به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، مهاجرت نخبگان یا آنچه در اذهان عمومی به فرار مغز‌ها شهرت دارد، سال‌ها است به یکی از چالش‌های مهم سیاستگذاران و سیاستمداران کشور تبدیل شده است . 

پدیده‌ای جدی که رهبر انقلاب  در دیدار اخیرشان با نخبگان کشور صراحتاً تشویق دانشجویان به مهاجرت را خیانت به کشور بیان کردند.

بنابر اعلام سایت هنلی پاسپورت اسندکس ایران رتبه ۱۰۷ جهان در شاخص قدرت گذرنامه را دارد. 

کارشناسان حوزه مهاجرت این مسئله را یکی از مهم‌ترین دلایل مهاجرت نخبگان می دانند.  

رصدخانه مهاجرت ایران که یک نهاد پژوهشی ایرانی در ارتباط با مهاجرت است رتبه مهاجرتی  ایران را ۵۴ در جهان اعلام کرد وبر اساس آخرین آمار یونسکو نیز رتبه دانشجو فرستی ایران از میان ۲۴۱ کشور جهان، ۱۹ بوده است.

آمریکا، ترکیه، آلمان، ایتالیا و کانادا به ترتیب ۵ مقصد اصلی دانشجویان ایرانی در دنیا هستند.

اما سوال اینجاست که چگونه یک نخبه با وجود این شرایط اقتصادی و معیشتی خود را متقاعد کند که ترک دیار و وطن نکند و بماند پای کشوری که قدرش را نمی‌داند؟

دانش گاهی کافی نیست

تردید بین رفتن و ماندن همیشه دوگانه‌ای بود که ترس از رفتن و حسرت ماندن را وحشتناک‌تر از آن چیزی که هست نمایش می‌داد. 

دانشجویان ایرانی مهاجر گاهی دلشان تنگ وطن می‌شود و از خودشان می‌پرسند چه شد که ایران را با همه خاطراتش رها کردند. 

یکی از آن‌ها محمد افشاریان است که کارشناس ارشد برق گرایش قدرت از دانشگاه صنعتی شریف دارد و طرح پایان نامه اش به جای اجرا در ایران سر از مونترال کانادا در آورده است.

او گفت:  از نظر کاری و شغلی امکانات فوق العاده‌ای در کانادا وجود دارد،  در  ایران مجبور بودیم قطعات اولیه کار را خودمان تولید کنیم در حالی که اینجا هیچ مشکلی در تامین قطعات اولیه وجود ندارد.

افشاریان گفت:  اصلاً دلم نمی‌خواست مهاجرت کنم و دوست داشتم در کشورم کار کنم، اما سال‌های زیادی از عمرم را صرف درس خواندن و فراگیری علمی کردم که انگار در ایران زیاد خریدار نداشت.

افشاریان گفت : صرف داشتن علم و دانش برای مهاجرت کفایت نمی‌کند بلکه مهارت آموزی و توانایی ایجاد شغل بسیار قابل توجه در کانادا است.

او گفت:  اگر شرایط کار در ایران مهیا باشد مهاجرت به کشور دیگر اشتباه است، ما همگی مدیون ایران هستیم و از اینکه دانش خود را در کشور‌های دیگر استفاده می‌کنیم ناراحتیم، اما چه کنیم که در ایران انگار کسی ما را نمی‌بیند.

محمد افشاریان  گفت: شخصا با تشویق نخبگان به مهاجرت مخالف هستم،  این کار باعث فراری دادن و نخبگان از کشور می‌شود و انگیزه دانشجویان برای کار کردن داخل ایران را نیز کاهش می‌دهد.

او گفت: بسیاری از متخصصان ایرانی شاغل در خارج از ایران، مشتاق بازگشت به کشور هستند و یکی از رویا‌های ما این است که روزی وضعیت اقتصادی و معیشتی کشورمهیای حضور نخبگان مهاجرت کرده باشد.

هر کس که می‌رود لزوما با نظام مشکل ندارد

نداشتن افق و چشم‌اندازی امیدبخش شغلی، عدم وجود فرصت‌هایی برای ایفای نقش و احساس غیر مفید بودن، شاید بخشی از دلایل مهاجرت نخبگان یا فرار مغز‌ها باشد. 

طبق اعلام رصدخانه مهاجرت ایران در بیست سال اخیر ۵۶ درصد دارندگان مدال‌های المپیاد دانش آموزی ۷۸.۳ درصد رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰۰ کنکور دربرای ادامه تحصیلات تکمیلی خود به خارج از کشور رفتند و ماندند.  آماری وحشتناک، ولی تامل برانگیز که حقیقت بزرگی را نمایان می‌کند.

