به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، بدون شک آنچه که فرهنگ و تمدن یک کشور را می‌سازد میراث به جای مانده از گذشتگان است، میراثی که به نسل آینده منتقل می‌شود.
میراث ملموس و ناملموس پشتوانه‌های تاریخی و فرهنگی هر ملتی محسوب می‌شوند، کشور‌ها برای ثبت جهانی میراث خود در رقابت هستند تا خود را به لحاظ قدمت تاریخی و فرهنگی پربارتر نشان دهند.
تاثیر ثبت آثار ملموس و ناملموس در حوزه گردشگری بر هیچ کس پوشیده نیست و یکی از راه‌هایی است که به جذب گردشگر کمک می‌کند.
چند سالی است در کنار ثبت و حفظ آثار ناملموس، موضوع گنجینه زنده بشری نیز مورد توجه قرار گرفته تا علاوه بر ثبت میراث ناملموس، نام فردی که به صورت شاخص در آن حوزه مشغول فعالیت است ماندگار شود.
استعدادی که از کودکی نمایان شد
سیداحمد مراتب مناجات خوان پر آوازه اصفهانی در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: در سال ۱۳۳۱ در شهر اصفهان متولد شدم، دارای مدرک ادبیات و الهیات و دکتری افتخاری موسیقی ایرانی هستم و به تازگی نیز نام من در گنجینه زنده بشری میراث ناملموس به ثبت رسیده است.
او ادامه داد: شش ساله بودم که در مدرسه برای قرائت قرآن آزمون دادم و مدیر مدرسه (مرحوم عبدالحسین سپهری‌نژاد) که از خوانندگان خوش‌صدا و مسلط به ردیف‌های آوازی بود، آموزش مرا به عهده گرفت و از همان زمان یادگیری دستگاه‌ها و آواز‌های ایرانی را آغاز کردم.
این استاد آواز سنتی و ایرانی، بیان کرد: در هشت سالگی با راهنمایی پدرم به محضر استاد محمدرضا شمشیری ملقب به شکیب اصفهانی راه یافتم؛ در دوازده سالگی در دبیرستان صارمیه اصفهان طبیبی که برای معاینه چشم بچه‌ها آمده بود صدایم را شنید و، چون از دوستان پدرم و استاد جلال تاج اصفهانی بود، پس از صحبت با پدر در نامه‌ای، مرا به استاد تاج معرفی کرد.
شاگردی در مکتب استاد تاج اصفهانی
مراتب با اشاره به شاگردی در محضر تاج اصفهانی، اظهار کرد: نخستین بار که ایشان را از نزدیک دیدم به من گفتند: «پدرم چیزی بخوانید» و من این شعر را از صغیر اصفهانی خواندم:
من آنچه هست به عشق تو داده‌ام از دست
خدای تار وجود مرا به موی تو بست...
استاد سؤال کرد: «پدرم چه خواندی؟» گفتم: «فکر می‌کنم افشاری» فرمود: «من هم بیتی در همین افشاری می‌خوانم» و این شعر را در جواب غزلی که خواندم، قرائت کرد:
«چنین پسر که تویی راحت روان پدر
سزاست مادر گیتی به تو پسر نازد»
و از همانجا مفتخر به شاگردی ایشان شدم که بهترین روز‌های عمر من بود.
او در خصوص آشنایی با شعر و ادبیات فارسی، بیان کرد: در شعر و ادبیات نیز از محضر بزرگانی همچون علامه جلال الدین همایی، فضل‌الله ضیاء نور، ابوالبرکات سده‌ای، دکتر میردامادی و... خود بهره‌مند شده ام؛ در گذشته آواز و شعر به یکدیگر گره خورده بودند و خواننده‌ای می‌توانست به خوبی اجرا کند که در زمینه شعر و ادبیات فارسی هم خود را قوی می‌کرد.
