به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، نبرد بزرگ، سرنوشت‌ساز و غرورآفرین بیت المقدس که برای رهاسازی خرمشهر از سلطه نیرو‌های مهاجم عراقی انجام شد از دهم اردیبهشت ماه تا چهارم خرداد ماه ۱۳۶۰ به طول انجامید. این نبرد حماسی علاوه بر پایان بخشیدن به ۱۹ ماه اشغال بخشی از حساس‌ترین مناطق خوزستان و آزادسازی خرمشهر، ضربه‌ای سهمگین و کمرشکن به توان رزمی و جنگ طلبی‌های دشمن مهاجم وارد ساخت.

خرمشهر؛ شهری که خدا آن را آزاد کرد

هنگامی که مرحله اول و دوم عملیات بیت‌المقدس به پایان رسید و رزمندگان ما در اطراف خرمشهر مستقر شدند، رادیوی رژیم بعثی، می‌کوشید در تبلیغات کاذب خود، حضور نیرو‌های عراق را در خرمشهر به رخ بکشد تا توجیهی برای ترمیم روحیه نیرو‌های شکست خورده و رو به هزیمت عراق باشد. فتح خرمشهر در زمانی کمتر از ۲۴ ساعت، موجب شد که بخش قابل توجهی از نیرو‌های مهاجم عراقی به اسارت نیرو‌های جمهوری اسلامی ایران درآیند.

دشمنان بعثی در ابتدا تصرّف این شهر را بسیار ساده پنداشته بود. به همین دلیل تنها ۲ گردان مخصوص را جهت اجرای مأموریت مزبور اختصاص داده بود، در عمل، اما ناگزیر شد به منظور مقابله با مدافعان خرّمشهر بیش از ۲ لشکر را بکار گیرد. بدین ترتیب رزمندگان اسلام طی ۳۴ روز جنگ تمام عیار با دشمن تا بُن دندان مسلح تا آخرین لحظه با مقاومت و جانفشانی خود، حدیثی حماسی و انقلابی و در عین حال غم‌انگیز و مظلومانه‌ای را رقم زدند تا اینکه سرانجام خونین شهر در سوم آبان ۱۳۵۹ خورشیدی به اشغال ناجوانمردانه ارتش بعثی درآمد و در شامگاه سوم آبان به مدافعان دستور عقب نشینی داده شد.

بیشتر بخوانید

• صوت منتشرنشده حاج احمد متوسلیان درباره اهمیت آزادسازی خرمشهر

نخستین مرحله عملیات بیت‌المقدس

عملیات بیت‌المقدس از بزرگترین عملیات‌های رزمندگان ایرانی در طول هشت سال دفاع مقدس بوده است که در چهار مرحله انجام شد. نخستین مرحله عملیات در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ خورشیدی با رمز علی بن ابیطالب (ع) در منطقه عملیاتی جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر آغاز شد. نیرو‌های پیاده با عبور از مواضع دشمن و با انهدام جنگ افزار‌ها و سران ارتش بعثی، ۸۰۰ کیلومتر مربع از خاک اشغال شده را آزاد کردند و یگان‌های زرهی با استفاده از پل‌های شناور از کارون عبور کرده و به غرب آن رسیدند. نفرات پیاده و شکارچیان تانک با حمایت یگان‌های زرهی خود را به بخش‌هایی از جاده مهم اهواز - خرمشهر رسانند و سرانجام رزمندگان با به هلاک رسانیدن تعداد زیادی از بعثی‌ها در اطراف خرمشهر به تثبیت مواضع پرداختند.

در پایان روز اول، وضعیت کلی عملیات به این ترتیب بود که قرارگاه‌های نصر و فتح، سرپلی به مساحت ۸۰۰ کیلومتر مربع را تصرف کرده بودند. قرارگاه قدس نیز به غیر از دو محور، در بقیه محور‌ها نتوانسته بود از رودخانه کرخه کور عبور کند.

پیشروی‌های محسوس در مرحله دوم

دومین مرحله از عملیات در ۱۶ اردیبهشت۱۳۶۱ خورشیدی با هجومی گسترده از محور جنوب و شمال منطقه آغاز شد و رزمندگان تمام خطوط را در دست گرفتند.

اگر چه دشمن با اجرای پاتکی شدید و سنگین توانست ۶ کیلومتر از مواضع از دست داده را باز پس گیرد، اما با مشاهده مسیر پیشروی نیرو‌های ایران به طرف مرز، رژیم بعث لشکر‌های ۵ و ۶ خود را به عقب کشاند تا ضمن جلوگیری از محاصره و انهدام آن‌ها، خطوط پدافندی بصره و خرمشهر را هر چه بیش‌تر تقویت کند. در پی این عقب نشینی - که از ساعات اولیه روز ۱۳۶۱/۲/۱۸ آغاز شد - نیرو‌های قرارگاه قدس ضمن تعقیب نیرو‌های دشمن، تعدادی از آن‌ها را که از قافله عقب مانده بودند، به اسارت خود درآورند و در نتیجه، جاده اهواز - خرمشهر و نیز مناطقی همچون جفیر، پادگان حمید و هویزه آزاد شدند.

