در گذشته پهنه گسل شمال تهران، ۹ زلزله با بزرگای بالای ۷ ریشتر داشته است و هر ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال یک بار گسل شمال تهران فعال می‌شود و به باور محققان طبیعت به گونه‌ای است که هر چه در گذشته رخ داده باشد، در این دوره نیز رخ خواهد داد. زلزله ها و پس لرزه های اخیر در شهر تهران منجرشد تا به یکی از نهادهایی که این لرزه ها را رصد می کند مراجعه کنیم تا مبنای کارشناسی و حفاظت در ساخت و ساز را بررسی کنیم.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی رئیس سازمان نقشه برداری کشور و پیمان بکتاش معاون فنی سازمان نقشه برداری کشور با خبرنگار بانک و بیمه باشگاه خبرنگاران جوان به گفت و گو نشستند.

سازمان نقشه برداری رُکن اصلی مدیریت بحران

رئیس سازمان نقشه برداری: در شرایط بحرانی اگر شناخت‌های موجود در این زمینه کافی باشد، بیشتر مسائل حل می‌شود. سازمان نقشه برداری کشور برخلاف تصور اذهان عمومی نقش ارزنده‌ای در اتفاقات از قبیل سیل، فرونشست، باد و ... داشته و وظیفه ارائه اطلاعات مکانی در لایه‌ها و حوزه‌های مختلف را نیز برعهده دارد. ما اطلاعات مکانی در ۱۶۹ لایه مختلف را رائه می‌دهیم. برخی از شرکت‌ها یا نها‌ها از این اطلاعات استفاده کرده و برخی دیگر استفاده نخواهند کرد. همچنین این زیرساخت نوعی زیربنا در کشور محسوب می‌شود.

برخی مسئولان به نقاط بحرانی توجه نمی کنند

باشگاه خبرنگاران جوان: اگر شرکت‌های مربوط از این اطلاعات استفاده نکردند چه؟

جعفرزاده ایمن آبادی: این به خلاء قانونی برمی‌گردد که ما در برنامه هفتم توسعه در صدد برطرف کردن این خلاء هستیم. از این رو شرکت‌ها موظفند اطلاعات مکانی را  ضمیمه این پروژه‌ها  کنند و در صورت تائید نهایی اطلاعات، پروژه اجرا شود. در حال حاضر ما به نقاط بحرانی می‌رسیم که متولیان امر به آن توجه ندارند. کشور ما در منطقه‌ای قرار دارد که تحت فشار پوسته عربستان به اوراسیاست. در این بخش تنگناهایی وجود دارد که در سال ۱۳۹۸ حدود ۲۲ میلی متر فشرده شد. همین امر موجب شکست گسل‌ها و به وجود آمدن لرزش و به اصطلاح امروزی زلزله می‌شود. همچنین آن بخشی که اطلاعات مکانی مورد نیاز را از ما نمی‌گیرند، ما به آن دستگاه ها، شوراها، استان‌ها و استاندار‌ها خطر را منعکس می‌کنیم و خواهیم کرد.

جمعیت تهران بالا، زلزله در هر ریشتر خطرناک!

باشگاه خبرنگاران جوان: کدام مناطق حساسیت بیشتری نسبت به زلزله دارند؟

رئیس سازمان نقشه برداری: فارغ از گسل‌های موجود در سراسر کشور به خصوص رشته کوه‌های زاگرس در رشته کوه البرز و استان تهران به دلیل تراکم بیش از حد جمعیت حساسیت بیشتری نسبت به سایر بخش‌های کشور دارد. در استان البزر و استن تهران ۱۴ گسل بزرگ خطرناک وجود دارد که برخی از آن‌ها قفل شدند. همچنین برخی از گسل‌ها در حال حرکت‌های مداوم هستند.