این استاد آواز سنتی با اشاره به علاقه خود به مناجات خوانی، گفت: به این باور رسیده ام که بزرگترین سرمایه‌ای که خداوند به من اعطا کرده حنجره و صدای خوب بوده است به همین دلیل مناجات خوانی را انتخاب کردم تا در این دنیا و در جهانی دیگر برای من خیر و برکت به همراه داشته باشد.
بیشتر بخوانید
مراتب در خصوص اذان گفتن بر بام کعبه اظهار کرد: سال ۱۳۵۲ بود که به حج مشرف شدم، زمانی که به مکه رسیدیم ایام عید غدیر بود، من هم بخاطر علاقه‌ای که به مولا علی (ع) داشتم گاهی کنار کعبه مناجات ایشان را می‌خواندم، تا اینکه شبی امام موسی صدر صدای مرا شنیدند و به من پیشنهاد کردند بر بام کعبه اذان بخوانم.
او ادامه داد: فردای آن روز همراه با پادشاه عربستان، وارد کعبه شدیم و برای قرائت اذان به پشت بام کعبه رفتم، به من گفته بودند اذان را فقط تا «اشهد ان محمدا رسول الله» بخوان، اما وقتی برای بام کعبه رفتم احساس کردم که بر بام جهان ایستاده ام با آرامش کامل اذان را به شیوه شیعیان خواندم و معجزه این بود که پس از اینکه از کعبه بیرون آمدم هیچ یک از مسئولان سعودی، مرا مواخذه نکردند.
این استاد توانمند آواز و مناجات خطاب به جوانان گفت: آنچه که جوانان بایستی در نظر بگیرند این است که اگر در این مسیر گام بر می‌دارند بایستی «ادب» را سرلوحه کار خود قرار دهند، چون تنها با دارا بودن این فضیلت اخلاقی می‌توانند به هر آنچه می‌خواهند برسند.
درة التاج اصفهانی لقبی به یادگار مانده از استاد تاج اصفهانی
مراتب در خصوص لقب «درة التاج» بیان کرد: استاد تاج اصفهانی این لقب را به من اعطا کردند؛ در گذشته رسم بود استادان به شاگردان برتر خود القابی را اهدا می‌کردند، درة التاج نیز به معنای نگین تاج پادشاهی است که به همراه دست خط مبارک ایشان از یادگاری‌های گرانبهای من از استاد است.
او در پایان خاطرنشان کرد: جوانان شایسته و با استعدادی در حال حاضر داریم که علاقمند به آموزش آواز سنتی و مناجات خوانی هستند که شایسته است مسئولان بستر مناسب برای کشف و پرورش استعداد این جوانان را فراهم کنند تا آواز سنتی ایرانی همیشه زنده بماند.
چهارمین نادره کار اصفهان به ثبت در گنجینه زنده بشری رسید
فهمیه نقاش زرگر کارشناس ثبت آثار فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ما در خصوص گنجینه زنده بشری، گفت: گنجینه زنده بشری شامل: هنرها، ادبیات شفاهی و اجرایی، آیین‌ها و مراسم اجتماعی است که یک سری افراد نامحدود در این حوزه‌ها مشغول فعالیت هستند.
او ادامه داد: به این افراد نادره کاران نیز گفته می‌شود بدین معنا که افراد انگشت شماری در این هنر‌های ناملموس مشغول به فعالیت هستند و سعی در حفظ این میراث فرهنگی_تاریخی دارند، مانند استاد احمد مراتب که به تازگی نامش در فهرست این گنجینه به ثبت رسیده است.
کارشناس ثبت آثار فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان با اشاره به اینکه نادره کاران حامل میراث ناملموس هستند، بیان کرد: در خصوص میراث ناملموس می‌توان گفت آیین ها، آداب و رسوم، صنایع دستی، دانش‌ها و هنر‌های اجتماعی و کسب و کار‌های سنتی را شامل می‌شود.
