ادبیات کودک و نوجوان ایران مظهر فرهنگ و تمدن کشور/ جای خالی آذریزدی‌ها
ادبیات کودک و نوجوان ایران، جلوه‌ی فرهنگ شفاهی عامه، داستان‌ها و قصه‌های سرزمین کهن ایران است.
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، ادبیات کودک و نوجوان، شامل بخشی از فرهنگ عامه، مثل لالایی‌ها، مثل‌ها، قصه‌ها است و داستان‌ها و نمایشنامه‌هایی در زمینه‌ی دین، دانش اجتماعی، علم و کاربرد‌های آن، هنر و سرگرمی را دربر می‌گیرد که نویسندگان آن‌ها مخصوص کودکان و نوجوانان پدید می‌آورند.
هجدهم تیرماه، سالروز کوچ مهدی آذر یزدی از دنیای شیرین نوشتن برای بچه‌ها را روز ادبیات ملی کودک و نوجوان نامگذاری کردند. نویسنده‌ای که خالق اثر‌هایی مانند قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب»، «قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن»، «گربه ناقلا»، «گربه تنبل»، «مثنوی» (برای بچه‌ها) و ... است.
به بهانه سالگردش مروری داریم بر ادبیات رنگارنگ ایران، از دنیای شعر و قصه کودکانه دیروز تا کودکان امروز.
میان مردم رفتیم و از آن‌ها نام کتاب‌هایی را پرسیدیم که از ادبیات کودک و نوجوان به یاد دارند. از کتاب‌هایی گفتند که با وجود گذر سال‌های زیاد از چاپ آن ها، هنوز هم با آوردن نامشان، یاد و خاطره‌ی دوران خوش زندگی تازه می‌شود. به سراغ بچه‌های امروز که رفتیم یا خبری از کتابخوانی نبود، یا کتاب‌ها برای فرهنگ غرب بودند و یا اسامی ماندگاری نداشتند.
برای رسیدن به جواب این سوال که با وجود اینکه در این روز‌ها امکانات پیشرفته‌ای وجود دارد، چرا کتاب‌های ماندگار و فاخر برای نسل جدید مانند کتاب‌های دهه‌های ۶۰ و ۷۰ وجود ندارد.
بر همین اساس برای پیدا کردن جواب سوالمان گفت و گویی با چند نفر از اهالی فرهنگ و کتاب کردیم که در ادامه می‌خوانید؛
افشین علا شاعر و نویسنده در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: انس با کتاب یک چیزی است که از خانواده شروع می‌شود و حتی زمانی که فضای مجازی، اینترنت و این همه امکانات در اختیار بچه‌ها نبود، باز هم اگر خانواده‌ها اهل کتاب خواندن نبودند، بچه‌ها جذب نمی‌شدند.
وی بیان کرد: ادبیات کودک و نوجوان، یک نیاز و ضرورت در همه عصر‌ها است و در ایران سابقه‌ای ۱۰۰ ساله دارد. در سال‌های دور، ادبیات کودک و نوجوان، در قالب پند و حکمت‌های بزرگسالان نوشته می‌شد. اما بعد از انقلاب بود که این روند ارتقا پیدا کرد.
علا بیان کرد: خوشبختانه ادبیات کودک و نوجوان معدود حیطه‌هایی است که در عرصه هنر و ادبیات، بعد از انقلاب ما شاهد رشد و ارتقای کمی و کیفی آن بودیم، به طوری که در بسیاری از شاخه‌ها مثل داستان کودکان، تصویرگری کتاب کودک، آثاری داشتیم که در سطح جهان مطرح شد و بسیاری از این تصاویر در نمایشگاه‌های مختلف مورد استقبال قرار گرفت.
وی افزود: رفته رفته متاسفانه، حوزه هنر و ادبیات کودک دچار روزمرگی شد و آفات طبیعی هم دچار شد. اگر ما آثاری مثل قصه‌های مجید و... نداریم که در ذهنمان حک شود، دلیل کم کاری نویسندگان و نداشتن نویسندگان قدرتمند نیست، دلیلش رقبایی هستند که برای کتاب ایجاد شدند به ویژه فضای مجازی یعنی فضای مجازی با امکانات متعددی که در اختیار بچه‌ها قرار داده، توجه آن‌ها را به کتاب کمرنگ کرده است. البته علاوه بر این، متاسفانه ما در نهاد‌های فرهنگی دچار روزمرگی شدیم.