سومین مرحله و آزادسازی مناطق مهم

مرحله سوم عملیات با رمز محمد بن عبداللّه (ص) در اول خرداد آغاز شد. در نخستین ساعات خاکریز‌های اول و دوم دشمن در منطقه نور و شلمچه توسط لشکر نصر سقوط کرد و لشکر فجر از نهر عریض عبور کرد و با فشار نیرو‌های ایرانی، ارتش بعث به سرعت به طرف پل تدارکاتی اروند رود گریختند. نیرو‌های هوایی ایران با بمباران مکرر عقبه و شکار هواپیما‌های دشمن و نیز تانک‌های آنان، عرصه را بر آن‌ها تنگ کردند.

با پیدایش اوضاع جدید و آگاهی از آشفتگی دشمن، تصمیم گرفته شد با وجود خستگی مفرط رزمندگان - که بر اثر چند مرحله پیشروی توأم با نبرد‌های شدید شبانه روزی با دشمن ایجاد شده بود - در اجرای مرحله سوم عملیات تعجیل شود. در این مرحله از عملیات مقرر شد قرارگاه فتح در عمق ۶ کیلومتری نوار مرزی نیرو‌های دشمن را منهدم کند؛ قرارگاه نصر نیز ضمن پاک سازی منطقه حد فاصل جاده خرمشهر - اهواز تا نهر عرایض از وجود دشمن، در منطقه شلمچه پیشروی کند؛ قرارگاه قدس هم مأموریت یافت در منطقه کوشک، طلاییه، دشمن را تا پشت مرز عقب براند. عملیات در ساعت ۲۲ روز ۱۳۶۱/۲/۱۹ آغاز شد و هر چند تلفات و خسارات سنگین بر دشمن وارد آمد، لیکن هوشیاری و تمرکز نیرو‌های عراقی در خطوط پدافندی موجب شد رزمندگان اسلام نتوانند به اهداف تعیین شده در این مرحله از عملیات دست یابند.

آزادسازی خرمشهر در پایان مرحله چهارم عملیات

عملیات در این مرحله از ساعت ۲۲:۳۰ روز ۱۳۶۱/۳/۱ آغاز شد. قرارگاه نصر در امتداد مرز پیشروی کرد و موفق شد جاده شلمچه را مسدود کند. قرارگاه فجر نیز توانست ضمن تأمین پل نو، نیروهایش را به اروند رود برساند. اما قرارگاه فتح به دلیل حساسیت و هوشیاری دشمن نتوانست به اهداف مورد نظر دست یابد و با روشن شدن آسمان، در منطقه پلیس راه جاده خرمشهر - اهواز متوقف شد. به این ترتیب، محاصره خرمشهر کامل شد، اما نیرو‌های دشمن همچنان در داخل شهر مقاومت می‌کردند. دشمن برای خارج کردن نیروهایش از محاصره در محدوده پل نو و نهر عرایض از سمت غرب (شلمچه) و شرق (خرمشهر) چندین بار پاتک کرد؛ اما با مقاومت یگان‌های ایرانی مستقر در منطقه مزبور، این پاتک‌ها به شکست انجامید. سپس دشمن نیرو‌های خود را از شمال شرقی خرمشهر به درون شهر آورد تا توان خود را برای حفظ اشغال خرمشهر تقویت کند.

صبح دو روز بعد حلقه محاصره خرمشهر تنگ‌تر شد و انبوه نیرو‌های دشمن که ۲ روز محاصره در هوایی گرم طاقتشان را به سر آورده بود. مقاومت را بی‌تأثیر دانستند و با خروج از مواضع خود در تمام شهر، در چند ستون طولانی و کنار هم به سوی پلیس راه آمدند و در حالی که تکبیر می‌گفتند و شعار الموت لصدام و دخیل الخمینی سر می‌دادند، خود را تسلیم کردند.

به این ترتیب، خرمشهر که پس از ۳۴ روز مقاومت در برابر دشمن در تاریخ ۱۳۵۹/۸/۴ اشغال شده بود. بعد از ۵۷۵ روز و طی ۲۵ روز عملیات در ساعت ۱۱ صبح روز ۱۳۶۱/۳/۳ آزاد شد. همچنین، در این عملیات - که به آزادسازی ۵۰۳۸ کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده انجامید - هویزه، پادگان حمید و جاده اهواز - خرمشهر نیز آزاد شد و در اختیار رزمندگان جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.

