به گزارش  خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، مسئله افغانستان با توجه به سرعت تحولات این کشور و اتفاقاتی که در آن رخ داد، جزو دغدغه‌های اصلی کشور‌های همسایه این کشور است؛ براساس برنامه­ ریزی‌های صورت گرفته، قرار است که دومین نشست وزرای امور خارجه همسایگان افغانستان به میزبانی ایران و با شرکت وزرای امور خارجه و مقامات ارشد از کشور‌های چین، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان به اضافه روسیه، امروز چهارشنبه پنجم آبان ماه در تهران به صورت حضوری برگزار شود.

همچنین نمایندگان طالبان که در افغانستان به قدرت رسیده‌اند، در نشست آینده وزرای خارجه کشور‌های همسایه افغانستان شرکت نخواهند کرد. این را ذبیح‌الله مجاهد، معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ کابینه موقت این کشور یکشنبه دوم آبان ماه اعلام کرد. تلویزیون افغانستان سخنان مجاهد را به این صورت نقل کرد:  هیچ یک از نمایندگان دولت امارت اسلامی افغانستان در نشست وزرای خارجه کشور‌های همسایه افغانستان شرکت نخواهد کرد. در عین حال وی نشست وزرای برنامه ریزی شده برای تهران را «خوب» توصیف کرد.

به بیان کارشناسان نشستی که در تهران پیش بینی شده است، سرآغاز یک دیپلماسی و گفت‌وگو‌های جدی نسبت به آینده و نگرانی‌های پیش رو به ویژه احتمال وقوع جنگ‌های داخلی در این کشور است.

اولین نشست افغانستان چه دستاوردی داشت؟

در نخستین نشست وزرای خارجه ۶ کشور همسایه افغانستان شامل ایران، چین، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان که ۱۷ شهریور ماه به صورت مجازی و به ریاست پاکستان برگزار شد، توافق شد که دور بعدی این نشست در تهران برگزار شود. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان طی سخنانی در این نشست از آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای در اختیار گذاشتن تمامی امکانات خود به منظور پیشبرد مذاکرات بین الافغانی خبر داد.

سعید خطیب‌زاده  سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست هفتگی با خبرنگاران اعلام کرد که تهران روز چهارشنبه پنجم آبان ماه میزبان نشست وزرای خارجه کشور‌های همسایه افغانستان و روسیه درباره اوضاع افغانستان خواهد بود و  این نشست یک روزه خواهد بود. دستورکار نشست تهران ادامه گفت‌وگو‌هایی است که در دور اول به صورت مجازی برگزار شد. این کشور‌ها متمرکز خواهند بود که به تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و صلح و ثبات در افغانستان کمک کنند.

مهدی خورسند کارشناس مسائل اوراسیا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نشستی که قرار است چهارشنبه آینده پیرامون تحولات افغانستان در تهران با حضور همسایگان افغانستان به اضافه روسیه برگزار شود، گفت که در اولین دور از این مذاکرات مجازی که مبدع آن پاکستان بود، تقریبا یک بیانیه مکتوب خلاصه شد که اثری برای مردم افغانستان نداشت؛ در این فضا امید داریم در روز‌های آینده در اجلاسیه‌ای که تهران میزبان آن است، اتفاق جدیدی رخ دهد.

وی همچنین گفت که افغانستان امروز به دلیل تحولات ساختاری حاکمیتی دچار بحران شناخت حاکمیت جدید خود از سوی جامعه جهانی است و در یکه‌تازی برخی گروه‌ها و عناصر تکفیری که توسط قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای به افغانستان منتقل شدند، به مثابه یک زمین مین گذاری شده و یک بمب در آستانه انفجار است؛ این بمب در صورت انفجار می‌تواند همسایگان افغانستان را دچار آسیب جدی کند، بنابراین همسایگان افغانستان باید به این هشدار دقت ویژه کنند.

در نشست دوم افغانستان چه نکاتی مطرح شود؟

خورسند کارشناس مسائل افغانستان معتقد است: در نشستی که در روز‌های آینده در تهران برگزار می‌شود، باید حواسمان به ملت افغانستان باشد، در این کشمکش قدرتی که بین قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جریان است، برخی از بازیگران به دنبال حفظ امنیت و عده‌ای هم به دنبال دامن زدن به ناامنی در منطقه هستند، که در یک سمت روسیه، چین، ایران و در طرف دیگر ترکیه، آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی قرار دارند.

خورسند با بیان اینکه باید به دنبال حمایت از مردم افغانستان برویم و در پی تشکیل دولت فراگیر در این کشور باشیم، گفت که دولتی که یک جانبه از سوی طالبان تشکیل شود، مورد تایید نیست و آن آفت جنگ داخلی در افغانستان شعله ور خواهد شد، بنابراین باید طالبان را مجاب کرد تا از طریق مسیر‌های مختلف بر ایجاد و تشکیل دولت فراگیر و کمک به برقراری امنیت در این کشور تاکید شود. باید راهی پیدا کرد که امنیت در افغانستان تضمین و تثبیت شود. با توجه به این شرایط منطقه، جمهوری اسلامی ایران باید فعالیت و تحرکات بیشتری داشته باشد، چراکه این کشور یکی بزرگ‌ترین بازار‌های اقتصاد ما در سال‌های گذشته و در شرایط تحریم بوده است، بنابراین موظفیم نسبت به تحولات افغانستان حساس باشیم.