وقتی فرهنگ خریدنی می‌شود
علا ادامه داد: ما می‌بینیم که در کشور‌های حاشیه جنوبی خلیج فارس شیخ نشین‌هایی که سابقه تمدنی آن‌ها حتی به صدسال هم نمی‌رسد، در حیطه‌های مختلف هنری شهرهایشان را به جهان از جمله ایران تبلیغ می‌کنند. در این کشورها، آثار تصویرگران کودک ما، به بهترین قیمت خریداری می‌شود. جشنواره‌هایی در زمینه ادبیات کودک و نوجوان با جایزه‌های کلان برگزار می‌شود. در مقابل ما که تمدن و قدمتمان بسیار سرشارتر از آن‌ها است، متاسفانه به دلیل غفلت مدیران فرهنگی عقب مانده ایم.
وی افزود: در ادبیات کودک و نوجوان، اولین انتخاب کنندگان والدین، معلم، مربی و... هستند. خود فرزندان مخاطبان آگاهی نیستند و همین موضوع مسئولیت والدین را بیشتر می‌کند. برای اینکه پدر مادر‌ها بدانند موازین انتخاب کتاب خوب برای بچه‌ها چه چیز‌هایی است، رسانه ها، نهاد‌های فرهنگی و متولیان امور باید سلیقه سازی کنند.
برای ترغیب فرزندان به کتابخوانی خلاقیت داشته باشیم
وی بیان کرد: ما فقط نباید از بچه‌ها ایراد بگیریم. مخاطب کودک، یک مخاطب نا آگاهی است. در حوزه بزرگسال وقتی آثاری خلق می‌شود، مخاطب بزرگسال می‌تواند از بین آثار به سلیقه خود یک اثر را انتخاب کند. پدر و مادر‌ها در هر سطح و جایگاهی که هستند، یک بخش از سبد معیشت خودشان را باید به کتابخوانی فرزندانشان اختصاص بدهند و برای ترغیب آن‌ها باید خلاقیت داشته باشند. قدیم‌ها مادربزرگ‌ها در منزل برای بچه‌ها قصه می‌گفتند و لالایی یا حتی شاهنامه، مثنوی و قصه‌های هزار و یک شب می‌خواندند. ما می‌توانیم این سنت‌ها را با شکل‌هایی جذاب‌تر و به روزتر در محیط خانه ایجاد کنیم. برای فرزندانمان در مناسبت‌های مختلف کتاب بخریم و آن‌ها را برای فراموش نکردن کتاب ترغیب کنیم.
علی محمد مودب شاعر و نویسنده ادبیات فارسی در خصوص کم شدن قصه‌های ماندگار برای بچه‌های این نسل گفت: متاسفانه بخش ترجمه بازار کودک و نوجوان را فرا گرفته است؛ و این در نتیجه حمایت نکردن از تولید بومی است که اتفاق خوشایندی محسوب نمی‌شود.
وی افزود: باید سیاست گذاران کشور سیاست‌ها را به نوعی تعیین کنند تا اهل قلم خودمان برای بچه‌ها بنویسند. اما افسوس که از کار و نویسنده ایرانی حمایتی به عمل نمی‌آید.
این شاعر و نویسنده گفت: وقتی مولفی که دانشش به روز باشد و تولید کند، باید دید و از آن حمایت کرد تا بازار ادبیات فارسی رواج پیدا کند و آذریزدی‌های زیادی برای نسل امروز و آینده به وجود بیاید.
مودب بیان کرد: اینکه ما بعد از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی هنوز مهدی آذریزدی یا چند مورد انگشت شمار مانند این‌ها داشته باشیم، جای تامل دارد و باید بیشتر در این حوزه کار کرد. کار کردن برای تولید جدید انرژی زیادی میخواهد و این مقدار حمایت را بازار به مولف نمی‌دهد. همچنین در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، زیر ساخت‌های حقوقی و حمایتی ضعیف است. به عنوان مثال، تمام رسانه‌های ما در خدمت فوتبال هستند پس فوتبال رشد می‌کند، ولی چقدر ما به ادبیات توجه می‌کنیم، پس به همان اندازه برخوردار می‌شویم.
انتهای پیام/
