به گزارش حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، غلامرضا حمزه لو، مسئول محور آزمایش‌های تشخیص بربالین در آستانه برگزاری اولین همایش مجازی و هجدهمین کنگره کشوری ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران درباره آزمایش هاى در بالین اظهار کرد: آزمایش‌های بر بالین بیمار اصطلاحا به آزمایش‌هایی گفته می‌شود که در برهه‌ای از زمان، انجام شده واز نتیجه آن برای تصمیم گیری و انجام اقدامات مناسب استفاده می‌شود ودر نهایت منجر به بهبود سلامتی می‌شود.

وی افزود: به عبارتی آزمایشات طراحی شده برای استفاده در محل یا نزدیک محل که بیمار در آن قرار دارد و نیازی به فضای اختصاصی دائمی نداشته و خارج از امکانات فیزیکی آزمایشگاه‌های بالینی انجام می‌شود مثال بارز آن آزمایش قند خون در بیمارستان و یا توسط خود فرد دیابتی، است البته مکان‌های زیادی بر حسب موقعیت بالینی ممکن است این آزمایشات در آنجا انجام شود که شامل بخش‌های اورژانس، اتاق عمل، کلینیک‌های سرپایی، بخش مراقبت‌های ویژه، نظارت بر بهداشت عمومی، دفاع زیستی و بیماری‌های عفونی در حال ظهور مثل همین بیماری کرونا است.

مسئول محور آزمایش‌های تشخیص بربالین در پاسخ به این پرسش که آیا همه آزمایش‌ها از تست قند خون گرفته تا تست تشخیصى تخصصى‌تر براى بیمارى هاى خاص‌تر قابل انجام بر بالین است؟ گفت: بله در حال حاضر عوامل متعددی مانند شیوع روزافزون بیماری‌های عفونی در کشور‌های در حال توسعه، افزایش بیماری‌های سبک زندگی مانند بیماری‌های قلبی و دیابت و سرطان ها، و پیشرفت‌های تکنولوژیک در رابطه با توسعه دستگاه‌های پیشرفته که قادر هستند بسیاری از آزمایشات ساده و تخصصی را در طیف وسیعی از بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت، ایدز، آزمایشات بیوشیمی و روتین آزمایشگاهی و حتی آزمایشات تشخیص مولکولی پیشرفته، را انجام دهند، تقاضای استفاده ازاین آزمایش‌های سریع را تحریک می‌کنند.

وی گفت: هم اکنون آزمایش هاى در بالین یکی از فعال‌ترین بخش‌ها در صنعت تشخیص است. با این حال توسعه، تأیید مقررات و ادغام بالینی آزمایش‌های تشخیصی که از این فناوری‌های جدید استفاده می‌کنند، چالش‌های قابل توجهی دارد.

حمزه لو در مورد اینکه آیا براى انجام این دسته آزمایش‌ها دستگاه مخصوصى لازم است؟ بیان کرد: بله در بسیاری از موارد نیاز به دستگاه‌های خاصی است مثال ساده آن دستگاه گلوکومتر یا دستگاه اندازه گیری قند خون، البته استفاده و بکار گیری آن‌ها معمولا ساده است و با یک آموزش ابتدایی توسط افراد غیر آزمایشگاهی و حتی خود فرد قابل انجام هستند، ولی در بسیاری از موارد نیاز به دستگاه‌هایی است که نیاز به آموزش بیشتر و بکارگیری روش‌های کنترل کیفیت است و در این زمینه چالش‌های زیادی در ارتباط با آزمایش‌های تشخیص بربالین وجود دارد که عمدتا مربوط به تضمین کیفیت است.

وی افزود: یکی از مهمترین چالش‌های استفاده از این آزمایشات، موضوع آموزش به تعداد زیادی از کاربران است؛ که با توجه به فرآیند ظاهرا ساده انجام این آزمایشات، در موارد زیادی تفسیر آزمایش را دشوار می‌کند. از طرف دیگر همه دستگاه‌هایی که برای یک برنامه خاص به بازار عرضه می‌شوند عملکرد فنی یکسانی ندارند و ما نباید کیفیت آن‌ها را مسلم فرض کنیم.