نقاش زرگر افزود: چند سالی است که وزارت میراث فرهنگی سعی دارد که ضمن ثبت یک موضوع در میراث ناملموس بزرگترین استادکار آن رشته را نیز در فهرست گنجینه بشری ثبت کند.
او عنوان کرد: در سال ۱۳۸۴ آیین نامه اجرایی میراث ناملموس از طرف وزارت میراث فرهنگی به ادارات کل استان‌ها ابلاغ شد که در کنار این آیین نامه مبحث ثبتِ نام برخی از افراد در گنجینه زنده بشری نیز دیده شده بود.
استان اصفهان پیشتاز در ثبت میراث ناملموس
کارشناس ثبت آثار فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان با اشاره به اینکه استان اصفهان با ثبت ۱۷۳ پرونده میراث ناملموس در کشور پیشتاز است، گفت: در سال ۱۳۹۶ نخستین بار نام دو استاد اصفهانی به عنوان گنجینه زنده بشری ثبت شد، درویش محمود خاکسار و درویش علی مداح وزوانی که در حوزه نقالی نامشان در گنجینه زنده بشری به ثبت رسید.
نقاش زرگر افزود: بعد از آن در کنار کار در پرونده‌های میراث ناملموس اگر استاد کاری به صورت شاخص و ویژه حامل آن میراث ناملموس بود پیشنهاد ثبت نام او را به عنوان گنجینه زنده بشری مطرح می‌کردیم.
او اظهار کرد: در حال حاضر در استان اصفهان چهار پرونده نادره کار (گنجینه زنده بشری) به ثبت رسیده و هفت پرونده دیگر نیز در سال گذشته به وزارت میراث فرهنگی ارسال شده است.
کارشناس ثبت آثار فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان یادآور شد: استاد محمود فرشچیان نگارگر پرآوازه اصفهانی دیگر ایرانی هنرمندی است که نامش در گنجینه زنده بشری به ثبت رسیده و حالا نام استاد مراتب هم به این جمع اضافه شده است.
استادکارانی که هنر را زنده نگه داشته اند
نقاش زرگر گفت: استاد خلیل یارالله در مخمل بافی، استاد خوشنویس زاده و استاد زینت السادات امامی در سوخت چرم، استاد راعی در قلمزنی، استاد شمس علی در زریبافی، استاد غلامعلی در قیچی سازی، استاد حافظ پرست در قلم زنی و استاد فاطمه محمدی در قلاب دوزی، هفت استاد کاری هستند که به وزارت میراث فرهنگی معرفی شده اند تا بعد از گذراندن مراحل دفاعیه نام آنان در گنجینه زنده بشری به عنوان میراث ناملموس ثبت شود.
او در خصوص تاثیر ثبت نام افراد در فهرست گنجینه زنده بشری، بیان کرد: پس از این اتفاق وظیفه اداره میراث فرهنگی آشنا کردن هر چه بیشتر افراد با این چهره‌های شاخص است تا انجمن‌های متولی به مباحث حمایتی بپردازند و فردی که حامل این میراث ناملموس است بتواند آن هنر شاخص را به دیگران نیز بیاموزد تا در نهایت این میراث به خوبی حفظ شود.
کارشناس ثبت آثار فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان افزود: بطور مثال هنر زری بافی رو به نابودی بود، اما با اقداماتی که شد این هنر احیا شد و میراث فرهنگی آن را به میراث زنده تبدیل کرد.
بی شک برای زنده نگاه داشتن نام و میراث یک فرد نمی‌توان تنها به ثبتِ نام او در گنجینه زنده بشری اکتفا کرد، آنچه که مهم است ایجاد بستر مناسب برای آشنایی هر چه بیشتر با این مفاخر ایرانی و فراهم کردن زمینه‌های انتقال تجربیات آنان به نسل‌های آینده است.
گزارش از سپیده صالحی
انتهای پیام/ص