خروج سرمایه‌های بزرگ کشور زیر سایه بی‌تدبیری برخی مسئولان

سینا عابدینی برنامه نویس و مبتکر حوزه رایانه است که از عدم استفاده مسئولان از ظرفیت‌های نخبگان این حوزه می‌گوید.

اولین سوالم از او این است می خواهی مهاجرت کنی؟

بدون هیچ مکثی می گوید بله اگر شرایطش فراهم شود حتما.

این نخبه آی تی که ۱۵ سال مشغول فعالیت در این حوزه است از نادیده گرفته شدن استعداد‌ها و توانایی نخبگان ایرانی خبر داد و گفت: همه ما ایران را دوست داریم و اقدام برای مهاجرت لزوما به معنای خصومت با نظام و کشور نیست بلکه بیشتر دلخوری از شرایط موجود است.

نفر اول رویداد تولید محتوای دیجیتال مازندران در ارتباط با سخنان رهبری پیرامون مهاجرت و خائن شمردن تشویق کنندگان به مهاجرت گفت: از دیدگاه من بیانات رهبری کاملا درست است و مسئولان باید از ظرفیت نخبگان و اندیشمندان داخل کشور به خوبی استفاده کنند.


او گفت: عمده مشتریان ما دستگاه‌های دولتی هستند ارگان‌های دولتی هم به شدت در پرداخت حق الزحمه پروژه‌های برنامه نویسی اذیت میکنند تا جایی که برای مطالباتمان باید تا دو سال درگیر کاغذ بازی ادارات مختلف باشیم.

عابدینی گفت: این درحالی است که حتی شرکت‌های کوچک خارجی هیچ مشکلی در پرداخت مطالبات فعالان حوزه برنامه نویسی ندارند و به همین دلیل اکثر برنامه نویسان حاضر هستند در شرکت‌های ضعیف خارج از کشور فعالیت کنند، اما درگیر مشکلاتشان در ایران نباشند.

او گفت: بسیاری از برنامه نویسان به دلیل عدم حمایت مسئولین و مشکلات مالی مجبور به کار در مغازه یا رانندگی هستند و دانشجویان جدید الورود هم از خود می‌پرسند وقتی نخبگان کشور دیده نمی‌شوند چه امیدی برای کار در ایران وجود دارد؟

صحبت‌های سینا عابدینی رنگ و بوی ماندن نمی دهد، اما دغدغه نخبگان کشور را می‌توان در کلماتش حس کرد، رویای رفتن به آمریکا و اروپا شاید برای نخبگان شیرین باشد، اما آینده ترسناکی را برای کشور رقم می‌زند.

انتظار رهبری را برآورده نکردیم

استعداد‌های ایرانی به مثابه چاه‌های نفتی هستند که به جای داخلی ها، خارجی‌ها از آن می‌خواهند بهره برداری کنند پس نیاز است همانطور که صنعت نفت را ملی کردیم اقدامی نیز برای استفاده از نخبگان و اندیشمندان در ایران انجام دهیم. 

نخبگان نه به زور و تهدید اقدام به رفتن می‌کنند و نه با قوانین دست و پا گیر به ماندن رضایت می‌دهند در همین راستا سازمانی به عنوان بنیاد ملی نخبگان برای شناسایی، جذب و پشتیبانی مادی و معنوی از نخبگان کشور تاسیس شد.

بنیاد نخبگان هر چند برای حمایت از نخبگان و جلوگیری از فرار مغز‌ها شکل کرفت، اما خروج ۲۵ درصد از اعضای این بنیاد از کشور این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که دقیقا در بنیاد نخبگان به عنوان نهاد مسئول چه خبر است؟

با دکتر محمد آزادبخت رییس بنیاد نخبگان مازندران گفتگو می‌کنم و می گوید: متاسفانه انتظاراتی که مقام معظم رهبری از بنیاد ملی نخبگان داشتند برآورده نشده است.

او گفت:  بنیاد ملی نخبگان زیر مجموعه معاونت علمی ریاست جمهوری است ، نهاد‌های دولتی باید به‌صورت ساختارمند و همه جانبه برای بازگشت نخبگان به کشور اقدام کنند

او گفت:  بیانات اخیر مقام معظم رهبری درباره مهاجرت نشان دهنده اهمیت توجه به استعداد‌های ایرانی و به کارگیری آن‌ها در جایگاه‌های مهم کشور است.


محمد آزادبخت با بیان اینکه ساز و کار موجود در کشور جوانان را به جای امیدآفرینی و ماندن، تشویق به رفتن می‌کند گفت بنیاد نخبگان با کمبود بودجه برای تامین نیاز‌های نخبگان مواجه است.

او گفت: برخی از اساتید دانشگاه خواسته یا ناخواسته اقدام به تشویق دانشجویان به مهاجرت می‌کنند که باید با فرهنگ سازی و امید آفرینی از این کار جلوگیری شود.

گزارش: محمد حسین رمدانی

انتهای پیام / ک