وی افزود: به عنوان مثال درصد قابل توجهی از سیستم‌های اندازه گیری قند خون حتی آن‌هایی که دارای برچسب CE هستند حداقل الزامات دقت استاندارد را ندارند، و در بسیاری موارد مغایرت نتایج این آزمایشات با نتایج آزمایشگاهی منجر به مراجعات زیاد به آزمایشگاه و صرف هزینه‌ای بیشتر می‌شود. البته این مورد فقط به آزمایش قند خون محدود نیست و بسیاری از آزمایشاتی که توسط افراد غیر آزمایشگاهی بطور مثال آزمایش تشخیص بارداری توسط کارشناسان مامایی و بعضا استفاده از کیت‌ها و دستگاه‌های آزمایشگاهی در مطب‌های تخصصی در کلینیک‌های غدد، و یا انکولوژی و ... را نیز شامل می‌شود.

وی یادآور شد: متاسفانه به دلیل اینکه در کشور ما سیاست‌های کلی، در مورد چگونگی نیاز سنجی، نحوه انتخاب حوزه‌های مجاز به استفاده، پروتکل‌های ارزیابی کیفیت و عملکرد آزمایش در بالین، نحوه صدورمجوز فروش، نظارت در سطح مصرف این وسایل و تبلیغات بعضا گمراه کننده شرکت‌های وارد کننده، مشخص و قوانین و مقررات مناسب برای استفاده از این وسایل تنظیم و اجرایی نشده است، استفاده از این وسایل در نظام سلامت و مراقبت از بیمار را با چالش‌های جدی همراه کرده است.

حمزه لو ادامه داد: البته در صورتی که از این وسایل و آزمایشات به صورت درست و در شرایط بالینی مورد نیاز و توسط افراد آموزش دیده استفاده شود می‌تواند نتایج و پیامد‌های مفیدی داشته باشد.

وی اضافه کرد: از جمله مزایای احتمالی این موضوع تصمیم گیری سریع‌تر و تریاژ بیماران، کاهش زمان کارکرد، کاهش وابستگی زیاد به خدمات آزمایشگاهی، کاهش زمان مراقبت‌های بعد از عمل، کاهش تعداد مراجعه به کلینیک‌های سرپایی، کاهش تعداد تخت‌های بیمارستانی مورد نیاز، استفاده بهینه از زمان حرفه‌ای تیم بالینی، بیمار یابی سریعتر در موارد اپیدمی بیماری‌ها و مدیریت داده‌ها و قابلیت اتصال آن‌ها به سامانه‌های مراقبت از بیمار است.

مسئول محور آزمایش‌های تشخیص بربالین گفت: چالش‌های زیادی در ارتباط با آزمایش‌های بر بالین بیمار وجود دارد که عمدتا مربوط به تضمین کیفیت است. آزمایش‌های بر بالین بیمار توسط کارکنان بالینی و نه افراد آموزش دیده آزمایشگاهی انجام می‌شود که می‌تواند منجر به خطا‌های ناشی از عدم درک اهمیت کنترل کیفیت و شیوه‌های تضمین کیفیت شود. آزمایش‌های تشخیص بربالین معمولاً گرانتر از آزمایش‌هایی است که در آزمایشگاه انجام می‌شود و برای اطمینان از کیفیت آزمایش و برآوردن الزامات اعتباربخشی به پشتیبانی قابل توجهی از آزمایشگاه نیازمند است.

وی درباره اینکه امکان تسریع در تشخیص چه بیمارى هاى خطرناکى با این آزمایش‌ها فراهم مى شود؟ گفت: از این آزمایش‌ها برای طیف وسیعی از بیماری‌های عفونی به طور مثال در شیوع بیماری‌های واگیر مانند سل، HIV، مالاریا، بیماری‌های ویروسی، عفونت‌های گوارشی و شیوع ویروس‌های کرونا، سارس، ابولا، بیماری‌های نوپدید و بازپدید تحت شرایط کنترل شده‌ای می‌توان استفاده کرد.

