به گزارش خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، صادرات در ذهن ما کالایی تعریف شده، که بعد از بسته بندی بار کانتینر‌ها شده و از کشور خارج می‌شود، اما این تنها راهکار صادرات ایران نیست. صادرات خدمات فنی و مهندسی یکی از مهم‌ترین حوزه‌ها در توسعه اقتصاد کشور است که می‌تواند در کنار صادرات نفت برای کشور خلق ثروت کند. برای بررسی این موضوع با بهمن صالحی دبیر کل انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی به گفت‌وگو پرداختیم.

صادرات خدمات فنی و مهندسی از چه زمانی در ایران آغاز شد؟

صالحی اظهار کرد: صادرات خدمات فنی و مهندسی بخشی از صادرات خدمات است که بنای آن دانش مهندسی و تکنولوژی است. این کار پیشینه‌ای در حدود ۳ دهه دارد که به صورت سازمان یافته انجام می‌شود. بعد از آن که بخش‌هایی از کشور به درجه‌ای از اشباع برای شرکت‌ها پیمانکار ایرانی رسید مسئولان نگاهی به خارج از کشور پیدا کردند.

او ادامه داد: شرکت‌ها در حوزه‌های مختلفی مثل راه‌سازی و ساختمان سازی و حتی ساخت نیروگاه و پالایشگاه شروع به فعالیت در کشور‌های خارجی کردند. لازمه صادرات خدمات فنی و مهندسی موضوع طراحی مهندسی است که پیش فرض اول برای سپردن پروژه به یک پیمانکار است سپس پیمانکار بر اساس طراحی اولیه توسط مهندسان طراح ملزم به اجرای ان در چهارچوب استاندارد‌ها خواهد بود.

صالحی با تاکید بر مزیت‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی بیان کرد: زمانی که شرکتی قصد حضور در بازار‌های بین‌المللی را دارد باید خود را با استاندار‌های جهانی تطبیق دهد و همین برای رشد شرکت‌ها و بهبود تکنولوژی شرکت‌های ایرانی و صنعت داخلی کفایت می‌کند. به عبارتی شرکت‌های بین المللی هر فعالیت در داخل کشور داشته باشد با استاندارد بالاتری خواهد بود.

دبیر کل انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی ادامه داد: صادرات خدمات فنی و مهندسی پایداری و زمان طولانی‌تری در روابط اقتصادی دارد. صادرات کالا در مدت زمان کوتاهی انجام شده و کنار می‌رود، اما در صادرات خدمات مهندسی ابتدا طراحی، اجرای چند ساله و سپس تعمیر و نگه داری و بهره برداری بر عهده پیمانکار خواهد بود. در این حوزه روابط اقتصادی طولانی‌تر و پایدارتر خواهد بود و برای کشور جنبه استراتژیک دارد.

او تشریح کرد: اوایل دهه ۷۰ کشور نگاهی به توسعه صادرات پیدا کرد که منجر به ایجاد صندوق ضمانت و بانک توسعه صادرات شد و در همین زمان انجمن صادرات خدمات فنی و مهندسی با کنار هم قرار گرفتن چند انجمن و چند شرکت تشکیل شد. شرط عضویت در این انجمن داشتن پروژه مهندسی در خارج از کشور است.

صالحی گفت: حوزه راه و ساختمان یکی از عمده‌ترین پروژه‌های خارجی شرکت‌های ایرانی است و نکته جالب توجه اینجاست که قیمت تمام شده شرکت‌های ایرانی در مناقصات که برنده می‌شوند حدود یک سوم نرم جهانی است. حوزه نیروگاهی، خطوط انتقال برق، گاز و آب و حوزه‌های نفت و پتروشیمی مهم‌ترین محل‌ها برای فعالیت شرکت‌های ایرانی در خارج از کشور هستند. اخیرا پتروشیمی با تکنولوژی کاملا داخلی رونمایی شد و این نشان از توان شرکت‌های داخلی برای فعالیت در حوزه‌های مختلف فنی و مهندسی دارد.

