کاهش نرخ رشد جمعیت به زیر یک درصد یکی از پیامد‌های جدی نگرفتن اجرای سیاست‌های کلی جمعیت است.

در موضوع رشد جمعیت علاوه بر تشویق و حمایت خانواده‌ها برای فرزندآوری باید از ظرفیت‌های خاموش نیز استفاده کرد که یکی از آن‌ها کمک به باروری زوج‌های نابارور است که ۲۰ درصد از زوجین کشور را شامل می‌شوند: به عبارتی ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار زوج نابارور داریم.

اصفهان با داشتن مراکز مختلف درمان ناباروری و استفاده از شیوه‌های نوین علمی در این زمینه از استان‌های موفق در این زمینه و حتی پذیرای مراجعانی از سایر کشورهاست.

اما در حالی که درمان ناباروری در اصفهان و ایران برای بیماران غیر ایرانی کم هزینه و ثمربخش است، بسیاری از زوجین ایرانی از پس هزینه‌های درمان ناباروری بر نمی‌آیند.

بهتر بگوییم علم درمان زوجین نابارور را داریم، اما پولش را نه؛ البته به تازگی طرح بیمه این خانواده‌ها اجرایی شده تا بال بیمه به کمک بال دانش بیاید و پرنده کوچک خوشبختی در خانه زوج‌های چشم انتظار فرزند به پرواز درآید.

گام‌های درمانی برای فرزندآوری

نسرین باقری کارشناس مامایی مرکز درمان ناباروری حضرت مریم بیمارستان شهید بهشتی اصفهان گفت: اولین، آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین قدم برای باردار شدن، دارو درمانی است که پزشک معالج، مطابق با سن، شرایط و آزمایش برای زوجین تجویز می‌کند.

او مرحله بعدی را استفاده از روش IUI می‌داند و می‌گوید: چند نوبت سونوگرافی از زن و چند نمونه اسپرم از مرد گرفته می‌شود و بعد از این که تخمک خوب یافت شد، نمونه اسپرم آماده سازی شده، داخل رحم تزریق می‌شود.

به گفته کارشناس مامایی مرکز درمان ناباروری حضرت مریم بیمارستان شهید بهشتی اصفهان، مرحله بعدی، IVF است که جنین شناسان زیر میکروسکوپ بهترین اسپرم را جدا و به داخل تخمک تزریق می‌کنند، جنین داخل محیط مناسب قرار می‌گیرد، پس از سه یا چهار روز جنین با کیفیت به رحم خانم تلقیح می‌شود و دو هفته بعد، مشخص خواهد شد که بارداری اتفاق افتاده است یا خیر.

بنابر آمار۳۰ تا۴۰ درصد از بانوانی که از این روش یعنی IVF استفاده می‌کنند تست بارداری شان مثبت می‌شود.

در سال ۹۹ حدود ۲۶ درصد از زوج‌های نابارور که تست بارداری آن‌ها پس از استفاده از یکی از روش‌های کمک باروری مثبت بوده، زایمان کردند که این آمار نسبت به سال قبل از آن، ۱۱ درصد بیشتر است.

باقری می‌گوید: بیشتر مشکلات ناباروری بیماران ما به علت سن بالای خانم است، چون سن ازدواج بالا رفته و هرچه که سن از ۳۵ سال بالاتر برود کیفیت تخمک‌ها و در نتیجه احتمال بارداری کاهش می‌یابد.

او می‌گوید: مشکل نازایی در شهر‌ها و روستا‌های کوچک به علت سطح فرهنگ، سواد، تحصیلات و وضع اقتصادی پررنگ‌تر است. از طرفی بسیاری از این بیماران با مشکلات روحی روانی ناشی از نازایی نیز مواجه می‌شوند.

درمان کم هزینه در یک مرکز جامع دولتی

مرکز درمان ناباروری حضرت مریم بیمارستان شهید بهشتی اصفهان از سال ۱۳۷۸ کار خود را آغاز کرد و به علت افزایش تعداد، مراجعه کنندگان، به همت خیران در سال ۹۶ بازسازی شد.

