به گزارش  خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، نیروی هوایی ارتش از پیروزی انقلاب اسلامی تا آغاز دفاع مقدس نقش پر رنگی در دفاع از کشورمان به خصوص در مقابله با ضد انقلاب در کردستان و مناطق عملیاتی غرب داشته است.

نیروی هوایی ارتش در هنگام تهاجم رژیم بعث به ایران اسلامی در ۳۱ شهریور ماه ۱۳۵۹ نیز به عنوان یک نیروی واکنش سریع وارد عمل شد و امیر سرلشکر خلبان شهید فکوری فرمانده وقت این نیرو با طراحی عملیات ۱۴۰ فروندی نخستین پاسخ به تجاوز ارتش بعثی را به صدام داد.

اگر بخواهیم نقش نیروی هوایی ارتش را در دوران دفاع مقدس بیان کنیم باید بگوییم که اگر خلبانان نیروی هوایی و پشتیبانی‌های آنان نبود شاید بسیاری از عملیات‌های دریایی و زمینی مانند عملیات مروارید و والفجر ۸ نیز به پیروزی نمی‌رسید. این نیرو از پایان دفاع مقدس تا کنون هم در عرصه‌های خودکفایی، ساخت و تولید تجهیزات جدید و به روز هم از نیرو‌های پیشگام در نیرو‌های مسلح به شمار می‌رود.

این نیرو از نخستین روز‌های پیروزی انقلاب اسلامی و بعد‌ها در طول دفاع مقدس علاوه بر عملیات‌های مهمی، چون حمله به الولید یا اچ ۳، حمله به اوسیراک، کمان ۹۹، بمباران شهر کوت و بسیاری دیگر از عملیات‌ها نقش مهمی در نابودی توان نظامی ارتش بعثی داشت و در این راه شهدای بسیاری را هم به انقلاب و کشورمان تقدیم کرده است. نخبگان نیروی هوایی ارتش توانستند عملیات‌های بسیاری را علیه دشمن بعثی طراحی و اجرا کنند که تا آن زمان شاید نظیر آن در دنیا وجود نداشت. این نوابغ و نخبگان نه تنها با این عملیات‌ها توانستند دشمن بعثی را مجبور به پذیرش شکست کنند، بلکه کارشناسان نظامی جهان را هم به حیرت واداشتند.

خلبانان جنگنده‌های اف‌۴ و اف‌۵ نیز از شجاع‌ترین و بهترین خلبانان ایران هستند؛ خلبانانی از جمله شهید فریدون ذوالفقاری، شهید علیرضا یاسینی، شهید حسین خلعتبری، فرج‌الله براتپور، شهید مصطفی اردستانی و هوشنگ آغاسی بیگ. اف ۵‌ها و اف۴‌های ایرانی نیز ستون‌های زرهی رژیم بعث را در دشت خوزستان به گونه‌ای مورد هدف قرار دادند که دشمن نتوانست به هدف خود برای تصرف جنوب خوزستان و دزفول دست پیداکند. باید توجه کنیم که خلبانان ایرانی باعث شدند تا صادرات نفت عراق تحت از حدود دو میلیون بشکه به ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.

جوان‌ترین استاد خلبان ایرانی کیست؟

امیر سرلشکر خلبان شهید سیدعلی اقبالی دوگاهه یکی از نوابغ خلبانی ایرانی است که روز هفتم مهر ماه ۱۳۲۶ در محله دوگاهه از توابع شهرستان رودبار استان گیلان در یک خانواده متوسط و مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش کشاورز بود و به کشت درختان زیتون و روغن کشی از آن می‌گذشت. اما علی رویاهای بزرگی داشت و می خواست تا همانند عقاب ها روزی در آسمان ایران به پرواژ درآید. به همین دلیل و پس از گذراندن دوران کودکی برای طی تحصیلات به تهران آمد و در دبیرستان امیرکبیر تهران ثبت نام کرد. 

