پانزی یک شیوه کلاهبرداری برای جذب سرمایه‌گذاران است تا از این طریق افراد را با تبلیغ سود‌های غیرمتعارف و نجومی به دام انداخته و در نهایت کلاهبردار با پول بسیاری که به جیب زده متواری می‌شود.

 ترفندی که در آن یک کلاهبردار یا همان طراح پانزی، با وعده به افراد ناآگاه،  پول‌هایشان را در اختیار می گیرد تا سود‌های نجومی و تضمینی به سرمایه‌گذاران بدهد؛ او برای اعتماد سرمایه گذاران در ابتدا با استفاده از سرمایه افراد جدید، سود افراد قدیمی را پرداخت می‌ کند تا سرمایه‌گذاران بیشتری جذب سیستم شوند.

بیشتر بخوانید

• شناسایی کلاهبرداران ارز دیجیتال در شهرکرد
• کلاهبرداری ۲ میلیارد ریالی به شیوه فالگیری در فضای مجازی
• دستگیری کلاهبردار اینستاگرامی در شهرکرد

این طرح در نهایت به دلیل اشباع شدن و عدم وجود سرمایه‌گذار جدید نابود شده و معمولا کلاهبردار با مقدار زیادی پول متواری می‌شود.

اسم این سیستم بر اساس اسم «چارلز پانزی» که برای استفاده از این ترفند در سال ۱۹۲۰ بدنام شده بود، انتخاب شده است.

پانزی این سیستم را اختراع نکرده بود، اما عملیات او چنان پولی را به خود جذب کرد که اولین موردی شناخته شده در سرتاسر ایالات متحده بود.

سیستم پانزی ابتدا بر اساس خرید و فروش همزمان کوپن‌های بین‌المللی تمبر پستی بود، اما او پول سرمایه‌گذاران را برای پشتیبانی پرداخت به سرمایه‌گذاران قبلی و خودش بکار گرفت.

تشخیص طرح‌های پانزی کار سختی نیست، مهم‌ترین شاخصه این طرح‌ها سود‌های نجومی تضمینی و ناشناس بودن است، اما با وجود این شاخص‌های عینی و روشن در بسیاری از موارد افراد در دام این طرح افتاده و وقتی متوجه می‌شوند که فریب خورده اند که اندک سرمایه خود را از دست داده اند.

ترفندی که طراح پانزی استفاده می‌کند وعده سرمایه گذاری در بورس، مسکن، ارز دیجیتال، ارز‌های خارجی یا طرح‌های تحقیقاتی و فروش و هر نوع دیگری که به فکرشان برسد، پول‌های قربانیان را جمع کرده و به آن‌ها وعده سود‌های بزرگ می‌دهد در این مدل کلاهبرداری ممکن است تا مدتی هم از پول افراد جدید سود افراد قبلی را بپردازند، ولی از یک جایی به بعد امکان پرداخت سود وجود ندارد و کلاهبردار بزرگ غیب می‌شود.

به چه کار‌هایی کلاهبرداری می‌گویند؟

کلاهبرداری کاری بر پایهٔ فریب است که کسی یا کسانی برای کسب نفع خود یا موسسه‌ای انجام می‌دهند؛  در بسیاری از کشور‌ها جرم است، اگرچه مصداق‌های آن در نظام‌های گوناگون قضایی فرق می‌کند.

آنچه که جرم کلاهبرداری را از سایر جرایم علیه اموال متمایز می‌سازد، آن است که در اکثر این جرایم مال بدون رضایت یا آگاهی صاحب مال، و حتی گاه به دلیل توسل مجرم به اعمال خشونت آمیز از قربانی به مجرم منتقل می‌گردد در حالی که کلاهبرداری از این حیث از جمله جرایم استثنائی به شمار می‌رود.

کلاهبردار به گونه‌ای عمل می‌کند که مالک یا متصرف مال، فریب خورده و خود از روی میل و رضا، و چه بسا با التماس به امید کسب منافع سرشار، مالش را در اختیار مجرم قرار می‌دهد.

امروزه کلاهبرداری‌ها به شیوه‌های مختلف و متفاوت انجام می‌شود و با وسوسه کردن مردم، مال و کالای آنان را به جیب می‌زنند و فرار می‌کنند، نمونه‌ای از این کلاهبرداری را در بخش لاران استان چهارمحال و بختیاری داشتیم.

شرکت قانونی بوده اما روند اجرایی شرکت غیر قانونی

یک شرکت خصوصی خریدار فرش دستباف، با خرید فرش از زنان قالیباف در بخش لاران پول آن‌ها را پرداخت نکرده است.

شرکت فرش ترنج در بخش لاران استان چهارمحال و بختیاری نزدیک به ۳ هزار تخته فرش دستباف از زنان این منطقه خریداری کرد، ولی پول فرش‌ها و حق بافند‌ه‌های فرش را پرداخت نکرد.

این شرکت با سوءاستفاده از شرایط بیکاری و محرومیت این مناطق دورافتاده با خرید فرش یا پول آن‌ها را با تاخیر طولانی پرداخت می‌کند یا با کلاهبرداری پول را پرداخت نکرده است.