ایستگاه های لرزه نگاری باید به ۴۴۰ عدد برسد

هر ۳۰ ثانیه از ۱۳۵ ایستگاه نرخ حرکت گسل‌ها گرفته می‌شود. البته تعداد این ایستگاه‌ها کم بوده و باید این عدد به ۴۴۰ ایستگاه برسد. نقشه برداری‌های موجود در بخش ژئودینامیک نرخ حرکت گسل‌ها را نشان می‌دهد. حرکت‌های اخیر گسل مشاء می‌تواند تا منطقه ری و هشتگرد ایجاد خطر کند.

از شنیدن بلعیده شدن یک خانه تعجب نکنید

باشگاه خبرنگاران جوان: هشدار‌های سازمان نقشه برداری دردی را دوا می‌کند؟

جعفرزاده ایمن آبادی: وقتی ما می دانیم در منطقه ای گسل  متحرک  و فرونشست داریم و این مسئله را هشدار می دهیم مسئولان وظیفه دارند جلوی ساخت و سازها را بگیرند. در حال حاضر فرونشست های عمقی و سطحی در حال افزایش هستند که نقشه های سنواتی و اطلاعات آماری  این حرف را تائید می کند. اگر روزی  از خواب بیدار شدید و شنیدید که خانه ای بلعیده شد, تعجب نکنید. همچنین  در برخی از مناطق باندهای فرودگاه ها  به خطوط ریلی آسیب می رساند که قابل ترمیم است. 

جلوی ساخت و سازهای پُر خطر را می گیریم

باشگاه خبرنگاران جوان: از تعداد ساخت و ساز‌های موجود روی گسل‌ها آمار دقیقی دارید؟

رئیس سازمان نقشه برداری: خیر، زیرا ما ضابط قضایی نیستیم اما یک گام از وظیفه اصلی خود جلوتر رفتیم هشدارها را اعلام کرده ایم  و مستندات  را ارائه داده ایم. بیشتر از این اطلاعات قانونی نداریم. هرچه از عدم برداشت آب  سفره های زیر زمینی گفتیم, به آن توجهی نشد. پرشدن  سفره های زیر زمینی چند صد سال طول می کشد. ما نباید به سمت دامنه خطر برویم  و در آن دامنه اجازه ساخت و ساز دهیم.  در حال حاضر بسیاری مشغول به ساخت و ساز روی گسل هستند. وظیفه ما رصد و پیشگیری نتایج تلخ حاصل از بحران است.

باشگاه خبرنگاران جوان: چه کسانی باید مانع ساخت و ساز‌ها شوند؟

جعفرزاده ایمن آبادی: زمانی که ما مستندات خود را ارائه می دهیم, باید شهرداری, شورای شهر, استانداری, فرمانداری و عوامل وزارت کشور مانع ساخت و سازها شوند. ما نمی توانیم سازمان یا نهادی را برای عدم استفاده از اطلاعات سازمان نقشه برداری بازخواست کنیم اما این سوال  مطرح است که چرا با وجود  اینکه می توانند از اطلاعات استفاده کنند, تعداد ساخت و سازها در مناطق خطر خیز رو به افزایش است. 

در ادامه این مصاحبه پیمان بکتاش معاون امور فنی سازمان نقشه برداری نیز مطالبی را درباره اماکن خطر خیز عنوان می کند.

باشگاه خبرنگاران جوان: چه کسانی باید مانع ساخت و سازها در مناطق خطرخیز شوند؟

بکتاش: فرضیه ای تحت عنوان واگنر وجود داشت که در کره زمین  قاره ها یک خشکی بزرگ بودند و در اثر حرکات پوسته زمین  این زلزله به وجود می آید. زیر پوسته زمین گوشته ای وجود دارد که روان است و پوسته زمین و همه قاره ها مدام در حال حرکت هستند. شاید ما احساس کنیم که زمین ثابت است اما زیر زمین حرکت میکند. صفحات تکتونیک همواره در حال حرکت بوده و موجب به وجود آمدن قاره های مختلف شده است.