سید علی دوران دبیرستان را با موفقیت طی کرد و پس از دریافت مدرک دیپلم، در ۱۳ آذرماه سال ۱۳۴۶ راهی نیروی هوایی ارتش شد و به استخدام آن درآمد. آموزش‌های تخصصی و مهارت‌های فنی و انجام پرواز مقدماتی با هواپیما‌های پاپ و F-۳۳ را در دانشکده پرواز نیروی هوایی گذراند. او که باید برای طی آ موزش‌های تخصصی به آمریکا می‌رفت حدود یکسال بعد در ۲۵ مردادماه سال ۱۳۴۷ به همراه دوستانش به نام‌های افشار محمدی و سعید گیلانی به پایگاه هوایی ویلیامز شهر فنیکس ایالت آریزونای آمریکا  اعزام شد.  

پس از حضور موفق در آموزش‌های تخصصی در آمریکا و پرواز با هواپیما‌های (T-۶)، (T-۳۷)، (T-۳۸)، (T-۴۱) دوره خلبانی را به مدت ۲۲۰ ساعت در سال ۱۳۴۷ به پایان رساند و با کسب رتبه نخست در میان بیش از ۴۰۰ دانشجوی خلبانی از کشور‌های مختلف توانست عنوان خلبان نمونه این پایگاه را کسب کند. امیتازاتش به قدری خوب بود که تا آن زمان هیچ‌کس موفق نشده بود تا نظیر آن را به نام خودش بزند، اساتیدش هم از کسب چنین عناوینی بسیار شگفت زده بودند و به او لقب سلطان پرواز را دادند. او که همه دوره‌ها را با موفقیت گذرانده بود توانست نشان یا وینگ خلبانی را نیز دریافت کرده و به ایران بازگردد.

کدام استاد خلبان، شهید بابایی را آموزش داد؟

علی با بازگشت به ایران، آموزش‌های F-۵ را در ۱۴ بهمن ماه ۱۳۴۸ به سرعت به پایان رساند و به عنوان افسر خلبان شکاری تاکتیکی در گردان ۴۳ شکاری پروازش را آغاز کرد. مهارتش در تیراندازی هوایی با جنگنده هم بسیار بالا بود به نحوی که در سال ۱۳۵۱ در مسابقات تیراندازی هوایی که در پایگاه دزفول برگزار شد نیز توانست مقام اول در بین خلبانان سراسر پایگاه‌های نیروی هوایی ارتش را کسب کند. همین مهارت‌ها باعث شد تا پله‌های ترقی را به سرعت طی کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تا سطح لیدر دومی ارتقا پیداکند. در کارنامه اش سوابق درخشانی همچون ۱۰ مورد تشویق، جدیت در انجام وظیفه و ارائه طرح‌های کاربردی در راستای پایین آوردن سوانح پروازی نیز به چشم می‌خورد. همین شد که در سال ۱۳۵۳ برای دوره‌ای دیگر به آمریکا اعزام شد؛ دوره کارشناسی تفسیر عکس‌های هوایی، مدیریت اطلاعات و عملیات هوایی.

خلبان اقبالی حالا یک خلبان همه فن حریف شده بود و باید کار‌های مهمی را مدیریت می‌کرد. در این راستا،   پس از بازگشت از آمریکا در ادامه خدمتش در ابتدا به پایگاه ششم شکاری بوشهر و سپس به پایگاه دوم شکاری تبریز اعزام شد. او حالا دیگر علاوه بر خلبانی و انجام پرواز‌های تاکتیکی وظایف مهم دیگری همچون معلم خلبانی، مسئولیت شعبه اطلاعات و عملیات فرماندهی گروه یکم گردان ۲۳ شکاری و افسر ناظر نیروی هوایی را هم بر دوش خود داشت.

جرئت و جسارت سید علی در پرواز‌های عملیاتی و استفاده بموقع و صحیح از تکنیک در کنار تاکتیک به همراه مهارت‌های فنی، عملی و تخصصی از وی استاد خلبان ماهر و برجسته‌ای ساخته بود، به طوری که آموزش پروازی ده‌ها خلبان جوان را بر عهده داشت که تعداد بسیاری از این خلبانان تا رده‌های عملیاتی و فرماندهی ارشد نیروی هوایی راه پیدا کردند.