مهم‌ترین فرماندهانی که در آزادسازی خونین‌شهر نقش داشتند

در جریان عملیات آزادسازی خرمشهر علاوه بر ایثار و فداکاری‌های بی‌شائبه مردم این شهر سرافراز و سربازان جان بر کف امام روح الله، نقش فرماندهان نیز بسیار تاثیرگذار بود؛ فرماندهانی همچون شهید صیاد شیرازی، محسن رضایی، شهید حسن باقری، شهید همت، احمد متوسلیان، مرتضی قربانی، شهید زین الدین، رحیم صفوی، غلامعلی رشید، رضا مجیدی، محسن غرضی، شهید بقایی، مرتضی صفاری و...

سه قرارگاه فعال در زمان عملیات فتح مبین یعنی «قرارگاه قدس» از منطقه جنوب اهواز، «قرارگاه نصر» از خرمشهر تا شلمچه به فرماندهی شهید حسن باقری و «قرارگاه فتح» به فرماندهی غلامعلی رشید از جنوب حسینیه چمران تا ایستگاه ۷ مأموریت پیدا کردند در قالب عملیات بیت المقدس، ارتش متجاوز و بعثی عراق را از خرمشهر بیرون برانند. البته در مرحله آخر عملیات، «قرارگاه فجر» نیز که تحت فرماندهی شهید بقایی و مرتضی صفاری بود به سبب کمبود نیرو به سه قرارگاه قبلی پیوست.

احمد متوسلیان در کسوت فرماندهی تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله نقش ویژه‌ای را در مرحله اول عملیات بیت المقدس که منجر به رفع تصرف از جاده اهواز– خرمشهر شد، برعهده داشت؛ فرماندهی تیپ ۲۷ در مرحله آخر عملیات، برعهده شهید همت بود.

شهید مهدی زین‌الدین مسئول اطلاعات قرارگاه نصر با شناسایی‌هایش به این نتیجه رسید که در صورت احداث خاکریز توسط عراق در شرق کارون، عملیات بیت المقدس با مانع جدی مواجه می‌شود، لذا انجام عملیات به جلو افتاد.

دیگر فرماندهان یگان‌های شانزده گانه رزمی سپاه در عملیات بیت‌المقدس؛

تیپ ۸ نجف اشرف، فرمانده: شهید احمد کاظمی

تیپ ۱۴ امام حسین، فرمانده: شهید حسین خرازی

تیپ ۴۱ ثارالله، فرمانده: شهید قاسم سلیمانی

همچنین شهید علی صیادشیرازی فرماندهی لشکر ۹۲ زرهی ارتش را در آزادسازی خرمشهر به عهده داشت.

هرچند ۳۸ سال از حماسه فتح خرمشهر می‌گذرد، اما آثار و برکات این حماسه تا به امروز پابرجا مانده و جمهوری اسلامی ایران به پشتوانه آن، دستاور‌های بزرگ و مهمی را در سطوح مختلف داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به دست آورده است. دست برتر ایران در حوزه نظامی، سیاسی و بین‌المللی و اذعان کشور‌های مختلف جهانی به این توانایی، ماهیت و جایگاه ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران را ارتقاء بخشیده است.

رهبر انقلاب درباره خرمشهر چه فرمودند؟

با توجه به اهمیت این پیروزی بزرگ حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز درباره آزادسازی خرمشهر فرموده‌اند: «در مورد فتح خرمشهر، اغلب شما جوان‌ها آن روز نبودید یا اگر هم بودید کودک بودید خیلی، کوچک بودید. روز فتح خرمشهر حادثه عظیمی بود. شاید هنوز چند ساعت از خبر نگذشته بود که بنده از [ساختمان]ریاست جمهوری می‌رفتم طرف بیت امام که خدمت امام (ره) برسم. در این خیابان و سر راه، مردم غوغا کرده بودند؛ مثل یک راهپیمایی، مثل یک تظاهرات [بود]. ماشین ما را که می‌دیدند، می‌آمدند جلو تبریک می‌گفتند. در همه کشور یک جشن عمومی خودجوش به وجود آمد؛ مسئله این قدر مسئله مهمی بود. البته مردم آن روز غالبا نمی‌دانستند چه اتفاقی افتاده است که این فتح به وجود آمده، از آن فداکاری‌ها، از آن ریزه کاری‌ها، از آن تلاش‌های عجیب و باورنکردنی، مردم اطلاع نداشتند.»

منبع:خبرگزاری دانشجو

انتهای پیام/