضوع جدیدی نیست؛ تقریبا یک دهه است که این موضوع و ضرورت آن مطرح شده، اما هر بار به تعویق افتاده و به دلایلی که رسانه‌ای نشده هر یک از وزیران اجرایی، آن را به وزیر بعدی محول کرده است. در واقع وزارت صمت و وزارت سابق بازرگانی از زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد تاکنون این طرح را اجرا نکرده‌اند. اما درباره چرایی درج قیمت تولید کننده روی کالا‌ها سیدرضا فاطمی امین، وزیر صمت در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به جلسه ستاد تنظیم بازار درباره درج قیمت تولید کننده روی محصولات گفت: «در برخی محصولات شاهد هستیم که قیمت مصرف کننده درج شده روی کالا ۳۰ تا ۴۰ درصد بیش از قیمت تولید کننده است و به عبارتی در نظام توزیع افزایش غیرمعمول قیمت‌ها را شاهد بوده‌ایم بنابراین برای رفع این مسئله در تلاش هستیم به جای درج قیمت مصرف کننده، قیمت تولید کننده روی کالا‌ها درج شود.»

مزایای درج قیمت تمام شده تولید

یادمان نرود که امروز در حالی قیمت مصرف کننده برای همه مردم جا افتاده که ۳۵ سال از تاریخ الزام درج آن می‌گذرد و قطعا تغییر این موضوع که حالا قرار است به جای قیمت مصرف کننده، قیمت تمام شده روی کالا درج شود کمی مردم را سردرگم می‌کند و باید به آن فرصت داد. با این حال این طرح مزایایی دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره کرده ایم.

۱- حذف تخفیف‌های دروغین: یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شد مسئولان مربوط قیمت تمام‌شده کالا‌ها را به اطلاع مشتریان برسانند، دادن تخفیف‌های نجومی برخی فروشگاه‌ها بود. آن‌ها معتقدند اگر فروشنده‌ای برای فروش یک کالای تولید داخل تا حدود ۵۰ درصد تخفیف می‌دهد این به معنای آن است که قیمت فروش حتی از دوبرابر قیمت تولید نیز بیشتر بوده که پس از کسر نصف قیمت، هم هزینه‌های تولید و سود تولیدکننده و هم حاشیه اندک سود برای فروشنده را تامین کرده است و این یعنی گران فروشی در حال رخ دادن بوده است. راهکار درج قیمت تولیدکننده باعث می‌شود مشتریان متوجه قیمت واقعی محصول بشوند و گول تخفیف‌های دروغین را نخورند.

۲- حذف قیمت‌های غیرواقعی مصرف کننده: همیشه این شائبه وجود داشته که برخی تولید کننده‌ها برای برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای بسته بندی‌های شان را با قیمت مصرف کننده‌ای که بالاتر از قیمت واقعی بوده صادر می‌کنند که با درج قیمت تمام شده این اتفاق حذف خواهد شد، چون بر اساس گفته قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی مبنای محاسبه مالیات واحد تولیدی، قیمت کالا در کارخانه است. اگر تولیدکننده به هر دلیلی قیمت محصول نهایی خود را افزایش دهد، ملزم است که براساس همان عدد، پرداخت مالیات داشته باشد. از این‌رو تولیدکنندگان برای این که مالیات بیشتری پرداخت نکنند از درج قیمت غیرواقعی امتناع می‌کنند.

۳- کاهش قیمت ها: از آن جایی که کالا‌ها در شهر‌های مختلف تولید می‌شود، اما تاکنون تولیدکننده باید با یک قیمت واحد، کالای خود را در شهر‌های مختلف عرضه می‌کرد، بنابراین تولیدکننده از آن جا که نمی‌داند محصول تولیدی اش در کدام شهر توزیع می‌شود، ناچار است طولانی‌ترین مسیر و بیشترین هزینه را در نظر بگیرد تا کالا به دست مصرف کننده برسد. در حقیقت مصرف کننده مجبور بود بیشترین هزینه حمل را در همه شهر‌ها پرداخت کند حال اگر قیمت تولیدکننده (قیمت کالا در کارخانه) را مبنا قرار دهیم در این صورت کالایی که در شهر مبدا کارخانه فروخته می‌شود باید ارزان‌تر به دست مصرف کننده برسد.

معایب درج قیمت تمام شده

هرچند این طرح تازه در کشور اجرا شده و ممکن است با آشنایی مردم برخی مشکلات حل شود، اما بازهم در همین مدت ایراد‌هایی به این طرح وارد بوده که در ادامه به برخی از آن‌ها که واکنش‌هایی را هم به همراه داشته می‌پردازیم.

۱- کمبود اطلاع رسانی: یکی از مشکلاتی که این روز‌ها در سوپر مارکت‌ها دیده می‌شود، مجادله فروشنده با خریداران است. از یک سو برخی هنوز طبق روال ۳۵ سال گذشته که قیمت مصرف کننده را روی کالا می‌دیدند بر این باورند که قیمت درج شده قیمت مصرف کننده است و نمی‌دانند که باید سود فروشنده و هزینه‌های توزیع هم به آن اضافه شود.

۲- زمان بر بودن محاسبه قیمت مصرف کننده: شما قبل از این که بخواهید قیمت کالا را بپردازید باید میزان سود کالا را هم بدانید. سودی که برای کالا‌های مختلف متفاوت است. همین موضوع باعث سردرگمی بیشتر هم می‌شود، اما اگر سود ۲۵ درصد را هم برای همه کالا‌ها در نظر بگیریم که شامل هزینه‌های توزیع و سود خرده فروشی می‌شود بازهم برای هر کالا لازم است ماشین حسابی برای محاسبه داشته باشیم.

۳- نوسان نرخ تمام شده: تورم لحظه به لحظه و نوسان‌های قیمت ارز که بر بازار مواد اولیه تاثیر می‌گذارد، باعث می‌شود قیمت‌های هر دوره از تولید یک کالا با قیمت دوره قبل تفاوت داشته باشد. در این صورت مشتری با کالا‌هایی که در دوره‌های مختلف زمانی تولید شده‌اند و قیمت‌های متفاوتی دارند، مواجه می‌شود و این ابهام مهم وجود دارد که نوسان قیمت تولید چگونه برای مشتریان قابل توجیه و قابل باور است؟

۴- مشکلات درج همزمان قیمت مصرف کننده و تولید کننده: اصل فلسفه درج قیمت تمام شده این بود که مردم هزینه‌های اضافی پرداخت نکنند و کالا ارزان‌تر به دست آن‌ها برسد. با درج قیمت تمام شده و قیمت مصرف کننده به نوعی بازهم شاهد گران فروشی‌ها خواهیم بود، چون بازهم فروشگاه‌ها برای فروش ملاک را قیمت مصرف کننده قرار می‌دهند که یعنی مصرف کننده باید هزینه توزیع در دورترین نقطه را بپردازد!

منبع: خراسان