بیشتر بخوانید 

• روایتی از یک پرواز چند ساعته که ۱۱ سال طول کشید

شهیدان عباس بابایی و مصطفی اردستانی از شاگردان این استاد خلبان ماهر به شمار می‌روند.

سید علی در سال ۱۳۵۴ ازدواج کرد که حاصل آن یک فرزند پسر به بنام افشین است که یکی از پزشکان حاذق کشور و از افتخارات ایران اسلامی است.

وقتی سلطان پرواز در عملیات ۱۴۰ فروندی در آسمان کولاک کرد

او نیز همچون سایر همرزمانش پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با آغاز تهاجم رژیم بعثی عراق به کشورمان لباس رزم بر تن و پروازهایش را آغاز کرد. حوالی ظهر روز ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۵۹ بود که هواپیما‌های بعثی تهاجم سراسری به کشورمان را آغاز و بسیاری از فرودگاه‌های ایران اسلامی را بمباران کردند. تنها پس از چند ساعت او و سایر همرزمانش عملیات ۱۴۰ فروندی را طراحی کرده و خود نیز بعنوان رهبر یا لیدر یک دسته پروازی چهار فروندی نقش موثری در این عملیات داشت. او از ابتدای جنگ تحمیلی تا هنگام شهادتش ۵۰ ساعت پرواز جنگی و بیش از ۳ هزار ساعت پرواز عملیاتی و آموزشی را در کارنامه اش ثبت کرد.  

خلبان اقبالی در دوران فعالیتش در پایگاه‌های بوشهر، دزفول، تبریز و ستاد نیروی هوایی تهران وظایف مهمی ایفا کرد و در مسئولیت‌های مهمی همچون سرپرستی پست‌های راهبردی معلم خلبانی، رئیس شعبه اطلاعات و عملیات فرماندهی گردان ۲۳ شکاری و در معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران افسر ناظر اجرای طرح‌های عملیاتی ایفای نقش کرد.

روایت آخرین پرواز ققنوس 

سید علی در حالیکه هنوز یک ماه از آغاز جنگ می‌گذشت به ماموریت مهمی اعزام شد. اولین روز آبان‌ماه سال ۱۳۵۹ است و او در یک مأموریت برون‌مرزی به عنوان سرگروه با هدف بمباران یکی از سایت‌های رادار شهر موصل به پرواز درآمد. دو فروند هواپیمای F-۵ پس از رسیدن به منطقه و عدم مشاهده هدف نخست برای بمباران پادگان العقره در حوالی پایگاه هوایی کرکوک به عنوان هدف دوم، تغییر مسیر دادند. پس از بمباران این پادگان، در راه بازگشت هواپیمای وی مورد اصابت موشک قرار گرفت و در ۳۰ کیلومتری شرق موصل پس از اجکت، سقوط کرد.

پس از سقوط هواپیمای وی و دستگیری استاد خلبان ۳۱ ساله در عراق، به دستور صدام مبنی بر برخورد شدید با خلبانان و فرماندهانی که لیستشان در فهرست سیاه ارتش عراق بود به دلیل ضربات مرگ‌باری که این خلبان به نیرو‌های عراقی وارد آورده بود توسط یگان‌های بعثی در محل استقرار نیروها، با طناب به دو جیپ بسته شده و بدنش را به دو نیم کرده آنگاه نیمی را در گورستان محافظیه شهر نینوا و نیمه دیگر آن را در قبرستان زبیر شهر موصل به خاک سپردند.

پس از ۲۲ سال و با پیگیری کمیته جستجوی اسرا و مفقودین و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در پنجم مرداد سال ۸۱ بازمانده پیکر شهید سرلشکر خلبان سید علی اقبالی دوگاهه به ایران بازگشت و در قطعه شهدای دفاع مقدس دربهشت زهرا (س) تهران به خاک سپرده شد.

گزارش از مهدی طلوع‌وند