حمزه لو تاکید کرد: در حال حاضر و همزمان با اپیدیمی کرونا در کشور از آزمایش سریع تشخیص آنتی ژن کووید در مدیریت کرونا استفاده می‌شود که البته به دلایلی که در بالا به آن اشاره شد و هم به دلیل اینکه حساسیت تشخیصی این آزمایشات در مقایسه با روش مولکولی، حدود ۸۰ درصد است و به زمان نمونه برداری و نحوه آن، بسیار وابسته است، تفسیر آزمایش و قضاوت در مورد ابتلا فرد را با چالش‌های زیادی مواجه می‌کند.

وی عنوان کرد: علی رغم اینکه استفاده از این آزمایش‌ها بیشتر در موارد علامت دار و افرادی که با بیماران تائید شده با تست PCR ارتباط نزدیک دارند توصیه شده است، مشاهده می‌کنیم که بعضا در سایر موارد دیگر نیز استفاده می‌شود و یا بعضا از طرف مردم و برای موارد غیر ضروری و همچنین بعلت هزینه کم آن، درخواست می‌شود و نتایج منفی کاذبی را ایجاد می‌کند که نهایتا ممکن است سلامتی فرد و افراد جامعه را به خطر بیاندازد. از طرف دیگر نمونه برداری و انجام این آزمایش نیاز به شرایط ایمن از نظر فضای فیزیکی دارد و توسعه آن به مطب‌ها و سایر مکان ها، که شرایط ایمنی لازم را ندارند ممکن است باعث انتشار بیشتر بیماری نیز شود.

مسئول محور آزمایش‌های تشخیص بربالین در مورد اینکه این آزمایش‌ها چگونه در رسیدگى به بیمارهایى که در شرایط اضطرارى مثلا دچار سکته شده اند کمک مى کند؟ خوشبختانه یکی از پر کاربرد‌ترین این آزمایشات، آزمایش تروپونین است که بصورت گسترده‌ای در بیماران مشکوک به سکته قلبی و معمولا در اورژانس بیمارستان‌ها و یا در آمبولانس و توسط کارکنان درمانی انجام می‌شود و نقش بسیار تعیین کننده‌ای در تشخیص سریع و مراقبت از بیمار دارد. نکته حائز اهیمت در این موارد این است که حتما باید آموزش و کاربرد آن توسط کارشناس آزمایشگاه واجد صلاحیت هدایت و نظارت شود.

وی در پاسخ به این پرسش که چشم انداز آتى این دسته آزمایش‌ها با توجه به پیشرفت هایى که در این حوزه اتفاق افتاده چگونه است؟ انقلاب تکنولوژی در یک دهه اخیر بخصوص در حوزه فن آوری اطلاعات و تبادل اطلاعات با تجهیزات پزشکی و پیشرفت‌های تکنولوژیک در رابطه با توسعه دستگاه‌های پیشرفته، سریع‌تر و آسان و همچنین عوامل متعددی مانند شیوع روزافزون بیماری‌های عفونی در کشور‌های در حال توسعه، افزایش بیماری‌های سبک زندگی مانند بیماری‌های قلبی و دیابت و سرطان ها، باعث شده که روند عمومی انجام آزمایش‌ها به سمت انجام آزمایش‌های ساده که نیازی به افراد حرفه‌ای برای انجام آزمایش ندارد و معمولا خارج از فضای آزمایشگاهی قابل انجام است، سوق پیدا کند.

وی اظهار کرد: البته یک چالش مهم برای استفاده موثر از آزمایش در بالین در بسیاری از کشورها، مقررات یا قوانین ناکافی است. در اکثر کشور‌ها حتی کشور‌های توسعه یافته در حال حاضر انتخاب دستگاه، توزیع، نگهداری، آموزش کاربر یا اعتبارسنجی نتایج را تنظیم و تحت کنترل نیستند و اغلب اوقات، متخصصان آزمایشگاه در استفاده از دستگاه‌های POCT در بیمارستان خود نظارت ندارند.

انتهای پیام/