 دراین مرکز دولتی، پزشکان متخصص زنان، اورولوژی و جنین شناس به زوج‌های نابارور خدمات ارائه می‌کنند. به زودی خدمات اهدای تخمک و رحم جایگزین هم در این مرکز از سر گرفته می‌شود.

کارشناس مامایی مرکز درمان ناباروری حضرت مریم بیمارستان شهید بهشتی اصفهان، می‌گوید: با توجه به وضع مالی و اقتصادی، بسیاری از زوج‌هایی که به مراکز خصوصی مراجعه می‌کنند، وقتی با هزینه‌های بالای درمان روبرو می‌شوند درمان را رها می‌کنند.

این در حالی است که بیمه، خدماتی همچون هزینه معاینه و آزمایش‌ها را به بیماران می‌پردازد و ۷۰ درصد از هزینه دارو‌ها را متقبل می‌شود.

به عنوان مثال در مراکز خصوصی هزینه IUI حدود یک میلیون تومان است، اما این روش درمانی در مراکز زیرپوشش بیمه از جمله بیمارستان شهید بهشتی اصفهان، فقط ۲۵۰ هزار تومان هزینه دارد.

به گفته باقری، بعد از ورود زوج‌های نابارور به این مرکز دولتی، گذراندن آزمایش‌ها و مطلوب شدن شرایط، به طور میانگین، بعد از یک ماه درمان و هزینه کمتر از ۳ میلیون تومان نتیجه بارداری خانم مثبت می‌شود.

او می‌گوید: بیمه‌های خدمات درمانی، تامین اجتماعی و نیرو‌های مسلح روستایی است و فقط ۵ درصد از زوج‌های ناباروری که مراجعه می‌کنند بیمه نیستند که برای بیمه شدن راهنمایی می‌شوند.

کارشناس مامایی مرکز درمان ناباروری حضرت مریم بیمارستان شهید بهشتی اصفهان می‌گوید: در این مرکز فریز جنین با مبلغ سالیانه ۶۰ هزار تومان و انتقال جنین به رحم مادر با مبلغ کمتر از ۵۰۰ هزار تومان انجام می‌شود.

باقری معتقد است  بسیاری از مردم اصفهان اطلاع ندارند که مرکزی دولتی انواع خدمات درمان ناباروری را ارائه می‌دهد.

او می‌گوید: آرزوی ما در این مرکز این است که اولین مراجعه بیمار، آخرین مراجعه او باشد و در همان اقدام اولیه صاحب فرزندی سالم شود.

وام دولتی برای فرزنددار شدن

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به زوج‌های نابارور واجد شرایط وام ۴ درصدی می‌دهد.

به گفته کارشناس مامایی مرکز درمان ناباروری حضرت مریم بیمارستان شهید بهشتی اصفهان به خانم‌های کمتر از ۴۵ سال که مشکل نازایی شان را پزشک تایید کند، بر اساس هزینه آزمایش و دارو دست کم ۱۰ و حداکثر ۲۵ میلیون تومان وام داده می‌شود.

باقری می‌گوید: پارسال ۱۵۰ نفر و امسال ۳۰۰ نفر از مراجعان مورد تایید مرکز درمان ناباروری حضرت مریم این وام را دریافت کرده اند.

به گفته او گاهی اوقات بیمارانی که صاحب فرزند شده‌اند مبلغی و گاه حتی داروهایشان را به مرکز می‌دهند تا صرف درمان بیمارانی شود که تمکن مالی ندارند.

مراجعه ۲۵۰ زوج نابارور به بیمه تامین اجتماعی

سید احمد طباطبایی رئیس اداره رسیدگی به صورتحساب‌های مدیریت درمان تامین اجتماعی استان اصفهان گفت: از دوم شهریور امسال درمان ناباروری تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفت و از آن زمان تاکنون ۲۵۰ زوج برای دریافت وام پرونده تشکیل دادند که بخشی از هزینه‌ها به آن‌ها پرداخت شد.