دولت تا چه میزان می‌تواند بر توسغه صادرات خدمات فنی و مهندسی تاثیر گذار باشد؟

دبیر کل انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی افزود: زمانی که الگو‌های کشور‌های اروپایی، آمریکایی یا چین را بررسی می‌کنیم مشخص می‌شود ما فرایند رشد خوبی داشتیم، اما این فرایند رشد دستخوش برخی عوامل می‌شود. این به معنای درخواست کمک‌های مالی و اقتصادی نیست، اما دولت‌ها در سراسر دنیا در صادرات خدمات فنی و مهندسی تاثیر بسیاری دارند. اولین تاثیر در مذاکرات و پیگیری‌های سیاسی است که روسای کشور‌ها در عالی‌ترین سطح برای توسعه صادرات در این حوزه رقابت می‌کنند. توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی ارزش‌های استراتژیکی فراتر از ارزش‌های اقتصادی دارد و معمولا به آن توجه جدی نشده است.

او گفت: دومین موضوع حمایت‌های مالی و جایزه‌های صادراتی است که در همه کشور‌ها ارائه شده و تاثیر چشمگیری در حضور در رقابت‌های بین‌المللی و گرفتن پیمان‌ها دارند. با بررسی منحنی رشد این حوزه در ایران متوجه خواهید شد که صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در اوایل دهه ۹۰ به حدود ۲۵ میلیارد دلار رسید، اما با محروم شدن شرکت‌ها از این سهم، قرارداد‌ها روند نزولی به خود گرفت. این در حالی است که بسیاری از شرکت‌های ایرانی مثل شرکت‌های عمرانی و حوزه گاز با بازاری اشباع در داخل کشور مواجه هستند و صادرات ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلاری برای این حوزه پیش بینی شده بود.

بیشتر بخوانید: 

• صادراتی کلان اما غیرقابل رویت!/ رکورد ۵ میلیاردی صادرات خدمات فنی مهندسی

صالحی با تاکید بر تاثیر صادرات خدمات فنی و مهندسی در توسعه روابط اقتصادی و سیاسی بیان کرد: یکی از مزیت‌های کشور ما این است که کانونی انرژی محسوب می‌شود. حجم بالایی از نیروگاه نصب شده و منابع گازی هستیم در حالی که همسایگان ما به این منابع و حامل‌های انرژی نیاز دارند. حمایت و همکاری دولت می‌توان به توسعه خدمات فنی و مهندسی کمک کند. در این شرایط بازار‌ها متوقف نمی‌شوند بلکه رقبای ما مثل کشور ترکیه بازار‌ها را به دست خواهند گرفت. ترکیه در حال رسیدن به رقم ۳۵ میلیارد دلار در سال است.

دبیر کل انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی شرکت‌ها ممکن است به کمک چندانی نیاز نداشته باشند، اما برای حضور در بازار‌های بین‌المللی به ضمانت‌نامه‌های بانکی احتیاج دارند. برای اخذ مطالبات خود به حمایت دولت احتیاج دارند. شرکت‌های ایرانی هنوز مطالباتی از کشور‌های مختلف مثل عراق دارند. کشور‌های همسایه، کشور‌های آفریقایی، حاشیه خلیج فارس، آمریکای مرکزی، آمریکای لاتین و حتی در آمریکای شمالی شرکت‌های ایرانی حضور خوبی دارند. برای مثال در کوبا تصفیه خانه و تاسیسات آب احداث شد. در برزیل و آفریقای جنوبی پروژه‌های خوبی در حوزه ساختمان احداث شد همچنین در آسیای از روسیه تاجیکستان و آذربایجان میانه بازار خوبی با توجه به مناسبات فرهنگی وجود دارند.

بازار‌های مقصد برای خدمات فنی و مهندسی ایران چه کشورهایی هستند؟

او بیان کرد: در کشور‌های همسایه ترکیه بازاری برای ما نبوده و به مبادله با کشور‌های اروپایی و امریکایی علاقه دارند، اما کشور‌هایی مثل عراق و سوریه بازار‌های اصلی ایران محسوب می‌شوند. امسال رشد چشمگیری نداشتیم، اما به سال آینده و نگاه جدید دولت و مجلس امیدوار هستیم. باید به اعدادی که سال‌های گذشته دست پیدا کرده بودیم برسیم و برای رسیدن به این مهم یکی از مواردی که از دولت می خواهیم جوایز صادراتی است. جا دارد که مجلس و قوه قضائیه هم به این موضوع ورود پیدا کنند. امسال حدود ۵۰۰ میلیون دلار قرارداد بسته شده در حالی که ما رکورد  ۴ میلیارد دلار را در سال داشتیم. باید بدانید که تحریم‌ها نتوانست اجرای قرارداد‌ها را تحت تاثیر قرار داد و قرارداد‌های بزرگی که کارفرمایان بسته بودند با توجه به قوانین بین‌المللی ادامه پیدا کرد.