هدف اصلی برگزاری نشست افغانستان چیست؟

حسن لاسجردی کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، می‌گوید: هدف نشست تهران بیش از هرچیز این است که طالبان را به سمت گفت‌وگو سوق دهد تا بتواند با آن‌ها درباره تشکیل دولت فراگیر صحبت کند و همچنین مشکلات افغانستان نیز حل شود. این را هم باید مدنظر قرار داد که نادیده گرفتن بازیگران، گروه‌ها و اقوام در این کشور می‌تواند بحران ساز شود.

لاسجردی ادامه داد: ملاحظه دیگری که ایران آن را مدنظر دارد، مربوط به خط مشی سیاسی کشور است، زیرا دولت سیزدهم اولویت ارتباط با همسایگان را در دستور کار خود قرار داده است. اما زمانی که این موضوع از سوی دولت اعلام شد مشکلی به نام طالبان خود را نشان داد. در نشستی که برای مسئله افغانستان برگزار خواهد شد در خصوص نقش دیگر کشور‌ها نیز گفت‌وگو خواهد شد، کشور‌هایی مانند پاکستان یکی از مهره‌های مهم و موثر در حل مشکل افغانستان است همچنین کشور‌هایی مانند ترکیه و قطر نیز در شطرنج تحولات افغانستان موثر هستند.

وی همچنین گفت که تهران علاقه‌مند است که با برگزاری این نشست برای حل مشکل افغانستان و حضور همسایگان در این نشست، ثبات منطقه‌ای را دنبال کند. این درحالی است که برخی کشور‌های عربی تلاش کردند تا در مسئله‌ افغانستان موضع قومیتی را مورد توجه قرار دهند.

کیومرث یزدان پناه دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران هم گفت که  افغانستان آبستن حوادث سریع السیری شد، ساختار این کشور به طور کل تغییر کرد و یک فروپاشی اتفاق افتاده و اعضای طالبان مجددا به ساختار حکومت این کشور تحت عنوان امارت اسلامی برگشتند. با توجه به حوادث و اتفاقاتی که طی یکی دو ماه اخیر به ویژه حوادث تروریستی که چند وقت اخیر در این کشور اتفاق افتاده است، همسایگان نسبت به آینده سیاسی امنیتی افغانستان نگران هستند و به تکاپو افتاده‌اند که با یک نشست همه جانبه و بسیار جدی مسائل افغانستان را رصد کنند.

یزدان پناه ادامه داد: نشست پیش روی افغانستان در ایران می‌تواند در دو بُعد گفت‌وگو‌های موثر و خیلی جدی در مسئله افغانستان و اعلام نگرانی‌های جدی همسایگان به حاکمان فعلی این کشور تاثیرگذار باشد و طالبان را به عنوان گروه حاکم متوجه این موضوع کند که چقدر حوادث افغانستان برای کشور‌های همسایه افغانستان نگران کننده شده و استمرار این عمل ممکن است مورد قبول و پذیرش هیچ یک از همسایگان افغانستان نباشد.

دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران همچنین می گوید که احتمال گسترش این ناامنی‌ها به خارج از مرز‌های افغانستان هم قطعا یکی از مسائلی است که در قالب یک فرمول شناخته شده مبارزه با تروریسم و مسائل ناامن زا حتما مورد توجه کشور‌های شرکت کننده در نشست افغانستان قرار خواهد گرفت.  این نشست از این نظر حائز اهمیت است که نه افغانستان را می‌شود به حال خود رها کرد و نه طالبان را. طالبان اگر چه از همان ابتدا تلاش کرد که خود را متفاوت از گذشته نشان دهد و اکنون هم سعی می‌کند مجامع جهانی و کشور‌ها را متقاعد کند که این گروه را به عنوان گروه حاکم در افغانستان به رسمیت بشناسند، اما نگرانی‌های افغانستان و پیچیدگی‌های روز افزونی که در این کشور شاهد هستیم نشان می‌دهد که طالبان برای تثبیت واقعیت امروزی خود با دشواری‌ها و موانع جدی روبه رو هستند.

یزدان پناه با بیان اینکه محور اول نشست تهران بررسی دقیق مسائل افغانستان و رصد اتفاقات تلخی است که در این کشور در حال وقوع است، گفت که اولویت دوم این نشست مسئله آوارگان افغانستانی است که احتمال دارد با تشدید سرما در این کشور و پیشرو بودن فصل زمستان مهاجرت آن‌ها به آسیای میانه و ایران زیاد شود و یکی از جدی‌ترین دغدغه‌ها این است که تروریست‌های داعشی در پوشش همین آوارگان و با آن‌ها وارد مرز‌های کشور‌های همسایه از جمله ایران شوند و این مسئله بستر‌های نامساعدی را از لحاظ امنیتی فراهم کند و این اولویت دوم جدی‌ترین دغدغه‌ی کشور‌ها برای حضور در نشست تهران است و کشور‌ها عزم جدی دارند تا به هر شکل ممکن داعش و گروه‌های تروریستی را در نطفه خفه کنند و اجازه ندهند که داعش گستره خود را در ایجاد ناامنی افزایش دهد.

 به اعتقاد کارشناسان هر اتفاقی که برای افغانستان بیفتد، آثار و تبعات امنیتی، سیاسی و انسانی آن متوجه کشور‌های همسایه از جمله ایران خواهد شد. کشور‌های همسایه  و صاحب نفوذ منطقه می‌توانند با همفکری و با نشست‌های موثر و راهبردی و گفت‌وگو‌ها در سطح عالی، فکری اساسی و کم هزینه برای افغانستان کنند و اجازه ندهند این کشور به عرصه جنگ‌های داخلی و تاخت و تاز‌های بین المللی مبدل شود و یکبار دیگر شاهد شرایط نا به سامان سیاسی و التهابات شدید ژئوپلیتیکی در این منطقه از آسیا باشیم.

فاطمه زهرا نصراللهی

انتهای پیام/