می‌گویند صنعت پوشاک و ریسندگی و پارچه بافی زمانی در ایران آنچنان شکوفا بود که از روسیه تا انگلستان از آن استفاده و تجار ایرانی محصولات را به کشور‌های مختلف صادر می‌کردند.

دوره قاجار که نفوذ استعمار در ایران افزایش یافت و دولتمردان تحت سیطره دول استعمارگر قرار گرفتند، همزمان بود با رشد اقتصادی و شکوفایی تجارت در اروپا.

ایران به دلیل مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی از قافله رشد اقتصادی در جهان عقب ماند و پادشاهان شیفته غرب، دوستدار تقلید از فرهنگ مغرب زمین بودند نه اقتصاد و تجارت آن.

صنعت پارچه بافی و ریسندگی نیز عقب ماند و با واگذاری امتیاز آن به انگلستان و روسیه به صورت کامل به نابودی کشیده شد.

این صنعت در دوره پهلوی‌ها مجددا رونق یافت و صنعت مد و فشن تبدیل به تجارتی پر سود در ایران شد.

پس از انقلاب نیز این صنعت با راه اندازی کارگاه پارچه بافی و خیاطی رشد کرد، یک خانم که کار خود را از یک چرخ خیاطی آغاز کرد، حالا توانسته یک کارگاه دوزندگی را راه اندازی و باعث اشتغال عده زیادی از دختران و زنان شود.

شروع چالشی

زهرا محمدی کار خود را از سال ۱۳۹۴ با انگیزه اشتغال زایی و درآمد زایی برای بانوان در یک دفتر کوچک و به کار گیری زنان خانه دار شروع کرد.

او گفت: نخستین سفارش دوخت لباس نیز تولید پوشاک صنعتی برای یک شرکت بود در حالی که دوخت این لباس‌ها بسیار «چالش برانگیز» و «سخت» است.

خانم محمدی اضافه کرد که در همان مدت نیز برای دوخت لباس فرم مدارس اقدام کردیم و یکسال بعد هم تصمیم گرفتم برای نظم دهی و توسعه بیشتر کسب و کار خود کارگاهی را تاسیس کنم.

این کارآفرین حوزه خیاطی حالا شعبه دوم کارگاه دوزندگی خود را تاسیس و با اشتغالزایی مستقیم ۲۴ تن و ۵۰ نفر به صورت مستقیم موفق شده کار خود را توسعه دهد.

مبارزه با کرونا

زهرا محمدی در سال ۹۹ و با شیوع ویروس کرونا در ایران خط تولید را تغییر و اقدام به دوخت ماسک بهداشتی و لباس گان قرنطینه در تیراژ بالا کرد.

این خیاط برتر در این خصوص گفت: بسیار خوشحالم که توانستم در جهت بهداشت شهروندان و مبارزه با کرونا نیز قدمی بردارم.

خانم محمدی می‌گوید: با همت کارکنان کارگاه توانستیم با تیراژ و کیفیت بالا مورد تشویق و تایید مسئولان اندیمشک و مشتریان قرار بگیریم؛ همچنین موفق به کسب تعاونی و واحد نمونه برتر ملی شدیم که تا قبل از این هیچ شرکتی در شهرستان موفق به دریافت این مقام نشده بود.

به گفته این کارآفرین حوزه خیاطی سال‌های قبل نیز توانسته بودند مقام‌های استانی را دریافت کنند، اما امسال «رکورد» کسب مقام شکسته شد.

هنر سنتی و بومی در صنعت پوشاک 

اما آنچه نگرانی فعالان هنری و فرهنگی را در پی دارد، استفاده نشدن از الگو های ایرانی در طراحی پوشاک آقایان و بانوان است.

جهان به شکل اغراق آمیزی به سمت غربی شدن در حرکت است و فرقی نمیکند، پوشش باشد یا طرز تفکر.

اما در این میان برخی افراد در تلاشند با تلفیق هنر ایرانی و طرح های سنتی روی سبک های مدرن و غربی، آن را به ذائقه مخاطبان نزدیک و جوانان را برای پوشیدن این دست لباس ها تشویق کنند.

خانم دهداری از جمله این افراد است که یک کارگاه خیاطی نیز راه اندازی کرده، اما از حمایت نشدن گلایه دارد.

این خیاط و کارآفرین حوزه پوشاک می گوید سعی دارد با ادغام طرح های بومی و سنتی در لباس های مدرن جذابیت را برای جوانان ایجاد کنند.

او گفت: طرح لباس های ایران در قدیم پوشش کامل تر با تنوع و رنگ های بالاتر بود، اما حالا رنگ لباس ها به سمت مات شدن پیش می رود.

به پیشنهاد دهداری می توان با بهره گیری از سبک های پوشاک اقوام مختلف خوزستان الگو گرفت تا در طراحی ها تنوع و نوآوری ایجاد شود.

تلفیق سنت و مدرنیته در طراحی پوشاک بانوان

این کارآفرین حوزه پوشاک بانوان ناهماهنگی تولید کننده و طراحان لباس را یکی از دلایل گرایش جوانان به سبک‌های غربی عنوان کرد.

او گفت که در تلاش است تا با ورود هر مُد جدید به بازار آن را با ادغاماتی از طرح‌های سنتی و استفاده از رنگ‌های شاد ترکیب نماید که مورد اقبال و توجه جوانان نیز قرار بگیرد.

به گفته این خیاط اهوازی اگرچه استقبال خوب است، اما نیازمند گذر زمان بوده تا این سبک نیز مورد توجه قرار بگیرد.

خانم دهداری همچنین متذکر شد که اگر رفته رفته گرایش و تمایل‌ها را به سمت سبک‌های سنتی هدایت نکرد، این مسئله موجب از بین رفتن پوشش‌های بومی اقوام نیز خواهد شد.

به گفته او اکنون برخی از اقوام تنها در مراسم خود از لباس‌های سنتی استفاده می‌کنند و همان هم کم کم در حال رفتن به سمت مد‌های غربی است که این یک زنگ خطر برای اصالت و هویت مردم است.

این خیاط در پایان هم خواستار حمایت نهاد‌ها و دستگاه‌ها از طرح‌های آمیخته به فرهنگ و هنر ایرانی در مدرنیته شد.

این خانم کارآفرین می‌گوید: در کارگاه تولیدی خودش ۴ نیروی بیمه شده دارد و دستکم تا ۹ نفر در فروشگاه و کارگاه مشغول به کار هستند و این در حالی است که بیشتر پارچه‌های مجلسی وارداتی و بسیار گران است.

پیشتر در مواردی اهمیت ندادن به سبک‌های سنتی و رها کردن جامعه باعث خطرات جبران ناپذیری به فرهنگ بومی و سنت‌های جامعه شد، اما حالا انتظار می‌رود دستکم در حوزه پوشاک از طرح‌های تلفیقی و آمیخته به طرح‌های ایرانی حمایت شود، تا شاهد نابودی کامل اصالت مردم نباشیم.

گزارش از ساسان ناصری زاده