او می‌گوید: بیمه تامین اجتماعی ۹۰ درصد از هزینه‌های بیمارانی را که در مراکز دولتی تحت پوشش درمان هستند، پرداخت می‌کند.

رئیس اداره رسیدگی به صورتحساب‌های مدیریت درمان تامین اجتماعی استان اصفهان معتقد است: برای دریافت هزینه درمان ناباروری بیمه خانم اهمیت دارد، به عنوان مثال اگر مرد زیر پوشش بیمه سلامت و زن تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی باشد، باید برای درمان ناباروری از بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند.

به گفته طباطبایی، خانم‌های متاهل کمتر از ۳۵ سال که یک سال و خانم‌های ۳۵ تا ۴۵ سالی که ۶ ماه تحت درمان نازایی قرار گرفته باشند و نازایی شان را پزشک تایید کرده باشد می‌توانند از خدمات بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند.

او می‌گوید: بیمه تامین اجتماعی به بیماران نابارور خدمات IUI، IVF، ISFI و FET ارائه و بخشی از هزینه‌های آزمایش و دارو‌ها را پرداخت می‌کند.

رئیس اداره رسیدگی به صورتحساب‌های مدیریت درمان تامین اجتماعی استان اصفهان گفت: تمام خانم‌های نابارور که شرایط استفاده از بیمه تامین اجتماعی دارند بلافاصله بعد از زیر پوشش قرار گرفتن این بیمه می‌توانند از خدمات آن استفاده کنند.

زوج‌های نابارور راضی از خدمات بیمه‌ای

خانمی که بعد از پنج سال درمان صاحب فرزند شده به خبرنگار ما گفت: عمده مشکلات ما، اقتصادی بود، از آنجا که از مراکز دولتی بی‌خبر بودیم برای درمان به مراکز خصوصی و عمومی مراجعه می‌کردیم و هزینه‌های زیاد درمان موجب شده بود که از بچه دار شدن ناامید شویم.

او می‌گوید:  اما از طریق یکی از دوستانم با مراکز دولتی آشنا شدیم و ادامه درمان را در مراکز دولتی ادامه دادیم و توانستیم صاحب فرزند شویم.

خانم دیگری می‌گوید: سه سالی است که تحت درمان ناباروری قرار گرفته ام و اصلی‌ترین مشکلم نبود برخی دارو‌ها بوده، البته الان مشکل کمبود دارو وجود ندارد، اما همچنان گاهی اوقات برخی از دارو‌های خارجی کمیاب و به سختی یافت می‌شوند.

آقایی می‌گوید: به دلیل مشکلات اقتصادی ناچار شدیم درمان را کنار بگذاریم، اما بعد از اینکه متوجه شدیم می‌توانیم وام ۴ درصدی دریافت کنیم مرحل درمان را از سر گرفتیم.

خانمی هم افسردگی اش را از پیامد‌های مشکل ناباروری می‌خواند و می‌گوید: بعد از این که به روانشناس مراجعه کردم توانستم روحیه خود را تقویت کنم، مراحل درمان را ادامه دهم و صاحب دوقلو شوم.

او می‌گوید: مشکل افسردگی ناشی از ناباروری مشکل خیلی از زوجین است و به نظر من باید در برخی از مراکز بهداشت جلسات مشاوره با قیمت کمتری برای این افراد برگزار شود.

در بین زوج‌های نابارور، در۳۰ درصد موارد خانم‌ها،۳۰ درصد آقایان و در ۳۰ درصد دیگر هر دو مشکل ناباروری دارند. از نظر علمی گفته می‌شود دو سوم از زوج‌های نابارور در نهایت بچه‌دار می‌شوند. گستراندن چتر بیمه گام مهمی در رفع آن بخش از مشکل ناباروری است که تنگنا‌های اقتصادی خانوار و هزینه‌های بالای درمان آن را با مشکل مواجه کرده است.

گزارش از الهه صالحی