صالحی گفت: برای حضور سربلند در بازار‌های بین‌المللی باید توجه بیشتری به این حوزه وجود داشته باشد. زمانی شرکت‌های ایرانی برای حضور در بازار‌های بین‌المللی ممنوعیت داشتند، اما در چند سال اخیر شد چشمگیری در شرکت‌های حوزه مهندسی شاهد بودیم و نتیجه آن حضور بین‌المللی شرکت‌های ایرانی بود.

صادرات خدمت فنی و مهندسی تا چه میزان بر توسعه صنایع داخلی تاثیر گذار است؟

دبیر کل انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی تشریح کرد: توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی به توسعه صادرات تولیدات صنعتی منجر خواهد شد. بدون شک پیمانکار آلمانی تجهیزات مورد نیاز خود را از آلمان و یک پیمانکار ایرانی تجهیزات مورد نیاز خود را از شرکت‌های ایرانی تامین خواهد کرد. صادرات خدمات فنی و مهندسی دروازه‌ای برای صادرات محصولات شرکت‌های ایرانی به سایر کشور‌هاست. ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه‌های یک پروژه به تامین تجهیزات آن مربوط می‌شود و می‌توان این تجهیزات را از شرکت‌های ایرانی تامین کرد. حتی امکان استفاده از نیرو‌های ایرانی در پروژه‌ها وجود خواهد داشت و اشتغال مناسبی برای مهندسین، نیرو‌های کار ماهر، نیمه ماهر  ایجاد خواهد شد. ایران رتبه چهارم در تعداد فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی را دارد پس تمرکز کشور در این حوزه می‌تواند بستر اشتغال مناسب برای ایران باشد.

او بیان کرد: ما در کشوری مثل عراق نیروگاه احداث می‌کنیم یا در سایر کشور‌ها جاده و راه می‌سازیم تا مدت‌ها حضور ایران در این کشور احساس خواهد شد. صادرات خدمات فنی و مهندسی دروازه‌ای برای صادرات محصولات صنعتی و راهکاری برای ایجاد اعتماد و شناخت برای صادرات محصولات مصرفی خواهد بود. ظرفیت صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌تواند شانه به شانه در آمد نفتی ارزش آفرینی بکند و این در بسیاری از کشور‌ها ثابت شده است. امروز ما می‌توانیم با کشور‌های پیشتاز این حوزه رقابت کنیم، پیمانکاران ایرانی می‌توانند با کیفیتی کاملا قابل رقابت با کشور‌های خارجی و قیمت بسیار رقابت پذیر به فعالیت در عرصه‌های بین‌المللی بپردازند. با تلاش ارزنده شرکت‌های ما در دنیا می‌توانیم به خوبی رقابت کرده و با تجارب گذشته نتایج خوبی دریافت کنیم.

صادرات خدمات فنی  و مهندسی تا چه میزان ارزآوری برای کشور خواهد داشت؟

صالحی گفت: این زنجیره طلایی می‌تواند با توجه دولت، نظارت قوه قضائیه و قانون گذاری مناسب مجلس به یکی از بخش‌های اقتصاد کشور تبدیل شود. بیش از ۵۰ درصد قرارداد‌های شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی به خرید کالا مربوط می‌شود که می‌تواند از ایران انجام شود، بیش از ۲۰ درصد به عنوان دستمزد نیرو‌های ماهر پرداخت خواهد شد و مابقی مصارف محلی است. تمام این هزینه‌ها به کشور بازگشته و ارز وارد کشور می‌کند.

برخی مطالبات جوایز صادراتی از سال ۸۷ باقی مانده و حتی در بودجه دیده شده و به زیر حسابی هم رفته، اما پرداخت نشده و کماکان باقی مانده در حالی که نسبت به منافعی که برای کشور دارد چندان رقم قابل توجهی نیست. کم‌توجهی و فهم نادرستی در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی وجود دارد. نباید با موضوعات سطحی و مقطعی، موضوعات زیربنایی فراموش شوند. نباید مجموعه و مسیری را از رشد توسعه محروم کنیم. در سال‌هایی که رشد داشتیم دو مورد از مهم ترین عوامل جوایز صادراتی و روابط سیاسی بوده است.

انتهای پیام/