بیشتربخوانید:

• احتمال وقوع زلزله بزرگتر در گسل فیروزکوه ضعیف است 

در جنوب غربی کشور ما صفحه ای به نام صفحه عربی وجود دارد که از جنوب شرقی به صفحه تکتونیک کشور ما وارد می کند. همچنین در شمال شرقی صفحه  ای به نام اوراسیا وجود دارد که صفحه ای ثابت است. حال وقتی از  جنوب غربی  به کشور فشار وارد می شود موجب فشار و تنش به کشور می شود. این فشار و تنش ها کوهزایی ایجاد می کند.

باشگاه خبرنگاران جوان: زمین لرزه قابل پیش بینی است؟

معاون فنی سازمان نقشه برداری کشور: اگر بتوانیم مکانیزمی داشته باشیم که با روش های فنی و مهندسی حرکات گسل ها و تکتونیک را شناسایی کنیم, پیش آگاهی مناسبی برای وقوع زمین لرزه است. در هیچ جای دنیا زمین لرزه قابل پیش بینی نیست. در حال حاضر ۱ یا ۲ دقیقه قبل از بروز حادثه می توان زلزله راه تشخیص داد. علت آن هم شدت طول موج آن است. بنابراینچ باید اسم آن را پیش آگاهی گذاشت.

چه شد که به فکر تاسیس ایستگاه‌های ژئودینامیک افتادید؟

پیمان بکتاش:  از سال ۱۳۸۲ که زلزله بم موجب خرابی های بسیاری شد، سازمان نقشه برداری به فکر به وجود آوردن شبکه ایستگاه های دائم تعیین موقعیت افتاد. ما باید بتوانیم در سطح کشور پهناورمان ایستگاه های ثابتی را جهت پایش مختصات زمین را به وجود آوریم. همچنین در سطح کشور جانمایی با توجه به توزیع جمعیت و اطراف گسل ها انتخاب شد.

باشگاه خبرنگاران جوان: درحال حاضر چند ایستگاه ژئودینامیک در کشور وجود دارد؟

معاون فنی سازمان نقشه برداری کشور: در سراسر کشورحدود ۱۳۵ ایستگاه ژئو دینامیک که به صورت ۲۴ ساعته هر ۳۰ ثانیه یکبار، مختصات آن نقطه را پایش میکند‌. تهران ۱۴ گسل اصلی دارد که مهم ترین های آن گسل پارچین، لویزان، مشا، شمال ری، جنوب ری و شمال تهران است.وظیفه این ایستگاه ها  این  است که به طور مثال در یک نقطه و مختصات هستیم  اما ممکن است طی سال های بعد مختصات  تغییر کند و بردار های سرعت و جابه جایی در پوسته زمین مشخص می شود.

باشگاه خبرنگاران جوان: کدام گسل تهران را تهدید می کند؟

پیمان بکتاش: همه گسل ها می توانند تهدیدی بزرگ به شمار آیند اما نکته اینجاست که کدام یک فعال هستند و حرکت دارند, گسل های مشا, شمال البزر, خزر , آستارا, زاگرس, کازرون و تبریز از  گسل های مهم و خطرناک کشور  هستند.

باشگاه خبرنگاران جوان: هشدار‌های سازمان نقشه برداری چقدر جدی گرفته می‌شود؟

معاون فنی سازمان نقشه برداری کشور: در سال های گذشته به هشدارهای سازمان نقشه برداری توجه کمتری می شد اما در سال های اخیر خوشبختانه، دستگاه‌های متولی مدیریت بحران متوجه اهمیت این موضوع شدند و به هشدارهای سازمان نقشه برداری توجه ویژه ای کردند. همچنین با ارتباطات سازمان نقشه برداری در سطح ملی، وزارت خانه ها و سازمان ها راغب شدند که از اطلاعات فنی سازمان نقشه برداری استفاده کنند.

انتهای پیام/