باشگاه خبرنگاران جوان شیراز -  سجاد شکری استاد دانشگاه شیراز گفت: حلیم یک خوراکی آیینی و آمیخته‌ای از دانه‌های خرد شده گندم با هاون سنگین و رشته‌های گوشت گاو یا گوسپند است که آن را در دیگ‌های سفالین دسته‌دار بر روی تژگاه و تنور آتشین و به آرامی می‌پزند.

او گفت: پخت حلیم از شب هنگام تا بامداد نخستین روز اسفندماه با گردانش مادر یا زنان در خانه به طول می‌انجامد.

 شکری گفت:  پوشیدن لباس نو، پیروی از رویکرد نیاکان و شست و شوی تن، نجوای نیایش‌هایی اسطوره‌ای از سوی مادر برای دور ماندن از پلیدی و پلشتی و ناخوشایندی و رهایی سرزمین از بند دیو چپاولگر خشکسالی (اپوش) و گریز از دیو تنبلی و خواب آلودگی (بوشیاس) و پویشی نمادین برای نبرد با اهریمن  و بد اندیش و  آرزوی جاودانگی و تندرستی خانمان از جمله این سنت‌ها است.

استاد دانشگاه فرهنگیان شیراز گفت: از روزگاران دور در فرآیند پخت حلیم، گوسپند برگزیده رمه را چندین شبانه روز از آب و کاهدانه‌ی پاکیزه برخوردار می‌کردند و از این هلیم، افزون بر خانواده، باید بهره‌ای به همسایگان در چهارچوب مراسم کاسمسا (کاسه‌ همسایه) داده ‌شود.

شکری گفت: دو انگاره بنیادین پیرامون خوراک حلیم یا هریسه در کهن‌ترین پنداره های آن وجود دارد که ابتدا خوراک از راه شکار ورزی و بعد هم خوراک از راه گردآوری دانه‌های گیاهی.

استاد دانشگاه شیراز گفت: پخت آیینی حلیم، خود نشانه‌ای از کوچ، شکارگری، زبردستی، هوشمندی و همزمان کاشت گیاهان و گندمینه‌ها و بازتاب جنب‌وجوش در زندگی ایرانیان به همراهی گسترش کاوش در دامنه خوردنی های گروه های پیشا تاریخی است.

او گفت: شاید بتوان مهمترین ویژگی خوراک حلیم جهش پیش رونده رفتار گروهی و زیستی در تبار پیشین انسان برپایه نقش بی تکرار زنان در سرپرستی گروه‌ها و گردانندگی روش خوراک‌دهی بر پایه همکاری و بهره‌بری دانست.

شکری گفت: پخت حلیم در پگاه هرمزد روز اسفند (نخستین روز ماه در گاهشماری ایرانی) نشانه‌ای از رخ نمون باور ژرف به قدرت کهن الگوی زنانه‌ «بزرگ مادر آغازین» و پیوند بشر پیشا تاریخ با نهاد مادینه هستی است.

استاد دانشگاه شیراز گفت: گذار از روزگار غارنشینی و شکارورزی و آغاز زندگی کشاورزی و برزیگری دهگانی، هنگامه‌ مادر شاهی و آوردگاه پیدایی قدرت بار آوری و آفرینندگی زن در سرزمین ایران است.

او گفت: با پژوهش در گاهشماری و جشن‌ها و آیین‌های کهن ایرانی پی می‌بریم که پخت حلیم در نزد مردمان اقلید، در بامداد هرمزد روز و آغاز ماه اسفند، گویای جایگاه بلند زاد روز امشاسپند اسپندگان در روند سگالش کیهان و سرنوشت آدمی در چهار چوب یکتاپرستی است.

این پژوهشگر اسطوره گفت: سپنته آرمئیتی یکی از ایزد بانوان و امشاسپندان و کیش کهن مزدیسنا است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت ارمیتی یا سپند آرامئیتی و در زبان پهلوی سپندارمذ یا سپندارمت خوانده می‌شود.

شکری گفت: این ایزدبانو نمادی از شیدایی راستین، نماد مهر آفرینی، فروتنی و پاسداشت ارزش بانوان است که در هنگامه‌ بامداد اسفندماه، به خواست اورمزد رایومند، آن اوخشیدار دانا، پای بر گستره گیتی می گذارد.

استاد دانشگاه شیراز گفت: جشن اسپندگان پیشوازی برای نوروز است.در زبان پارسی میانه واژه نوک روچ یا نوگ روز، نخستین روز فروردین و پیشانی سال نو است که پس از اسپند ماه می‌آید.

شکری گفت: پخت حلیم در اقلید نشانه‌ای از پایبندی سنتی و آیینی به نگاه داشت جشن‌ها در گاهشماری کهن ایران و شناخت ژرف و پیوسته‌ای از دگرگونی نقش زن به عنوان نیروی برتر مادینه و پایگاهی سودمند و پاک در کیهان به شمار می‌آید.

او گفت: پخت این خوراک سپند در پگاه نخستین روز اسفندماه از سوی مردمان اقلید، نشانه‌ای از باوری دیرینه به آفرینش ایزدبانوان نیک‌روش و امشاسپندان بالا برز در کنار پنداره‌ها و اندر یافت‌های ژرف برخاسته از پیچیدگی ساختارهای آیینی در زندگی ایرانیان است.

این پژوهشگر اسطوره‌شناس گفت: ایزدبانوان سترگی چون اردوی سوره آناهیتا و اَرد اَشی خروه‌َمند، رَشن، چیستا، دینو و امشاسپندان مادینه سپندار آرمئیتی، هئوروتات و امرتات، گواهان پژواک آوای جاودانه‌ زن در گوش اندیشه‌ مردمان ایران به شمار می‌آیند.

شکری گفت: پخت خوراک‌های سپند حلیم بامداد اسفندماه در اقلید گویای آمیختگی نگاه آیینی، پایبندی به گاهشماری پیکرک‌ها و آفرینه‌های آسمانی و افزون بر این، جلوه‌ی پویای زن و مادر و باور دیرپای به فرتاش نیرویی جاودان و قدرتمند است و در پیرامون آن می‌توان بنیان‌های پیوندی ناگسستنی را دید که در پیچ و تاب گذر از پیشا تاریخ به گاهان تاریخی، نهان‌گاه شگرف، ژرف و ارزشمند خویش را زنده نگه داشته‌اند و بی‌گمان این بخش گسترده از گنجینه‌ی فرهنگ، بیش از این نیازمند پژوهیدن و گفتمان مردم شناسانه است.

شهرستان اقلید در ۲۶۷ کیلومتری شمال شیراز واقع شده است.

انتهای پیام/ت