این در حالی است که زنانی که به واسطه این شرکت متضرر شده اند بیشتر از اقشار کم درآمد جامعه هستند؛ آن‌ها در کنار خانه داری، برای کمک خرج زندگی خود با بافتن قالی بخش ناچیزی از زندگی خود را تامین می‌کنند.

مردم نباید به شرکت‌هایی که سود‌های بالا و نامتعارف می‌دهند اعتماد کنند

آقای بهرامی رئیس کل دادگستری چهارمحال و بختیاری گفت: شهروندان برای سرمایه گذاری و انجام فعالیت‌های تجاری با شرکت‌ها باید از مجوز فعالیت آن‌ها اطمینان حاصل کرده و نحوه عملکرد و سوددهی هر شرکت را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.

در انجام امور تجاری و راه اندازی مراکز اقتصادی بخشی از مردم سرمایه خود را برای درآمدزایی بیشتر در اختیار شرکت‌های تجاری قرار می‌دهند.

نکته حائز اهمیت در واگذاری این سرمایه ها، اطمینان یافتن مردم از دریافت مجوزات قانونی از سوی شرکت‌ها و بررسی سودهی و نحوه عملکرد هر شرکت است.

بعضی مواقع ممکن است شرکت‌هایی تأسیس شوند که با اعطای سود‌های بالا و غیرمنطقی ضمن جلب اعتماد مردم، شهروندان را برای سرمایه گذاری در شرکت ترغیب کنند.

عملکرد اینگونه شرکت‌ها در تخصیص سود‌های کلان به مردم به طور قطع شک برانگیز است و شهروندان در صورت بی توجهی به این امر ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور متحمل ضرر‌های هنگفتی شوند.

افراد متضرر در هنگام مراجعه به دادگستری و تنظیم دادخواست انتظار رسیدگی سریع به مطالبات خود را دارند، حال آنکه مراحل دادرسی و رسیدگی قضایی در این زمینه به دلیل تعدد شکات و پیچیدگی امور حقوقی، کاری مشکل و زمانبر است و می‌بایست مالباختگان برای دستیابی به سرمایه خود مدت زمان بسیاری را هزینه کنند.

دادگستری خود را متولی صیانت از حقوق عامه و برخورد با مجرمان می‌داند و این مهم هم راستا با بصیرت، قانونمندی و روشنفکری شهروندان در جامعه تسری می‌یابد.

ما فرش هایمان را می‌خواهیم و دیگر نیاز به پول نداریم

اهالی شهر سورشجان می‌گویند: که این شرکت سه سال در این منطقه در حال فعالیت بود و اقدام به خرید فرش‌های دستباف ما کرد، ولی هیچگونه پولی به ما پرداخت نمی‌کرد.

آن‌ها گفتند: تنها راه درآمد و امرار معاش زندگی ما از طریق همین فرش بافی بوده و در حال حاضر خبری از مسئولین شرکت فرش زرین ترنج نداریم، آن‌ها می‌گفتند ما فرش هایمان را می‌خواهیم و دیگر نیاز به پول نداریم.

مردم مال باخته شهر سورشجان همچنین گفتند: مجوزهای این شرکت به طور کامل رسمی بوده و مردم نیز بخاطر همین مجوز‌ها به این شرکت اعتماد کردند.

به خاطر وجود مسائل اقتصادی، امکان کلاهبرداری به هر شکلی وجود دارد

آقای بهرامی رئیس کل دادگستری چهارمحال و بختیاری گفت: همکاران ما از ماه‌ها قبل بررسی‌های مختلف را انجام داده اند و دستورات لازم در خصوص این شرکت به نیروی انتظامی و سایر ظابطین داده شده است.

بخاطر مسائل حاد اقتصادی که در کشور و استان وجود دارد مردم در این شرکت‌ها که با عناوین مختلف از جمله طلا، فرش، خودرو و تلفن همراه فعالیت می‌کنند جذب می‌شوند.

مردم بعد از اینکه از آن‌ها کلاهبرداری شد و پول و کالای آنان از دستشان خارج شد تازه به دستگاه قضایی مراجعه می‌کنند که حق و مالشان بازگردانده شود، در این مرحله گرفتن مال مردم و دستگیری کلاهبردان کار سختی است.

مردم باید فریب این شرکت‌ها را نخورند چه بسا در اوایل فعالیت خود سود هم بدهند؛ مسلم است که نباید فریب شرکت‌های جعلی و بدون مجوز را خورد و به راحتی پول، طلا و اموال خود را در اختیار قرار داد، بهتر است پیش از اعتماد زودهنگام به این چنین شرکت‌هایی ابتدا از صحت و قانونی بودن فعالیت آن‌ها مطمئن شویم و سپس اقدام به سرمایه کنیم.

مسئولین شرکت فرش ترنج در حال حاضر در بازداشت به سر می برند و تاکنون اعلام ورشکستی نکرده اند؛ در مورد چگونگی بازگرداندن فرش ها و یا پول به مردم هم باید مراحل قانونی طی شود.

گزارش از افسانه احمدی فارسانی